Për Kainin, Abelin, Cezarin dhe Brutin…

Nga: Jorge Luis Borges
Përktheu: Bajram Karabolli

LEGJENDË

Abeli dhe Kaini u takuan pas vdekjes së Abelit. Po ecnin në shkretëtirë dhe e dalluan njeri-tjetrin që larg, pasi të dy ishin shumë të gjatë. Të dy vëllezërit u ulën përdhe, ndezën një zjarr dhe filluan të hanin. Qëndronin në heshtje, në heshtjen e njerëzve të lodhur kur perëndon dielli. Në qiell shfaqej ndonjë yll, që ende nuk kishte emër. Në dritën e zjarrit, Kaini vërejti shenjën e gurit në ballin e Abelit dhe lëshoi nga dora bukën që po e çonte në gojë e i kërkoi t’ia falte krimin.

Abeli u përgjigj:

– Më ke vrarë ti mua apo unë ty? Nuk më kujtohet; tani jemi këtu së bashku, si dikur.

– Tani e kuptoj se vërtet më ke falur – tha Kaini. – Sepse të harrosh, do të thotë të falësh. Edhe unë do të mundohem të harroj.

Abeli tha ngadalë:

– Ashtu është. Sa kohë zgjat brejtja e ndërgjegjes, zgjat edhe faji.

KURTHI

Që tmerri i tij të ishte i përsosur, Qezari, i rrethuar tek këmbët e statujës prej thikave të ngutshme të miqve, mes fytyrave dhe teheve zbulon atë të Mark Brutit, të përkrahurin e tij, ndoshta birin e tij, dhe atëherë dorëzohet e thërret: “Edhe ti, biri im?!” Shekspiri dhe Kevedoja e kanë rrokur këtë klithmë patetike.

Fatit i pëlqejnë përsëritjet, variantet, simetritë; nëntëmbëdhjetë shekuj më vonë, në jug të provincës së Buenos Airesit, një fshatar sulmohet nga disa fshatarë të tjerë dhe, kur rrëzohet, njeh birin e tij të adaptuar dhe, me qortim të butë dhe habi të plogët, i thotë (këto fjalë duhen dëgjuar, jo lexuar): “Pero che?!” (“Edhe ti, ore?!”)

E vrasin dhe ai nuk e di se po vdes që të përsëritet një skenë.