Rekrutimi ushtarak po rikthehet në disa vende të Evropës – a është kjo një gjë e mirë?

A ka kuptim dërgimi i të rinjve të përgatitur keq dhe të pakënaqur në betejë, apo mund të inkurajojë qytetarët të kryejnë një detyrim dhe të ndihmojnë në mbrojtjen e Evropës?

Pushtimi rus i Ukrainës në vitin 2022 tronditi Evropën dhe kjo ka zgjuar debat në këtë kontinent të vjetër, raporton Euronews.

Pasi paqja gjithnjë e më shumë po cenohet, shumë kryeqytete perëndimore filluan të pyesin nëse rekrutimi ishte një zgjidhje për sigurinë e tyre, transmeton Telegrafi.

Lituania në muajin gusht njoftoi planin për zgjatjen e detyrimit ushtarak, duke iu bashkuar Danimarkës, ndërsa politikanët gjermanë dhe britanikë kanë sugjeruar rivendosjen e shërbimit ushtarak të detyrueshëm.

Por, a është rekrutimi qasja e duhur ndaj agresionit rus? Çfarë ndikimesh mund të ketë ringjallja e tij në Evropë? A do të jetë kundërproduktive apo do të ndihmojë në mbrojtjen e rajonit?

“Forcat e armatosura të Evropës, veçanërisht ato në kufi me Rusinë, tani e kuptojnë se nuk kanë fuqi të mjaftueshme njerëzore”, tha Vincenzo Bove, profesor i shkencave politike në Universitetin Warwick, i specializuar në rekrutim. “Ata e shohin qartë rekrutimin si një zgjidhje për këtë”.

“Nëse kjo është një ide e mirë për sa i përket frenimit të një pushtimi të mundshëm rus, ne nuk jemi vërtet të sigurt”, vazhdoi ai, duke pohuar se ka mungesë të provave rreth efektivitetit të rekrutëve në krahasim me forcat e rregullta.

An ex-Wagner fighter told @SKhatsenkova and I their chilling stories of Bakhmut, disillusionment with war and mutiny chaos – interesting to say the least. #WagnerGroup #ukrainewar https://t.co/Zkp3MdCnAw

— Josh Askew (@jweaskew) July 25, 2023

Për shkak të ndërlikimit të luftërave moderne, Bove dyshon nëse rekrutët mund të trajnoheshin siç duhet për të përdorur pajisjet ose taktikat e avancuara të përdorura sot në këtë kohë të shkurtër që kemi në dispozicion.

“Vetëm shikoni se çfarë po ndodh tani me rekrutët në Rusi… Ata nuk janë shumë të motivuar. Të rinjtë po detyrohen të punojnë. Shumica e tyre preferojnë të bëjnë diçka tjetër”, deklaroi Bove.

Një ish-mercenar rus i Wagnerit në muajin korrik i tha Euronews se e kishte për detyrë të siguronte që rekrutët rusë në Ukrainë – “mezi 21-vjeçarë” – të mos iknin, pasi ata hezitonin të luftonin.

Udhëkryqi

Përveç shqetësimeve ekonomike për joefikasitetin e shërbimit të detyrueshëm ushtarak – ku një numër masiv njerëzish do të pengoheshin të bëjnë diçka ku mund të ishin më produktiv – Bove ngriti shqetësime etike për dërgimin e civilëve në betejë – me pak përvojë.

Pasi ka shërbyer në marinën italiane për 15 vjet, ai tha se “tre vjet nuk janë të mjaftueshme për të mësuar bazat e luftës… edhe përdorimi i armëve bazë kërkon shumë trajnim”.

“Disa vende po flasin për programe tre mujore… kjo nuk është asgjë. Ata nuk do të mësojnë as të përshëndesin”, shtoi ai me shaka.

E vendosur në kufirin e Rusisë përmes enklavës së vogël të Kaliningradit, Lituania kohët e fundit filloi hartimin e reformave në sistemin e rekrutimit, i cili mund të ftonte njerëzit që jetonin dhe studionin jashtë vendit.

Një opsion është që të rekrutohen vullnetarisht për ushtrime njëmujore çdo verë gjatë tre vjetëve. Ata në teori do të ishin të gatshëm për betejë.

Së bashku me Lituaninë, Danimarka, Suedia, Norvegjia, Finlanda, Letonia, Austria, Greqia dhe Estonia kanë aktualisht një formë të shërbimit të detyrueshëm ushtarak, së bashku me palët ndërluftuese Ukraina dhe Rusia.

Megjithatë, të tjerët ishin mbështetës të rekrutimit – me paralajmërime.

Kritike ndaj “akteve performuese” ku “çdo burrë dhe grua grumbullohen në shërbimin ushtarak”, Elisabeth Braw në Institutin Amerikan të Ndërmarrjeve tha për Euronews se sistemet e veçanta mund të “funksionojnë vërtet mirë”.

Analistja e mbrojtjes vuri në dukje shembullin “tepër të suksesshëm” të Norvegjisë, ku qytetarët thirren masivisht, por vetëm një përqindje e caktuar zgjidhet për trajnim.

“Ushtria merr më të mirën dhe mbi të gjitha shërbimi është një pasuri në CV-në e një të rekrutuari”, shpjegoi ajo, ku kalimi i përzgjedhjes shihet si shenjë prestigji.

Në vitin 2015, Norvegjia u bë vendi i parë evropian që prezantoi shërbimin e detyrueshëm ushtarak për burrat dhe gratë. Ajo ende ruan një ushtri profesionale, duke siguruar themelin e mbrojtjes së saj.

“Trupat duhet të pajisen me aftësi domethënëse. Koha duhet të shpenzohet mirë”, tha ajo. “Kremlini nuk do të frikësohet nga një model rekrutimi që nuk mendohet mirë, me të rinj dhe të reja të ulur në baraka”.

Which European countries are rethinking military service amid the war in Ukraine? #UncoveringEurope https://t.co/QP8GZtr7l5

— euronews (@euronews) July 26, 2022

Disa aftësi të cituara shpesh nga avokatët janë aftësitë sociale dhe të mbijetesës, funksionimi nën presion, toleranca ndaj stresit, funksionimi në situata krize dhe “elasticiteti” i përgjithshëm.

Civilët e regjistruar mund të përdoren përtej mbrojtjes, vazhdoi Braw, transmeton Telegrafi.

“Të mbash një vend të sigurt është më shumë se forcat e armatosura. Bëhet fjalë për shëndetin publik, mbrojtjen e infrastrukturës dhe kujdesin shëndetësor. Të rinjtë mund të thirren për të ndihmuar në mbrojtjen e vendit nga krizat apo fatkeqësitë”, deklaroi ajo.

“Ka kaq shumë probleme shoqërore që qeveria nuk mund t’i zgjidhë vetëm”, shtoi Braw.

Franca në vitin 2019 nisi një formë të rekrutimit të butë, ku të rinjve u ofrohet shërbimi vullnetar qytetar. Presidenti Emmanuel Macron e cilësoi projektin si një mënyrë të mirë për të zhvilluar patriotizmin dhe kohezionin social, megjithëse kundërshtarët thonë se ai mori paratë e sistemit arsimor.

Disa studime tregojnë se rekrutët kanë më shumë gjasa të përballen me papunësinë kur mbarojnë shërbimin e tyre, ndërsa të tjerë dyshojnë nëse aftësitë e fituara mund të transferohen në sektorë të tjerë ose të mësohen fare.

A e ngjall shërbimi ushtarak patriotizëm?

Një arsye pse Evropa po i drejtohet rekrutimit – ku burrat dhe gratë zakonisht janë të detyruar ligjërisht të luftojnë – është se përpjekjet konvencionale të rekrutimit nuk po funksionojnë.

Ushtria gjermane, për shembull, po dështon të tërheqë ushtarë të rinj, pavarësisht një iniciative të madhe për të forcuar veten në mes të luftës në Ukrainë, njoftoi Ministria e Mbrojtjes e vendit në muajin gusht.

Pse saktësisht njerëzit nuk duan të shërbejnë është e paqartë?

Një argument nga ekspertët është se ushtritë nuk mund të konkurrojnë me pagat dhe kushtet e sektorit privat, me punët e ushtrisë shpesh të vështira dhe të rrezikshme.

Megjithatë, Bove tha se ky pretendim nuk mund të shpjegojë atë që po ndodh në zonat e Evropës me papunësi të lartë, si Italia jugore apo Spanja. Këtu civilët ende nuk duan të bashkohen.

Një shpjegim tjetër është kulturor, me civilët që refuzojnë ushtrinë sepse ata nuk ndajnë “qëllimet dhe qëllimet e saja kryesore”, tha ai për Euronews.

Luftërat shkatërruese në Afganistan dhe Irak kanë krijuar mendime negative për ushtrinë, me Bove që dyshon se hedhja e parave ndaj problemit mund të përmirësojë rekrutimin.

Ekzistojnë argumente se rekrutimi mund të nxisë patriotizmin dhe gatishmërinë e një popullsie për t’u mbrojtur kundër një agresori.

“Shërbimi i rekrutëve ka një histori të gjatë në Finlandë dhe ka mbështetje të gjerë në shoqëri”, tha Elina Riutta, presidente e Unionit të Rekrutëve finlandez, në një deklaratë dërguar Euronews.

Siç tregon Ukraina, “lufta prek të gjithë shoqërinë. Sa më shumë njerëz të trajnohen në rast krize, aq më mirë ka shoqëria elastike”, shtoi ajo.

“Kërcënimi rus ka qenë gjithmonë i njohur në Finlandë, kështu që lufta në Ukrainë nuk i ndryshon në vetvete gjërat në lidhje me shërbimin e rekrutimit, por përkundrazi thekson qëllimin e tij. Vullneti për të mbrojtur vendin midis rekrutëve dhe të gjithë kombit aktualisht është në nivele rekorde”, tha ajo.

Finlanda është në një pozicion unik gjeografik, duke ndarë një kufi të gjatë me Rusinë me të cilën ka luftuar në të kaluarën. Shembulli i tij nuk është domosdo i zbatueshëm për vendet e tjera.

Hulumtimi nga Bove dhe kolegët e tij, Riccardo Di Leo dhe Marco Giani zbuluan se rekrutimi në të vërtetë mund të krijojë një hendek midis njerëzve dhe qeverisë së tyre.

“Rekrutimi i bën njerëzit të identifikohen me forcat e armatosura, por besnikëria  bie ndesh me atë ndaj institucioneve të tjera demokratike, duke i bërë njerëzit të kenë më pak besim te autoritetet”, pohoi Bove.

“Nëse jeni të shqetësuar për rritjen e distancës midis brezave të rinj dhe shtetit, atëherë rekrutimi nuk është zgjidhje. Në fakt është kundërproduktive”, shtoi ai. /Telegrafi/