Çfarë është USAID-i dhe sa qendror është ai për politikën e jashtme të SHBA-së?

Javën e kaluar, qindra kontraktorë të brendshëm që punonin për Agjencinë e Shteteve të Bashkuara për Zhvillim Ndërkombëtar (USAID), u vunë në pushim pa pagesë dhe disave iu ndërpre marrëdhënia e punës, pasi presidenti Donald Trump vendosi një ngrirje gjithëpërfshirëse të ndihmës së huaj të SHBA në mbarë botën, shkruan Al Jazeera.

Por për miliarderin Elon Musk, ngrirja e përkohshme e financimit të USAID-it nuk është e mjaftueshme, transmeton Telegrafi.

“Është koha që të vdesë”, shkroi Musk në platformën e tij të mediave sociale X të hënën, ndërsa e quajti USAID-in një “organizatë kriminale”.

“Është përtej riparimit”, tha Musk në një postim të veçantë, duke shtuar se Trump pajtohet se duhet të mbyllet.

Komentet e Musk, të cilin Trump e emëroi për të udhëhequr Departamentin e ri të Efikasitetit të Qeverisë (DOGE), kanë ndezur një debat në rritje mbi të ardhmen e agjencisë së ndihmës.

Një vështrim se çfarë është agjencia dhe roli i saj në aspektin global:

Çfarë po ndodh?

USAID, faqja e internetit e të cilit u zhduk të shtunën pa shpjegime, ka qenë një nga agjencitë federale më të shënjestruara nga administrata Trump, në një goditje të përshkallëzuar ndaj burokracisë federale dhe shumë prej programeve të saj.

“Është drejtuar nga një grup i çmendurish radikalë dhe ne po i nxjerrim jashtë”, u tha Trump gazetarëve në lidhje me USAID të dielën mbrëma.

Thirrja e Musk për mbylljen e USAID-it erdhi pasi zyrtarët e sigurisë, thuhet se u mohuan anëtarëve të grupit të tij të punës për uljen e kostove qasjen në zonat e kufizuara të selisë së agjencisë në Uashington, DC.

Duke cituar zyrtarë të paidentifikuar, media të shumta amerikane raportuan se drejtori i sigurisë së USAID-it, John Voorhees, dhe zëvendësi i tij, Brian McGill, u lanë në pushim pasi iu mohuan personelit të DOGE hyrjen në zonat e sigurta për shkak të mungesës së lejeve të sigurisë.

Përfaqësuesit e DOGE, i cili u krijua me një urdhër ekzekutiv nga Trump, por nuk është një departament qeveritar, përfundimisht ishin në gjendje të hynin në zona me informacion të klasifikuar pas konfrontimit, i cili u raportua për herë të parë nga CNN.

Shtëpia e Bardhë mohoi që personeli i DOGE u përpoq të hynte në zonat e kufizuara, por Katie Miller, e cila shërben në DOGE, dukej se pranoi tentativën për hyrjen e grupit të punës, duke shkruar në X se “asnjë material i klasifikuar nuk u aksesua pa lejet e duhura të sigurisë”.

Cili ishte reagimi ndaj thirrjes së Musk për mbylljen e USAID-it?

Pas kritikave të Musk, anëtarët e Kongresit shkruan në mediat sociale për të debatuar nëse USAID mund dhe duhet të mbyllet përgjithmonë.

“Trump ka pastruar dhe frikësuar punonjësit e USAID-it. Tani ka një thashetheme se ai do të shpërbëjë USAID-in si një agjenci e pavarur”, tha Chuck Schumer, lideri i Partisë Demokratike në Senatin e kontrolluar nga republikanët.

“Kjo do të ishte e paligjshme dhe kundër interesave tona kombëtare”, shtoi ai.

Senatori republikan Rand Paul iu përgjigj Schumer-it, duke thënë: “Hiqni USAID-in dhe të gjithë ndihmën e huaj”.

Senatori demokrat Chris Coons gjithashtu vlerësoi në X, duke thënë se eliminimi i agjencisë do ta bënte SHBA-në “më pak të sigurt”.

“Presidenti Trump kaloi dy javë duke ngacmuar dhe pushuar nga puna punonjësit e USAID-it, dhe tani ekipi i tij po përpiqet të shkatërrojë agjencinë fare”, tha ai të dielën.

“Këta janë amerikanë patriotë që promovojnë lidershipin tonë në mbarë botën”, shtoi ai.

Çfarë është USAID dhe kur filloi?

Në një përpjekje të udhëhequr nga presidenti i atëhershëm John F Kennedy, USAID u krijua si pjesë e Aktit të Ndihmës së Jashtme të vitit 1961.

Ai solli ndryshime të mëdha në programet e SHBA-së jashtë shtetit, duke kombinuar disa organizata dhe programe ekzistuese në një, sipas një versioni të arkivuar të USAID-it.

“Deri atëherë, nuk kishte pasur kurrë një agjenci të vetme të ngarkuar me zhvillimin ekonomik të huaj”, sipas faqes së internetit.

Sipas faqes zyrtare të qeverisë së SHBA-së, USAID-i është “agjencia kryesore e SHBA-së për të shtrirë ndihmën për vendet që rikuperohen nga fatkeqësia, duke u përpjekur t’i shpëtojnë varfërisë dhe që angazhohen në reforma demokratike”.

Andrew Natsios, ish-administrator i USAID-it, shkroi në vitin 2020 se agjencia kontribuoi në suksesin e SHBA gjatë Luftës së Ftohtë me Bashkimin Sovjetik.

“Unë do të argumentoja se historitë më të mëdha të suksesit të USAID-it gjatë Luftës së Ftohtë, ishin ato të lidhura drejtpërdrejt me interesat kombëtare të SHBA”, tha ai.

“Këto suksese padyshim që fituan, por ato gjithashtu përfituan vendet në zhvillim ndërsa kaluan në tranzicion për t’u bërë vende të zhvilluara të përparuara”, shtoi ai.

Para ngrirjes, agjencia ishte donatori më i madh i vetëm në botë. Në vitin fiskal 2023, SHBA-ja shpërndau 72 miliardë dollarë ndihmë në mbarë botën për gjithçka, nga shëndeti i grave në zonat e konfliktit te qasja në ujë të pastër, trajtimet për HIV/AIDS, siguria e energjisë dhe puna kundër korrupsionit.

USAID ofroi 42 për qind të të gjithë ndihmave humanitare të gjurmuara nga Kombet e Bashkuara në vitin 2024, dhe ka një staf prej më shumë se 10,000 personash.

Cilat vende kanë marrë më shumë ndihma?

Në vitin 2023, Ukraina mori më shumë – 14.4 miliardë dollarë nga USAID.

Përfituesi i dytë më i madh, Jordania, mori 770 milionë dollarë ndihmë ekonomike nëpërmjet USAID. Jemeni dhe Afganistani morën përkatësisht 359.9 dhe 332 milionë dollarë.

USAID nuk është e vetmja agjenci amerikane që jep ndihmë të huaj, por është më e madhja prej 42.45 miliardë dollarë, e ndjekur nga Departamenti i Shtetit (19 miliardë dollarë). /Telegrafi/