Kthimi i Berlusconit në Itali

Bill Emmott

Tashmë që zgjedhjet e përgjithshme të Italisë janë caktuar për 4 mars, kandidatët kryesorë po përgatiten për fushatën e fortë tetë-javore. Rezultati pritet të jetë i ngatërruar dhe jo përfundimtar, por një gjë është tashmë e qartë: gjërat mund të mos rrotullohen rreth garuesve 31 apo 42 vjeçar të dy partive kryesore, por do të kryesohen nga garuesi i vjetër 81-vjeçar.

Po, sado shokuese është, guri themeltar i këtyre zgjedhjeve mund të jetë askush tjetër veç Silvio Berlusconit, tre-herë kryeministrit që popullarizoi termin “festa erotike” (bunga-bunga party). Berlusconi, që e la zyrën mes turpit në vitin 2011, kur kriza e euros për borxhin sovran kërcënonte të kapte Italinë, nuk mund të aspirojë ende për një mandat të katërt – apo për ndonjë post publik – pas dënimit për mashtrim me taksat në 2013, megjithatë koalicioni i qendrës që ai drejton ka energjinë më të madhe në këto zgjedhje.

Zgjedhjet e fundit të Italisë në shkurt 2014 ishin gjithashtu të rrëmujshme dhe jopërfundimtare. Që atëherë vendi është qeverisur nga koalicione të drejtuara nga Partia Demokratike e Qendrës së majtë (PD). Dhe tani, duke iu drejtuar fushatës, Italia po përjeton rritjen më të shpejtë ekonomike të më shumë se një dekade, megjithëse papunësia mbetet e lartë, më shumë se 11 për qind (rreth 35 për qind për punëtorët e rinj). Megjithatë kjo nuk po e ndihmon PD-në.

Teksa shërbeu si kryeministër nga shkurti 2014 në dhjetor 2016, Matteo Renzi, lideri i ri dhe karizmatik i PD-së, e përshkroi veten si një demontues që do të çmontonte traditat e establishmentit politik. Por ai përfundoi me më shumë njerëz të zemëruar sesa mbështetës. Arritja e tij kryesore ishte legjislacioni për të reformuar tregjet e vjetruara të punës në Itali – gjë që nuk fiton shumë vota. Që nga piku në vitin 2015 me 40 për qind të votave në sondazhet e Parlamentit Evropian, mbështetja për PD ra në vetëm 20-25 për qind dhe krahu i majtë i partisë u nda.

Sot, partia kryesore që drejton sondazhet është kryengritësja, Lëvizja Pesë Yjet (M5S), e kryesuar nga komediani Beppe Grillo (megjithëse kandidati i tij zyrtar për kryeministër është një 31-vjeçar paeksperiencë Luigi Di Maio. M5S është maturuar që nga themelimi i vet 5 vite më parë, kur mesazhi i saj qendror ishte “një shqetësim për këdo”. Ajo ka moderuar kundërshtimin e saj për euron. Dhe me mbështetjen rreth 26-29 për qind, mbetet popullore pavarësisht performancës së ulët në garën për këshillin e qytetit të Romës.

Problemi për M5S është se, për shkak të ligjit të ri elektoral, do t’i duhet të fitojë rreth 40 për qind të votës totale për të siguruar një shumicë parlamentare. Nëse përfaqësimi proporcional do të vendosë dy të tretat e vendeve në dhomën e ulët të parlamentit, një e treta do të vendoset nga kryesuesi i votimit në zonat elektorale teke, ku M5S me gjasa do të humbasë, sepse as nuk do dhe as nuk mundet të formojë aleancat elektorale të nevojshme për të siguruar shumica.

Në fakt, grupi partiak që do të përfitojë më shumë nga sistemi elektoral aktual do të jetë ai që ia ka dalë të bëjë një pakt me partitë e tjera para zgjedhjeve: e djathta e qendrës drejtuar nga Berlusconi. Siç ka treguar në fitoret e tij në 1994, 2001 dhe 2008, fuqia më e madhe e Berlusconit ka qenë përherë ndërtimi i koalicioneve. Dhe, ashtu si në ato zgjedhje, partia e tij Forza Italia, do të ketë partnerin më të madh Ligën Euroskeptike Veriore që është separatiste dhe anti-imigrante.

Sigurisht, nuk do të jetë rrugë e lehtë për Berlusconin. Ai do të duhet të lundojë nëpër një proces të ngatërruar dakordësie për kandidatura të përbashkëta me liderin energjik dhe ambicioz të Ligës Veriore, Matteo Salvini – i cili ka hedhur sytë nga lidershipi i qendrës së djathtë dhe me grupin e tretë, partnerin më të vogël: Vëllezërit e Italisë së kahut të djathtë.

Ende, gjërat duken mirë për Berlusconin deri më tani. Forza Italia në sondazhe ka marrë 16 për qind, që është pak më lart se mbështetja e Ligës Veriore, edhe nëse është e ulët krahasuar me ditët e arta të partisë, kur merrte mbi 25 për qind. Dhe qendra e djathtë me gjasa do të përfitojë nga zemërimi i votuesve për refugjatët dhe migrantët dhe nga frika e publikut për një M5S të dalë nga kontrolli. Ata janë në favor.

Nga ana e tij, Berlusconi është paraqitur si një burrë shteti i vjetër – edhe një palë duar të sigurta. Ai e ka zbutur imazhin e tij duke folur për pensionistët dhe duke shfaqur një interes të ri në të drejtat e kafshëve. Dhe së fundmi, ai është ende një kandidat i njohur që zotëron stacione të mëdha televizive në vend.

Sigurimi i një shumice absolute do të jetë një detyrë e vështirë për grupin e Berlusconit; por nuk është e pamundur. Me çdo normë, një shfaqje e fortë do të ishte një rikthim i mirë për një shoumen të vjetër – pikërisht ajo çka ai dëshiron. Nëse koalicioni i tij i qendrës së djathtë fiton një shumicë, ai do të zgjedhë direkt kryeministrin; me shumë gjasa, ai do të jetë lojtari kryesor në negociatat për një koalicion të madh qeverisës të qendrës së djathtë dhe partive të qendrës së majtë.

Më e jashtëzakonshmja është se cilido skenar të ndodhë, do të quhet rezultat i qëndrueshëm dhe i respektueshëm, krahasuar me alternativën më të mundshme: një qeveri minoritare e kryesuar nga M5S. A mund të përfundojë Berlusconi si shpëtimtari politik i Italisë? Mos e përjashtoni si mundësi. /Project Syndicate/reporter.al/