I fshinte mëngët me Stravinskyn dhe ëndërronte në gjumë një muzikë të bukur filmi. E pse dimë aq pak për aferën e dashurisë të Chaplinit me muzikën? Shkrimin e gazetares Ariane Todes, Telegrafi ua sjell më poshtë.
Mund të duket e çuditshme të thuhet se një nga artistët më të famshëm në botë është i nënvlerësuar. Por, Charlie Chaplin është i nënvlerësuar. Jo si komedian, aktor apo si regjisor, por si kompozitor. Shumica e njerëzve i njohin temat muzikore “Smile” (Buzëqeshja), “Eternally” (Përjetësisht) dhe “This Is My Song” (Kjo është kënga ime), por nuk e dinë se Chaplini i ka shkruar ato për filmat “Modern Times” (Kohët moderne), “Limelight” (Në qendër të vëmendjes) dhe “A Countess from Hong Kong” (Kontesha nga Hong Kongu). Adhuruesit e dinë se nga filmi “City Lights” (Dritat e qytetit) i vitit 1931 e tutje, ai e kompozoi muzikën për të gjitha filmat e tij dhe se si i moshuar ka shkruar muzikën për filmat më të hershëm. Megjithatë, nuk përmendet asnjëherë në diskutimet e kompozitorëve të filmit dhe në një sondazh të kohëve të fundit të Radio Times-it mbi kolonat zanore filmike, emri i tij nuk përmendet fare.
Kjo mund të ndryshojë këtë vit. Shumë nga festimet që shënojnë 130-vjetorin e lindjes së Chaplinit, janë të përqendruara edhe në muzikën e tij.
Pasioni i tij për muzikën nisi si djalë i ri, kur dëgjoi një melodi me harmonikë dhe klarinetë në një pijetore në Kennington të jugut të Londrës, siç shkroi vet në një memoar të vitit 1922, “Udhëtimi im jashtë”: “Bukuria e asaj muzike ishte si mister i ëmbël… dija vetëm se e doja dhe se nderohesha teksa tingujt barteshin nëpërmjet trurit drejt zemrës sime”.
Si djali i artistëve skenikë, këndoi për herë të parë në moshën pesëvjeçare. Si adoleshent, mësoi vet violinën dhe violonçelin. Stan Laurel, që performonte me të kur ishin pjesë e trupës së Fred Karnos më 1910, ka thënë: “E merrte violinën kudo që mundte. I kishte telat në anën e kundërt, që t’i binte me të majtën dhe ushtronte me orë të tëra. Merrte edhe violonçelin me vete. Në ato kohë, vishej gjithmonë si muzikant…”!
Chaplini vazhdoi të luante violinën e tij edhe kur u bë yll në Hollivud. Gazetari Charles Lapworth shkroi në vitin 1918: “Është e pazakontë nëse Charlie nuk e merr violinën dhe harkun dhe të shoqërojë ndjesitë tua me një obligato të klasikëve”.
Incizimet nënkuptonin fundin e filmave pa zë që e bënë Chaplin yll, por kjo i dha atij mundësinë për të kompozuar muzikën e filmave të ardhshëm. Dhe, çfarë kolona zanoresh janë ato: plot melodi të hijshme, me tempo dhe kontrast perfekt që i bëjnë komeditë e tij prekëse; me përdorim të gjerë të motiveve dhe ndikimeve që sjellin shumëllojshmëri begatuese. Ky ishte njeriu që megjithatë fama e lejoi rrinte me emrat si Debussy, Schoenberg dhe Rahmaninov, dhe që pothuajse e shkroi një operë me të madhin Stravinsky.
Teknikisht, ai nuk mund të lexonte ose të shkruante notat. Por, e përshkroi procesin e shkrimit të tij si “la-la-la” tek aranzhuesi. David Raksin, i cili ka punuar me Chaplinin në filmin “Modern Times”, ka thënë: “Shumë pak gjëra ikin nga syri ose veshi i tij. Kishte sugjerime jo vetëm për temat dhe përshtatshmërinë e tyre, por edhe për mënyrën se si duhet të zhvillohet muzika”.
Kishte mësuar se muzika mund të ndikonte në aspektin emocional ose komik të temës: “U përpoqa të kompozoj muzikë elegante dhe romantike për të konceptuar komeditë e mia, ndryshe nga karakteri i Endacakut, sepse muzika elegante i dha komedive një dimension emocional”, shkroi ai në autobiografinë e tij. “Aranzhuesit donin që muzika të ishte qesharake. Por… kam dashur që muzika të jetë një kundërpeshë e varrit dhe hijeshisë, për të shprehur ndjenjat”.
Ai me siguri se kishte vesh për melodi të mirë (thoshte se i kishte ëndërruar në gjumë) dhe violinisti Philippe Quint i ka përzgjedhur ato në një CD. Quint u rrit duke shikuar filmat e Chaplinit në ish-Bashkimin Sovjetik, në vitet 1980.
“Kishim vetëm tri kanale. Shumica transmetonin takimet qeveritare. Sa i përket filmave, gjithçka ishte censuruar, por Chaplini ishte ndryshe – i lëshonin filmat e tij gjatë gjithë kohës”, thotë ai. “Gjithkush flet për të si një komik i madh, por nuk dëgjojmë për të si regjisor, producent dhe skenarist i madh, dhe se muzika e tij ishte faktor i rëndësishëm. Muzika rrëfente histori në filmat e tij”.
Rezultatet e tij janë plot referenca, që nga Debussy, Brahms dhe Elgar. Quint tregon se sa shpesh Chaplini i bënte homazh Gershwinit, duke vënë në dukje se skena e anijes që lundron te “Modern Times” preket me veprën “Rhapsody in Blue” (Rapsodia në të kaltër). Quint nuk ka kohë të merret me ata që e refuzojnë muzikën e tij, duke e cilësuar si sentimentale: “Një rus do të thoshte: Çfarë ka të keqe me këtë? Tchaikovsky ishte sentimental, gjithashtu! Gjithçka është për dashurinë. Chaplini ishte një njeri i dashur që donte të binte në dashuri. Sigurisht se këngët e tij janë sentimentale”.
Dhe, natyrisht, shumë nga momentet kulmore të Chaplinit përfshijnë instrumentin e tij.
“Violina në filmat e tij gjithmonë përfaqëson momentin më emocional, duke filluar me temën e vajzës me lule te ‘City Lights’… ishte instrumenti i zemrës së tij”, thotë Quint.
Por, ka shumë më shumë te muzika e tij se sentimenti. Mendoni për disa nga skenat e tij më ikonike: kur Vogëlushi, i luajtur nga Jackie Coogan, ndahet nga Endacaku përmes autoriteteve; apo kur Endacaku ballafaqohet sy më sy me vajzën me lule në fund të filmit “City Lights”; apo momenti kur pa dëshirë përfshihet në marshin e punëtorëve te “Modern Times”. Emocioni gjithmonë nxitet nga muzika e tij, duke dëshmuar ndjesinë e tij për temë, strukturë dhe tempo.
Chaplin ka fituar tre çmime Oscar. Në mbrëmjen e parë të Akademisë, në vitin 1929 iu dha një statujë speciale për filmin “The Circus” dhe, në vitin 1972, 20 vjet pas largimit të tij nga SHBA-ja nga akuzat se ishte komunist, u kthye për të marrë një Oscar nderi në një ovacion 12 minuta të gjatë. Por, i vetmi Oscar që fitoi si i nominuar ishte për filmin “Limelight” në vitin 1973 – për muzikën më të mirë (filmi i vitit 1952 u shfaq tek në vitin 1972).
Ndoshta me festimet për 130-vjetorin e Chaplinit, bota do të vlerësojë një aspekt tjetër të gjenialitetit të tij. /Telegrafi/
Promo
Reklamo këtuLufta Prigozhin - Putin
Më shumëFadil Hoxha e Veli Deva, Enver Hoxhës më 1968: Kujdes me Titon, se po na e vështirësoni punën në Kosovë
“Një autograf për nipin tim - skllavin tuaj”!
"Ishulli i vdekjes" i Britanisë së Luftës së Dytë Botërore
Binjaket magjepsëse dhe shkrimtarët e famshëm
Karakteret letrare në novelat e Migjenit
Thënie të zgjuara të emrave të mëdhenj: Jeta është përgatitje e gjatë për diçka që nuk ndodh!
Investoni në të ardhmen tuaj – bli banesë në ‘Arbëri’ tani! ID-140
Shitet banesa në Fushë Kosovë në një vendodhje perfekte – 80.5m², çmimi 62,000Euro! ID-254
Ideale për zyre – në qendër të Prishtinës lëshohet banesa me qira ID-253
Bli shtëpinë e ëndrrave tuaja në Prishtinë – ZBRITJE në çmim, kapni mundësinë tani! ID-123
Krijo hapësirën tënde të biznesit – zyre me qira te 4 Llulat – 300€/muaj ID-252
E jotja është mu koncentru, e karriges Gaming me t’rahatu
Karrige që ta relakson mendjen dhe trupin
Knaqja zemrën vetit: Bli fustanin me zbritje në Melodia Px
Autobusi bon me t’ik, a kjo bluzë me zbritje hiç kërqysh!
Sako nga MelodiaPx që t’shton vetëbesim!
Më të lexuarat
Skandali i ri diplomatik i Vuçiqit në New York – ofendoi sllovenët, vjen reagimi i ashpër i Lubjanës zyrtare
KSHZ publikon rezultatet e para përfundimtare, këto janë rezultatet
Bujar Osmani shpall fitore: Dallimi është mbi 40 mijë vota ndaj Taravarit
Del rezultati përfundimtar në Gostivar, këto janë rezultatet
Arrestohen 17 persona në Serbi, falsifikonin dokumente të pronave të serbëve për shqiptarët nga Kosova
Zbulohen dy kërkesat që Laporta ia bëri Xavit në një takim urgjent – njëra ka të bëjë me Guardiolën