LAJMI I FUNDIT:

Evropa Liberale nuk ka vdekur akoma

Evropa Liberale nuk ka vdekur akoma

Një nga librat që të mbeten në kujtesë, në gjuhën angleze, është “Vdekja e Çuditshme e Anglisë Liberale”. A po e dëshmojmë tani vdekjen e çuditshme të një Evrope liberale? Tashmë që populizmi antiliberal ka pushtuar zemrën e Evropës, duke kërcënuar edhe postin e kancelares gjermane, Angela Merkel, rreziku është më i dukshëm se kurrë. Në Evropë është krijuar një përçarje e re politike, që është po aq e rëndësishme sa ndasia e vjetër midis së majtës e së djathtës. Ka krijuar fraksione mes partive ekzistuese dhe ka sjellë krijimin e të rejave. Po hap fronte të reja midis kombeve si dhe midis partive.

Në njërën anë është kampi “Merkron” (Merkel-Makron), dhe në anën tjetër është “Orbvini” (Orban-Salvini). Si Merkel, ashtu edhe Makroni, për çështje të rëndësishme si Eurozona, mbështesin zgjidhje liberale dhe evropiane, të bazuara mbi bashkëpunimin ndërkombëtar brenda BE-së dhe në shkallë botërore. Prandaj e quajmë Merkron. Ndërsa udhëheqësi hungarez, Orban, dhe zv/kryeministri populist italian, Salvini, mbështesin zgjidhje antiliberale, nacionaliste, duke ia hedhur fajin të tjerëve, duke përjashtuar “të tjerët” e etnive dhe kulturave të ndryshme. Ndaj dhe quhen Orbvini.

Kryeministri socialist i Spanjës, Pedro Sançez, si dhe presidenti i Këshillit Evropian, Donald Tusk, e kanë bërë të qartë që i përkasin kampit Merkron. Bavarezët e CSU; Partia e Lirisë në Austri; Partia “Ligj dhe Drejtësi” e drejtuar nga Jaroslav Kaçinski, në Poloni; si dhe disa mbështetës të Brexit, i përkasin standardit të Orbvinit. Beteja midis Merkronizmit dhe Orbvinizmit do të formojë politikën evropiane në vitet e ardhshme. Ndërkohë që politikanët përgatiten për zgjedhjet evropiane të verës 2019, grupimi më i madh në Parlamentin Evropian, “Partitë Popullore Evropiane”, janë kapur me dëshpërim pas partisë “Fidesz” të Orbanit, dhe kanë bërë një afrim të fshehtë ndaj “Ligj dhe Drejtësi” të Polonisë, nga frika se mos kampi Orbvini krijon një aleancë të re që ta konkurrojë. Salvini luan me emrin e partisë së tij, Lega (Lidhja), dhe kërcënon se do të ketë një Lidhje të Lidhjeve në Evropë. Zgjedhjet evropiane nuk kanë qenë kaq të paparashikueshme prej vitesh. Pothuajse të gjitha fraksionet brenda BE-së mund të pozicionohen pranë aksit Merkron-Orbvini.

Mosmarrëveshjet për Eurozonën dhe buxhetin e radhës të BE-së, për shembull, janë më shumë pranë linjave nacionale se politike. Brexit është 27 vende kundër 1. Por për sa i përket mënyrës se si po luhet politika e demokracisë nacionaliste në Evropë, kjo është loja më e re në vend. Ekipi i Orbvinit është në përparësi, për momentin. Ekipi i Merkronit duket i lodhur, njësoj si ekipet e kombëtareve gjermane e spanjolle në Botëror. Ato luajnë me forcë, por nuk arrijnë të shënojnë. E ardhmja e Merkelit është e paparashikueshme, ndërkohë që kancelari austriak, Sebastian Kurz, i cili është kthyer në një lojtar kyç që mund të ndryshojë ekuilibrat, tashmë po anohet nga Orbvini. Çështja e emigrimit, që mbledh mbështetës në fushën e Orbvinit, është sa reale po aq dhe simbolike. Në vitin 2015, pas asaj që u quajt “gabimi i mrekullueshëm i Merkelit” nga disidenti i Gjermanisë Lindore, Ëolf Biermann, në Gjermani hynë shumë refugjatë për një kohë shumë të shkurtër.

Më shumë se 2 milionë evropianë lindorë hynë në Britani pas zgjerimit të BE-së në vitin 2004, duke krijuar shqetësime reale për strehimin, punësimin, kujdesin shëndetësor dhe arsimor, të cilat kontribuuan për votën në favor të Brexit. Italia, Spanja dhe Greqia kanë hasur probleme vërtet të mëdha me pritjen e emigrantëve, dhe pa marrë ndihmë nga partnerët e Evropës së Veriut. Atyre u është dashur të strehojnë një numër të madh refugjatësh dhe emigrantësh, të cilët rrezikonin vdekjen nëpër ujërat e Mesdheut. Emigrimi është edhe çështje simbolike, pasi ngre shqetësime për kulturën dhe identitetin e vendit. Niveli i emigrimit të paligjshëm në BE ka rënë shumë që nga viti 2015, por kjo nuk i qetëson ndjenjat e njerëzve për mënyrën se si kanë ndryshuar vendet e tyre. Në një sondazh të drejtuar nga Fondacioni Bertelsmann në vitin 2017, 50% e personave të intervistuar ishin dakord me fjalinë “ka kaq shumë të huaj në vendin tonë, sa ndonjëherë ndihem si i huaj”. Në Itali, kjo shifër ishte 71%.

George Dangerfield, autori i “Vdekjes së Çuditshme të Anglisë Liberale”, argumenton se liberalët ranë në Anglinë e shekullit të 20-të ngaqë refuzuan t’i përgjigjen forcave të reja, si lëvizja e grave për të drejtë vote, lëvizja e laburistëve dhe nacionalizmi irlandez. 100 vite më vonë, kriza e Evropës liberale është kryesisht rezultat i forcave që ka krijuar vetë liberalizmin. Liberalizmi, evropianizmi dhe globalizimi kanë prodhuar ndryshime të shpejta e të dukshme në shoqëritë evropiane. Shumë veta e kanë parë këtë si një ndryshim për keq. Duke shfrytëzuar këto pakënaqësi, populistët tregojnë një histori të thjeshtëzuar, se si duke mbyllur kufijtë e duke “marrë kontrollin”, do të rikthejnë një të shkuar imagjinare me më shumë punësim, me familje të lumtura e me komunitete kombëtare tradicionale. Ndërkohë, revolucioni dixhital, që tani po përparon me inteligjencën artificiale, do të sjellë më shumë ndryshim e pasiguri, sidomos në vendet e punës.

Liberalët kanë një listë të gjatë me detyra, nëse duan të reagojnë në Evropë. Do të jetë e vështirë të gjesh përgjigje racionale e praktike ndaj problemeve të vërteta të barazisë dhe pasigurisë. Jemi ende në fazën e fillimit për gjetjen e përgjigjeve dhe shënjestra jonë është duke lëvizur shumë shpejt, për shkak të revolucionit dixhital. Politikat radikale si të ardhurat bazë universale apo garancia bazë e vendit të punës do të jetë një prej kërkesave. Edhe po të kemi një Xhon Mejnard Kejns të ri, duhet kohë të shkosh nga puna intelektuale e Kejnsit te një program zgjedhor që të fitojë votimet për një parti laburiste të drejtuar nga Clement Attlee. Përtej kësaj, Evropa Liberale duhet të gjejë mënyra të reja për t’iu adresuar nevojave të thella emocionale për bashkësi e identitet që po shfrytëzojnë populistët. Siç mund të shihni në çdo Botëror, identiteti kombëtar mbetet një burim i pakrahasueshëm pasioni dhe përkatësie. Për të ardhmen e afërt, është iluzion të besosh se mund të konkurrohet me identitete transkombëtare apo përmbi-kombëtare.

Ndërkohë që përpiqemi të forcojmë një identitet Evropian të ndarë midis shumë shteteve, një identitet vërtet global (të cilën Botërori i futbollit e përfaqëson, në një farë mënyre), ne nuk mund ta lëmë kombin në dorë të nacionalistëve. Që të plotësojmë evropianizmin dhe ndërkombëtarizmin, na duhet patriotizmi pozitiv dhe qytetar, si ai që po reklamon Makroni në Francë. E gjitha kjo duhet të shkrihet në një program që të fitojë zgjedhjet. Pastaj duhet një parti për t’i fituar zgjedhjet me atë program. Por as parti të tilla nuk kemi shumë. Makroni, me lëvizjen e tij “Republika po përparon”, është përjashtimi që vërteton rregullin.

Në çdo vend tjetër, liberalët kanë humbur ndaj tendencave anti-liberale të partive të mëdha të qendrës së majtë e të djathtë, përfshi laburistët dhe konservatorët e Britanisë. Partitë e qendrës së djathtë kanë marrë pushtet vetëm duke kënaqur qasjet antiliberale të partnerëve populistë që kanë në koalicione, si Austria dhe Holanda. E gjitha kjo më shtyn drejt idesë se beteja për Evropën liberale do të zgjasë me vite. Gjërat mund të bëhen më keq para se të nisin të bëhen më mirë, duke krijuar më shumë mundësi për Orbvinin e më shumë pengesa për Merkronin. Jo, nuk besoj se jemi duke dëshmuar vdekjen e çuditshme të një Evrope liberale, por duhet të përgatitemi për një rimëkëmbje të gjatë e të mundimshme.

Në trend

Më shumë

"Unë thjeshtë dua të luaj futboll" - Vini Jr me një gjest të shëmtuar në miqësore, Laporte tallet me të pas ndeshjes

La Liga
I pyetur nga Bundesliga se cilit person të famshëm ia ka numrin e telefonit - Xhaka zgjodhi legjendën e futbollit

I pyetur nga Bundesliga se cilit person të famshëm ia ka numrin e telefonit - Xhaka zgjodhi legjendën e futbollit

Bundesliga
'Mallkimi Kate Middleton': Princesha ishte shtrirë në spital edhe në vitin 2012, infermierja e saj bëri vetëvrasje pak kohë pasi zbuloi pa dashje gjendjen e saj

'Mallkimi Kate Middleton': Princesha ishte shtrirë në spital edhe në vitin 2012, infermierja e saj bëri vetëvrasje pak kohë pasi zbuloi pa dashje gjendjen e saj

Magazina
Arabia Saudite merr pjesë për herë të parë në

Arabia Saudite merr pjesë për herë të parë në "Miss Universe", bukuroshja Rumy Alqahtani do t'i përfaqësojë në garën e bukurisë

Magazina
Një i vrarë dhe një i plagosur me armë zjarri në Prishtinë

Një i vrarë dhe një i plagosur me armë zjarri në Prishtinë

Kronika e Zezë
Zbulohet se sa do të jetë

Zbulohet se sa do të jetë "kostoja ditore" nga shembja e urës në Baltimore

Amerika
Kalo në kategori