A mund të parashikohen tërmetet?

Brent Dmitruk e quan veten një parashikues të tërmeteve.

Në mes të tetorit, ai u tha dhjetëra mijëra ndjekësve të tij në rrjete sociale se një tërmet do të godiste së shpejti në pikën më perëndimore të Kalifornisë, në jug të qytetit të vogël bregdetar të Eurekas.

Dy muaj më vonë, një magnitudë 7.3 goditi vendin në Kaliforninë veriore – duke vënë miliona nën një paralajmërim për cunami dhe duke rritur ndjekësit e Dmitruk në internet ndërsa ata iu drejtuan atij për të parashikuar një tjetër.

“Pra, për njerëzit që e hedhin poshtë atë që bëj unë, si mund të argumentoni se është thjesht një rastësi. Kërkon aftësi serioze për të kuptuar se ku do të shkojnë tërmetet”, tha ai.

Por ka një problem: tërmetet nuk mund të parashikohen, thonë shkencëtarët që i studiojnë.

Është pikërisht ajo paparashikueshmëria që i bën ata kaq shqetësues.

Bëhet e ditur se miliona njerëz që jetojnë në bregun perëndimor të Amerikës së Veriut kanë frikë se “i madhi” mund të godasë në çdo moment.

Lucy Jones, sizmologe që punoi për Shërbimin Gjeologjik të SHBA-së (USGS) për më shumë se tre dekada dhe autore e një libri të quajtur The Big Ones, ka fokusuar pjesën më të madhe të kërkimit të saj në probabilitetet e tërmeteve dhe përmirësimin e qëndrueshmërisë për t’i bërë ballë ngjarjeve të tilla kataklizmike.

Për sa kohë që ajo ka studiuar tërmetet, Jones tha se ka pasur njerëz që duan një përgjigje se kur do të ndodhë “i madhi”.

“Nuk ka ndonjë fuqi parashikuese”, tha sizmologia.

Me rreth 100,000 tërmete të ndjera në mbarë botën çdo vit, sipas USGS, është e kuptueshme që njerëzit duan të kenë paralajmërim.

Eureka – një qytet bregdetar 434 km në veri të San Franciskos, ku ndodhi tërmeti i dhjetorit, ka ndjerë më shumë se 700 tërmete vetëm gjatë vitit të kaluar – duke përfshirë më shumë se 10 vetëm në javën e fundit, tregojnë të dhënat.

Rajoni, ku Dmitruk mendoi saktë se do të ndodhte një tërmet, është një nga zonat më “sizmikisht aktive” të SHBA-së, sipas USGS.

Paqëndrueshmëria e tij është për shkak të takimit të tre pllakave tektonike, një zonë e njohur si kryqëzimi i trefishtë Mendocino.

Është lëvizja e pllakave në lidhje me njëra-tjetrën – qofshin sipër, poshtë ose pranë – ajo që shkakton rritjen e stresit. Kur stresi lirohet, mund të ndodhë një tërmet, shkruan BBC, përcjell Telegrafi.

“Të hamendësosh që një tërmet do të ndodhte këtu është një bast i lehtë”, tha Jones, megjithëse një magnitudë e fortë shtatë është mjaft e rrallë.

USGS vëren se ka pasur vetëm 11 tërmete të tilla ose më të forta që nga viti 1900.

Pesë, duke përfshirë atë që Dmitruk promovoi në rrjete sociale, ndodhën në të njëjtin rajon.

Ndërsa supozimi ishte i saktë, Jones tha se nuk ka gjasa që ndonjë tërmet – duke përfshirë llojet më të mëdha, që shkatërrojnë gjithçka – të mund të parashikohet ndonjëherë me saktësi.

“Ekziston një grup kompleks dhe “dinamik” faktorësh gjeologjikë që çojnë në një tërmet”, shpjegon Jones.

“Magnituda e një tërmeti ka të ngjarë të formohet ndërsa ngjarja po ndodh”, tha ajo.

Shkencëtarët e dinë pse ndodh një tërmet – lëvizje të papritura përgjatë linjave të thyerjes – por parashikimi i një ngjarje të tillë është diçka që USGS thotë se nuk mund të bëhet.

Jones tha se gjatë karrierës së saj, ajo ka pasur disa mijëra njerëz që e kanë paralajmëruar për parashikime të tilla të një tërmeti të madh – duke përfshirë njerëz në vitet 1990 që dërgonin faks në zyrën e saj me shpresën për t’i paralajmëruar ata.

“Kur merrni një parashikim çdo javë, dikush do të jetë me fat, apo jo?”, tha ajo duke qeshur.

Një skenar i tillë duket se ka ndodhur Dmitruk, i cili nuk ka asnjë përvojë shkencore.

Ai ka parashikuar prej kohësh një tërmet tepër të madh do të godiste Alaskën jugperëndimore ose ishujt jashtë brigjeve të Zelandës së Re, me një magnitudë të fortë.

USGS tha se një parashikim i tërmetit duhet të ketë tre elementë të përcaktuar – një datë dhe orë, vendndodhjen e tërmetit dhe magnitudën – në mënyrë që të jetë i dobishëm.

Por afati kohor i Dmitruk vazhdon të ndryshojë.

Në një moment, ai tha se do të vinte menjëherë para ose pas inaugurimit të presidentit amerikan Donald Trump.

Më pas ai tha se do të ndodhte patjetër para vitit 2030.

Ndërsa ai tërmet i konsiderueshëm ende nuk ka goditur, Dmitruk tha se ai ende beson se do të ndodhë.

“Unë nuk besoj se është thjesht rastësi”, tha ai.

“Nuk është rastësi apo fat.”

Ky lloj i të menduarit është i zakonshëm kur bëhet fjalë për tërmetet, sipas Jones.

“Shumë njerëz kanë vërtet frikë nga tërmetet dhe mënyra për t’u marrë me të është të parashikosh kur do të ndodhë.”

Por vetëm sepse nuk mund të parashikosh se kur do të godasë një tërmet nuk do të thotë që duhet të jesh i papërgatitur, thonë ekspertët.

Çdo vit, të enjten e tretë të tetorit, miliona amerikanë marrin pjesë në stërvitjen më të madhe të tërmeteve në tokë: The Great Shake Out.

Ajo u krijua nga një grup në Qendrën e Tërmeteve të Kalifornisë Jugore, e cila përfshinte edhe Jones.

Gjatë stërvitjes, njerëzit praktikojnë drejtimin e Drop, Cover dhe Hold On: ata bien në gjunjë, mbulohen nën një objekt të fortë si tavolinë dhe qëndrojnë për një minutë.

Stërvitja është bërë kaq e njohur që nga fillimi i saj, saqë është përhapur në bregdetin e prirur nga tërmeti në shtete dhe vende të tjera.

Nëse jeni jashtë, njerëzit këshillohen të shkojnë në një hapësirë ​​të hapur larg pemëve, ndërtesave ose linjave të energjisë.

Pranë oqeanit, njerëzit praktikojnë të ikin në tokë më të lartë pasi lëkundjet ndalojnë për t’u përgatitur për mundësinë e një cunami.

“Tani, ndërsa toka nuk dridhet, megjithëse nuk është një situatë shumë stresuese, është me të vërtetë koha më e mirë për të praktikuar”, tha Brian Terbush, Menaxher i Programit të Tërmeteve dhe Vullkaneve për Divizionin e Menaxhimit të Emergjencave të Uashingtonit.

Ndryshe, përveç stërvitjeve, banorët e shteteve të Bregut Perëndimor përdorin një sistem alarmi telefonik të mbajtur nga USGS i quajtur ShakeAlert.

Ndërsa nuk mund të parashikojë se kur do të ndodhë një tërmet në të ardhmen e largët, ai jep sekonda paralajmërimesh që mund të shpëtojnë jetë.

Është gjëja më e afërt me një “parashikues” tërmeti që është shpikur deri më tani. /Telegrafi/