Tre vjet pasi mori kontrollin e Mariupolit pas një rrethimi brutal 86-ditor, Rusia po përdor një fuqi më delikate për të mbajtur kontrollin e saj mbi qytetin portual ukrainas: ndikuesit e mediave sociale.
Një hetim i CNN zbuloi se banorët e qytetit të pushtuar, përfshirë nxënësit e shkollave, po trajnohen në programe të mediave të reja dhe "shkolla blogerësh" me lidhje me shtetin rus.
Edhe pse numri i ndjekësve të tyre dhe shtrirja e përgjithshme janë të zbehta në krahasim me ndikuesit e famshëm, ekspertët thonë se Kremlini ka nevojë për zëra vendas për të promovuar në mënyrë efektive jetën nën sundimin e Rusisë.
"Shikoni vetëm se çfarë po bën Rusia në Mariupol", tha Pavel Karbovsky, një mësues në një nga shkollat e blogerëve, në një video të kohëve të fundit në TikTok duke theksuar ndërtimin e ndërtesave të reja të apartamenteve.
"Pritni, ata po ndërtojnë, e jo shembje - ky është Mariupol, qyteti ynë rus", shtoi Karbovsky, transmeton Telegrafi.
Karbovsky është midis një numri në rritje të krijuesve të përmbajtjes që pikturojnë një pamje të ripërtëritjes në qytete dhe qyteza në të katër rajonet ukrainase të aneksuara ilegalisht nga Rusia në vitin 2022 - Donetsk, Luhansk, Kherson dhe Zaporizhzhia.
Ai tha se nuk po vepron si propagandist. Në vend të kësaj, misioni i tij është "të tregojë të vërtetën" rreth jetës në zonat e pushtuara nga Rusia, i tha ai CNN-së në një intervistë nga Donetsku.
Por zyrtarët e pushtimit të mbështetur nga Rusia kanë inkurajuar në mënyrë aktive krijues si Karbovksy të postojnë rreth restaurimit të territoreve "të çliruara", përfshirë edhe në takimet zyrtare.
Në janar, Karbovsky ishte midis një grupi krijuesish përmbajtjeje të ftuar për t'u takuar me Denis Pushilin, kreun e Republikës Popullore të Donetskut (DPR) të mbështetur nga Rusia.
Pushilin tha në një deklaratë në Telegram se ai "po mbështetej" te grupi për të përhapur fjalën se rajoni lindor i Donbasit po "ringjallej".
"Ne të gjithë jemi të bashkuar nga një dëshirë e madhe për të restauruar dhe ringjallur Donbasin. Dhe njerëzit duhet të dinë sa më shumë informacion të jetë e mundur rreth punës në shkallë të gjerë që është duke u zhvilluar tashmë", vazhdoi postimi.
CNN analizoi dhjetëra profilesh të ndikuesve vendas që promovojnë projektin e rusifikimit në Mariupol në platformat e mediave sociale, disa prej të cilëve janë hapur pro-Rusisë dhe fajësojnë Ukrainën për dhimbjen e shkaktuar në rajon, ndërsa të tjerë duken apolitikë.
Pavarësisht audiencës së tyre modeste - duke filluar nga 3,000 deri në 36,000 në TikTok - përmbajtja e tyre e fokusuar në rindërtim mund të mbledhë qindra mijëra shikime.
Por në videot e tyre mungon çdo kontekst mbi arsyen e rindërtimit.
Rrethimi i qytetit portual nga Rusia, dikur i njohur si një qendër për tregti dhe prodhim, ishte një nga betejat më vdekjeprurëse dhe më shkatërruese që kur Moska nisi pushtimin e saj të plotë të Ukrainës më shumë se tre vjet më parë.
Sipas vlerësimeve të Kombeve të Bashkuara, 90% e ndërtesave të banimit u dëmtuan ose u shkatërruan në Mariupol gjatë sulmeve ruse, dhe rreth 350,000 njerëz nga popullsia e paraluftës prej rreth 430,000 u detyruan të largoheshin.
Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky tha në një intervistë të kohëve të fundit se besohet se 20,000 civilë janë vrarë, megjithëse numri i të vdekurve është i pamundur të verifikohet.
Zyrtarët ukrainas akuzuan Moskën se po përpiqet të fshehë provat e viktimave civile, një pretendim që Kremlini e mohon.
"Moska kërkon të ndërpresë rrjedhën e informacionit në lidhje me shkatërrimin e tmerrshëm të sjellë nga ushtria ruse", tha Ihor Solovey, drejtor i Qendrës për Komunikime Strategjike dhe Siguri të Informacionit të qeverisë ukrainase, në komentet e tij me shkrim për CNN.
Për ta kundërshtuar këtë, tha ai, Ukraina po përpiqet të “transmetojë edhe më shumë fakte rreth krimeve të pushtuesve”, duke shtuar se “ka më shumë se mjaftueshëm prej tyre për të hedhur poshtë plotësisht çdo falsifikim rus rreth ‘jetës së bukur’ nën pushtim”.
Për Moskën, ruajtja e kontrollit të Mariupolit mbetet një përparësi strategjike dhe një fokus i investimeve të rëndësishme.
“Ne po i kushtojmë shumë vëmendje Mariupolit”, tha presidenti rus Vladimir Putin gjatë konferencës së tij vjetore për shtyp në dhjetor.
Në mars të vitit 2023, ai organizoi një udhëtim shumë të koreografuar në qytet, duke diskutuar përpjekjet e “restaurimit” me zyrtarët lokalë.
Në një video që qarkulloi në internet, ku ai takohej me banorët, një zë jashtë kamerës mund të dëgjohej duke bërtitur: “Janë të gjitha gënjeshtra, është vetëm për shfaqje”.
Ndërsa ndërtimi është qartësisht në vazhdim, analiza e CNN-së e imazheve satelitore, intervistave me banorët dhe videove të postuara në mediat sociale tregojnë mbetje të konsiderueshme shkatërrimi.
Shumë prej atyre që humbën shtëpitë e tyre në vitin 2022 nuk janë ristrehuar, dhe cilësia e banesave të reja është shpesh e pamjaftueshme.
Banorët thonë se autoritetet ruse po sekuestrojnë gjithashtu shtëpitë e ukrainasve që ikën nga qyteti, për t'ua dhënë të tjerëve.
"Ata kanë krijuar një lloj imazhi të Potemkinit. Por njerëzit nuk jetojnë atje, në shumë shtëpi, nuk jetojnë atje", tha një banor i Mariupolit, duke iu referuar fshatrave të rreme të ndërtuara nga Grigory Potemkin në Rusinë e shekullit të 18-të për të bërë përshtypje te Katerina e Madhe.
Ai foli me CNN në mënyrë anonime nga frika e hakmarrjes. CNN ka kontaktuar kryetarin e bashkisë së Mariupolit të mbështetur nga Rusia dhe qeverinë ruse për komente mbi pretendimet.
Në shtator, një organizatë e quajtur Qendra e Medias Donbass (DMC) hapi "shkollën e saj të blogerëve" në Mariupol.
Ajo ofron kurse falas dyjavore të hartuara për t'u dhënë influencuesve aspirantë një bazë teknike në aftësi si filmimi dhe montazhi, si dhe një kuptim se si të fitojnë popullaritet dhe të fitojnë para në internet.
Kurse të ngjashme ishin mbajtur tashmë në Donetsk dhe Luhansk, dhe një tjetër pasoi në Melitopol, në pjesën e Zaporizhzhia të pushtuar nga Rusia. Karbovsky ishte një nga mësuesit.
"Unë di si të mbledh shikime, të krijoj përmbajtje, kështu që u ftova t'u mësoj fëmijëve midis 16 dhe 22 vjeç", i tha ai CNN.
As Karbovsky, as koordinatori i shkollës nuk i thanë CNN se kush e financon programin, por duket se ka mbështetjen e heshtur të qeverisë ruse.
DMC u krijua nga Donbass Media, një kanal lajmesh pro-rus që vepron kryesisht në mediat sociale. Në vitin 2024, DMC fitoi një Çmim Runet, një çmim kombëtar i Federatës Ruse dhe Fondacionit Presidencial për Iniciativa Kulturore, që feston përsosmërinë në internetin rus.
Gjithashtu ka një partneritet me “Top Blog”, një konkurs për krijuesit e përmbajtjes të drejtuar nga një program i Kremlinit i quajtur “Rusia - Toka e Mundësive”.
Vitin e kaluar, studentët më të suksesshëm të DMC fituan një udhëtim në Moskë për të vizituar selinë e Vkontakte, versionit rus të Facebook-ut.
Vkontakte është ndër disa rrjete ruse të mediave sociale në pronësi të Gazprom-Media shtetërore. Kremlini ka shtrënguar kontrollin e tij mbi mediat sociale në vitet e fundit, përmes pronësisë, ngadalësimit të internetit dhe, së fundmi, legjislacionit që u kërkon influencuesve me mbi 10,000 ndjekës të regjistrojnë të dhënat e tyre personale te rregullatori i medias i Rusisë, Roskomnadzor.
Karbovsky tha se qëllimet e DMC nuk janë politike.
“DMC nuk ka ndonjë qëllim të tillë për të krijuar ndonjë lloj propagandisti - në asnjë mënyrë. Ne nuk kemi nevojë për këtë”, tha ai.
“Ne duam që njerëzit të jenë në gjendje të ndajnë pikëpamjet e tyre të ndryshme rreth asaj që po ndodh në DPR (Republikën Popullore të Donetskut) dhe LPR (Republikën Popullore të Luhanskut) dhe rajone të tjera”, shtoi ai. /Telegrafi/
