Ekonomi Botë

A është marrëveshja e BE-së me Izraelin dhe Egjiptin një rrugëdalje për ndalimin e importit të gazit rus?

Para 3 vitesh

Kur shefja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen nënshkroi një marrëveshje për transportimin e gazit nga Izraeli përmes Egjiptit në Bashkimin Evropian, ajo donte qartë që të shihej si një arritje e madhe.

Në ceremoninë e mbajtur në një hotel me pesë yje në Kajro të mërkurën, Von der Leyen e përshëndeti marrëveshjen si një “hap historik” larg energjisë ruse dhe drejt një “tranzicioni të gjelbër”.

“Ne riafirmojmë angazhimin dhe vendosmërinë tonë të përbashkët për të përshpejtuar tranzicionin e drejtë të energjisë dhe për të zhvilluar një ekonomi efikase të burimeve, të drejta shoqërore dhe të ulëta të emetimeve dhe ekonomi neutrale ndaj klimës”, tha ajo në një konferencë të përbashkët shtypi me presidentin egjiptian, Abdel Fattah el-Sisi.

Memorandumi i mirëkuptimit në lidhje me dërgimin e gazit natyror përmes Egjiptit, ku gazi do të lëngëzohet përpara se të dërgohet në Evropë, do t’i jepte fund “varësisë [e bllokut] nga karburantet fosile ruse”, sipas von der Leyen, raporton aljazeera.

Megjithatë, fjalët e saj janë pritur me skepticizëm nga organizatat që monitorojnë politikën energjetike të BE-së dhe tranzicionin drejt energjisë së gjelbër.

Shkëputja nga varësia ruse

Brukseli ka kërkuar të diversifikojë furnizimet me energji pasi importoi afërsisht 40 për qind të gazit të tij nga Moska vitin e kaluar. Kompanitë ruse kanë ndërprerë furnizimet për disa vende “jomiqësore” që refuzuan të pranojnë skemën e pagesës rubla për gaz të Moskës, duke i bërë shtetet e BE-së të përpiqen për alternativa.

Në një vizitë në Izrael, Von der Leyen tha se “përpjekja e Rusisë për të na shantazhuar përmes energjisë” kishte bërë që BE-ja të kthehej tek “furnizuesit e besueshëm”.

“Unë jam shumë mirënjohëse… që jeni të gatshëm të rrisni dërgesat e gazit në Bashkimin Evropian nëpërmjet Egjiptit”, tha ajo, duke iu drejtuar kryeministrit, Naftali Bennett.

Megjithatë, jo të gjithë janë dakord me procesin e mendimit të BE-së për marrëveshjen.

“Bashkimi Evropian po kalon nga një regjim represiv në dy të tjerë”, tha për Al Jazeera, Pascoe Sabido, studiues dhe aktivist në Observatorin e Evropës Korporative. “Po vendos prioritetin e marrjes së gazit mbi të drejtat e njeriut”, shtoi ai.

Kajro dhe Tel Avivi akuzohen për shkelje të rënda të të drejtave të njeriut dhe krime lufte.

Presidenti egjiptian, el-Sisi është kritikuar nga vendet perëndimore për ndjekjen penale të aktivistëve, gazetarëve dhe kundërshtarëve të perceptuar politikë sipas ligjeve të “kundër-terrorizmit”. Ushtria izraelite është akuzuar për shkelje të të drejtave të njeriut për dekada, duke përfshirë sulmet ushtarake në Rripin e bllokuar të Gazës, okupimin e vazhdueshëm të paligjshëm të Jerusalemit Lindor dhe Bregut Perëndimor, dhe vrasjen e fundit të gazetares së Al Jazeera, Shireen Abu Akleh.

Sipas Sabido, eksportet e gazit do t’u japin të dyja qeverive një levë më të madhe politike dhe hapësirë për “zbardhjen e abuzimeve të të drejtave të njeriut”.

“Paratë [nga gazi] do të shpenzohen për rritjen e militarizimit, rritjen e vendbanimeve… Ndërsa BE-ja mund të pretendojë të largohet nga Rusia, ajo po e bën këtë në kurriz të palestinezëve”, tha Sabido.

Një rritje në eksportet e gazit nga Izraeli në Evropë do të kërkojë gjithashtu që Tel Aviv të eksplorojë fushat e gazit natyror për të gjetur sasi komerciale të qëndrueshme të gazit. Më 30 maj, Karine Elharrar, ministrja izraelite e energjisë, shkroi në Twitter se Izraeli po angazhohej “në përpjekje për të ndihmuar Evropën” duke “filluar kërkimin e gazit natyror”.

Shtytja për gaz mund të nxisë më tej mosmarrëveshjen midis Izraelit dhe Libanit për një zonë detare të diskutueshme prej rreth 850 kilometra katrorë.

Izraeli ka ngritur një platformë gazi në fushën Karish, për të cilën Tel Aviv thotë se është pjesë e zonës ekskluzive ekonomike të njohur nga Kombet e Bashkuara, ndërsa Bejruti thotë se është në një zonë të diskutueshme.

Marrëveshja pranon se gazi natyror do të ketë një rol qendror në tregun energjetik të BE-së deri në vitin 2030. Pas kësaj, përdorimi i gazit natyror pritet të bjerë në përputhje me angazhimin e saj për t’u bërë një ekonomi me emetim zero deri në vitin 2050.

Memorandumi përmendi tubacionin EastMed – një projekt kompleks që kushton rreth 5.2 miliardë euro (5.4 miliardë dollarë) së bashku me kostot vjetore të mirëmbajtjes – si një nga opsionet për të sjellë gaz në Evropë.

Por Shtetet e Bashkuara në fillim të këtij viti tërhoqën mbështetjen e tyre për tubacionin e planifikuar prej 1,900 km (1,181 milje), pasi thanë se projekti do të merrte shumë kohë për t’u ndërtuar dhe do të ishte shumë i kushtueshëm për të qenë i zbatueshëm.

Një analizë e më shumë se 200 dokumenteve të marra përmes rregullave të lirisë së informacionit nga organizata tregoi një fushatë lobimi të bashkërenduar nga industria e gazit për të bindur BE-në të përqafojë hidrogjenin si “karburantin e pastër” të së ardhmes. /Telegrafi/