Shqipëria “primitive” dhe “moderne”, atraktive për produksionet ndërkombëtare të filmit

Në vitin 2004, Hungaria filloi nxitjen e taksave për filmit. Estonia, Republika Çeke, Lituania dhe Polonia e ndoqën. Prodhuesit dhe prodhuesit e filmave ndërkombëtarë shpejtë fluturuan në Evropën Qendrore për të përfituar nga mbështetja e ofruar nga stimujt e taksave, zbritjet në para të gatshme, grantet kombëtare dhe përjashtimet tatimore, me çdo vend që ofron planin për prodhuesit ndërkombëtarë.

Media Pioneers janë një grup mediatik në Mbretërinë e Bashkuar dhe Kinë, të cilët kanë bashkëpunuar në prodhimin e serive dokumentare dhe serive dramatike, shkruan një artikull të fundit rreth Shqipërisë dhe mundësisë që ofron në kuadër të xhirimit të produksioneve të ndryshme.

Megjithëse stimujt e ndryshëm të ofruara në Evropën Qendrore mbeten mjete të dobishme për filmbërësit ndërkombëtarë, shpenzimet në rritje të stafeve lokale dhe të kostove të prodhimit, kanë ulur sasinë e produksioneve, duke u kthyer drejt vendeve lindore ku kostot totale të prodhimit mbeten rreth një e treta më e lirë. Vendet si Bullgaria, Rumania dhe Serbia janë shquar në këtë drejtim. Megjithatë, Shqipëria, një vend i vogël që ndodhet përgjatë bregut të detit Adriatik dhe Jon, me flamurin e tij të kuq të ndritshëm të zbukuruar me një shqiponjë të zezë me dy koka, është zgjedhja jonë kryesore si një territor në zhvillim për prodhuesit e filmave. Këtu janë pesë arsye pse:

1. Shqipëria është kryesisht e paprekur nga modernizmi

Ju mund ta quani atë të “prapambetur” ose “të pazhvilluar”, por për ne Shqipëria është e paprekur dhe kjo është e rëndësishme. Në duart e diktatorit socialist Enver Hoxha, Shqipëria mbeti e izoluar ndërkombëtarisht për pjesën më të madhe të sundimit të tij 50-vjeçar. Pas rënies së qeverisë së saj socialiste në vitin 1992, vendi u zhyt në trazirat ekonomike dhe sociale deri në fund të viteve 1990. Kjo do të thotë se për gati 60 vjet, ideja e filmave të huaj në Shqipëri ishte plotësisht e pamundur. Në dy dekadat e fundit, pasi Shqipëria ka dalë në shesh pas sundimit socialist dhe rënies së tij, financimi i konsiderueshëm ka ndërhyrë në përmirësimin e infrastrukturës së Shqipërisë. Kryeqyteti i saj, Tirana, është po aq modern sa edhe në Ballkan, dhe bregdeti i bukur jonian dhe i Adriatikut në Shqipëri, Alpet shqiptare dhe pyllëzimi mbeten kryesisht të panumërta dhe ofrojnë të njëjtat pika turistike që gjenden në fusha të tjera më të shtrenjta të Mesdheut.

Shumë prodhime që vijnë në Evropën Lindore vijnë ose për të përdorur vende që janë relike nga Bashkimi Sovjetik. Shqipëria natyrisht ofron reliket e zakonshme të stilit sovjetik, por për shkak të historisë së saj të pasur, gjithashtu ofron një shumëllojshmëri vendesh që përshtaten me një numër skenash. Për shembull, Berati, “Qyteti i një mijë dritareve”, me arkitekturën mahnitëse osmane dhe xhamitë, mund të konsiderohet si Lindja e Mesme. Vija bregdetare në Shqipërinë Jugore kalon për Greqisë apo Italinë jugore. Së fundmi, koleksioni i madh i kështjellave të epokës bizantine do të përbënin vende të shkëlqyera për aksion. Ka ende disa qytete të vogla të cilat nuk kanë ndryshuar në atë që nga fundi i epokës socialiste të Shqipërisë, si Rubiku, Memaliaj dhe Cerriku, ku skenat e periudhës së ftohtë të luftës mund të qëllohen me veshje minimale të përcaktuara.

Alpet shqiptare kanë qenë atraktive për disa nga kompanitë prodhuese derisa, të tilla si bashkëprodhimi i vitit 2017 në Shqipëri-Amerikë, “Falja e gjakut”, drejtuar nga Joshua Marston.

2. Lehtësia në lejet e xhirimit

Ashtu si në çdo vend me një skenë të filmit ndërkombëtar që lulëzon, lejet e xhirimeve dhe rregullimi i fidaneve që përndryshe mund të komplikoheshin nga burokracia diku tjetër, është shumë më e lehtë sesa destinacionet e Hollivudit. Shqipëria përfaqëson një “Lindje të egër” të llojit për prodhuesit e filmave. Një shembull i kohëve të fundit është xhirimi legjendar i filmit të Nju Jorkut, Troma Entertainment në Shqipëri, për prodhimin e tyre të fundit të “Shakespeare sh*tstorm”, një adaptim i Shekspirit. Xhirimi shënoi herën e parë që një studio e madhe amerikane e ka përdorur Shqipërinë si vend, ndërsa prodhimet e mëparshme kanë filmuar në Shqipëri. Për xhirimin e Tromës, Forcat Detare Shqiptare ofruan një anije patrullimi me një ekuipazh të plotë për disa ditë të filmimit në Detin Adriatik. Pioneer Media ishte në gjendje të organizonte lejet për xhirimin me lehtësi relative dhe në një pjesë të kostos së prodhimit të tillë të lartë në lokacionet e Hollivudit.

3. Ekipet, pajisjet e studios

Tirana është shtëpia e disa studiove dhe pajisjeve prodhuese të mëdha, moderne dhe të pajisura mirë, të aftë për të prodhuar komplete të krahasueshme në cilësi me studiot më të bukura kudo. Studiot e Tiranës mund të ofrojnë kostume, grim, vendosjen e ndërtimit, efektet speciale dhe ushqimin. Prodhuesit e filmave mund të kenë kamera të nivelit të lartë si ARRI Alexa, Red Epic, si dhe lente më të mira si Zeiss dhe Cooke.

Anëtarët e ekuipazhit të Shqipërisë, gjithashtu, janë profesionistë dhe të mirëpritur nga vitet e punës në prodhimet e filmave, në të gjithë Evropën Lindore, si dhe Greqinë dhe Italinë. Regjisori legjendar i Troma Entertainment, Lloyd Kaufman, tha se zvarritja e tij fillestare rreth filmimit me një ekuipazh 90 për qind shqiptarë u shpërbë shpejt në ditën e parë në qershorin e kaluar. “Herën tjetër, unë nuk do të hezitoj të filmoj në Shqipëri me një ekuipazh tërësisht lokal”, thotë Kaufman.

Së fundi, disa shtëpi post-prodhuese janë të vendosura në Tiranë dhe mund të ofrojnë efektet, gradim të ngjyrave, dizajn… Edhe një herë, të gjitha këto shërbime vijnë rregullisht në një të tretën e çmimit për të njëjtin nivel shërbimi në destinacionet e Hollivudit.

4. Bashkëpunimet

Në varësi të temës, kompanitë shqiptare do të sigurojnë financim shtesë për projektet që tashmë janë financuar në shkëmbim të të drejtave të Ballkanit, nëse prodhuesit ndërkombëtarë do të hedhin një apo dy aktorë shqiptarë anglishtfolës në rolet kryesore. Nëpërmjet Qendrës Shqiptare të Filmit, prodhimet ndërkombëtare mund të aplikojnë dhe të marrin një shtesë prej 50,000 euro nëse ato përmbajnë një nga kriteret e mëposhtme:

a. Filmi ka një subjekt shqiptar

b. 50 për qind e dialogut të filmit është në gjuhën shqipe.

c. Një kopje master ofrohet në gjuhën shqipe (d.m.th. nëse gjuha është në anglisht, një version përfundimtar duhet të dublohet në gjuhën shqipe).

5. Stimulimi i ardhshëm i taksave

Para fundit të vitit 2018, Parlamenti shqiptar do të votojë për një nxitje të këtij sektori, një zbritje prej 30 për qind në të gjithë filmat e huaj që shpenzojnë 150,000 euro ose më shumë për xhirimet në Shqipëri. Nxitja do të eliminojë TVSH-në për prodhimet e filmave. Kur të hyjë në fuqi, do të jetë një nga stimujt më tërheqës në rajon. /Marrë nga: Media Pioneers/Përgatiti në shqip: monitor.al/