Fëmijët thithin shumë më tepër nga prindërit e tyre sesa e kuptojnë shpesh të rriturit. Ndërsa disa fraza mund të tingëllojnë të pafajshme dhe shqiptohen nga zakoni, ato mund të lënë një gjurmë të thellë dhe të qëndrueshme në ndjenjën e vetëvlerësimit të një fëmije.
Në shumicën e rasteve, prindërit nuk kanë qëllime të këqija, por përsëritja e vazhdueshme e frazave të caktuara mund të ngjallë tek një fëmijë dyshim në vetvete që mund ta ndjekë atë në moshë madhore.
Vetëbesimi nuk ndërtohet vetëm nga lavdërimet, por mund të dëmtohet lehtësisht edhe nga mesazhe delikate se ndjenjat, përpjekjet ose personaliteti i një fëmije nuk janë mjaftueshëm të mira. Deklarata të tilla mund të mos shkaktojnë gjithmonë një përgjigje të menjëhershme, por me kalimin e kohës ato mund të dobësojnë vetëbesimin e një fëmije dhe të bëhen themeli i pasigurisë së qëndrueshme. Për shumë të rritur, mungesa e vetëbesimit shpesh buron nga vetë fjalët që kanë dëgjuar si fëmijë.
"Pse nuk mund të bësh kurrë asgjë siç duhet?"
Kjo lloj kritike e përgjithshme e kthen një gabim në një dështim personal. Në vend që t’i mësojë fëmijës se gabimet janë pjesë e jetës, ai fillon të besojë se është i paaftë. Hulumtimet tregojnë se kjo qasje çon në vetëvlerësim më të ulët në adoleshencë, sepse vetëbesimi ndërtohet nëpërmjet mbështetjes, jo gjykimit.
"Je shumë i vogël për të kuptuar"
Duke shpërfillur kuriozitetin e fëmijëve, prindërit u japin mesazhin se pyetjet e tyre nuk janë të rëndësishme. Me kalimin e kohës, fëmijët mund të ndalojnë së bëri pyetje sepse ndiejnë sikur askush nuk po i merr seriozisht. Studimet kanë treguar se fëmijët që ndihen në këtë mënyrë kanë më pak gjasa të kërkojnë ndihmë nga të rriturit dhe kanë më pak besim në aftësitë e tyre.
"Kjo nuk është e rëndësishme"
Kur një fëmijë ndan diçka të rëndësishme për të, si një vizatim ose një shqetësim, dhe ju e shpërfillni, ai do ta marrë si një mesazh se mendimi i tij është i parëndësishëm. Edhe nëse prindi nuk e thotë me qëllime të këqija, fëmija mund të krijojë përshtypjen se nuk është i denjë për vëmendje, gjë që ndikon negativisht në ndjenjën e tij të vetëvlerësimit.
"Do të dështosh vetëm nëse provon"
Kjo lloj fjalie ia heq fëmijës mundësinë për të mësuar përmes provave dhe gabimeve. Sipas një hulumtimi nga psikologia Carol Dweck, fëmijët e zhvillojnë vetëbesimin më mirë kur u lejohet të bëjnë gabime dhe të rriten përmes përvojave të tyre. Mohimi i kësaj mundësie bllokon zhvillimin e tyre natyror.
"Pse nuk mund të jesh më shumë si fëmijët e tjerë?"
Krahasimet me të tjerët dërgojnë mesazhin se një fëmijë nuk është mjaftueshëm i mirë vetëm ashtu siç është. Në vend që të zhvillojë një ndjenjë vetëvlerësimi, një fëmijë mund të përpiqet të imitojë të tjerët në mënyrë që të fitojë pranim. Krahasime të tilla shpesh çojnë në vetëvlerësim më të ulët dhe ankth të shtuar.
"Mos bëj kaq shumë pyetje"
Kurioziteti është thelbësor për zhvillimin e një fëmije. Kur prindërit e shtypin këtë kuriozitet, fëmijët mund të fillojnë të mendojnë se bërja e pyetjeve është e mërzitshme ose e papërshtatshme. Kjo jo vetëm që pengon dëshirën e tyre për të mësuar, por edhe minon besimin e tyre në aftësitë e tyre mendore.
