Botë Nga Bota

Mohamed Morsi, prapaskenat e ditëve të fundit të presidentit të parë të zgjedhur në mënyrë demokratike në Egjipt (Video)

Para 6 vitesh

Pranvera Arabe e vitit 2011 kishte parë fundin e sundimit 30 vjeçar të presidentit Hosni Mubarak dhe brenda 18 muajve, Mohamed Morsi ishte bërë presidenti i parë demokratik i Egjiptit.

Por pas një viti në detyrë, protestat dhe trazirat pothuajse javore në rrugë duket se arrijnë kulmin me thirrjet që Morsi të japë dorëheqjen dhe madje edhe për ushtrinë që të ndërhyjë. Në korrik të vitit 2013, Morsi u rrëzua.

Jamal Elshayyal i Al Jazeera raportoi në ngjarjet në Egjipt në atë kohë dhe tani zbulon dëshmi të reja të atë që ky medium e quan “komplot i nivelit të lartë, ndarje e pushtetit dhe tradhtisë në trazirat që çuan në ditët e fundit të Morsit në detyrë”.

Dhe siç shkruan ky medium, përcjell Telegrafi, deri tani, shumica e asaj që ndodhi në ditët e fundit të presidencës Morsi ishte e njohur vetëm për ata që dëshmuan ngjarjet nga “dora e parë”. Nga nëntë burrat që ishin me Morsin në atë kohë, vetëm një nuk është më në burg.

Kështu, në këtë film, ish-asistenti i marrëdhënieve të jashtme të Egjiptit, Khaled al-Qazzaz, tregon historinë prapa skenave të orëve të fundit të presidencës Morsi.

Gjatë gjithë vitit 2012 dhe 2013, rrugët e Egjiptit u tronditën nga protesta dhe trazira pothuajse javore, si dhe nga zemërimi dhe zhgënjimi që ndau vendin.

Njerëzit që u ngritën në vitin 2011 kishin parë pak përmirësime ekonomike dhe ata mendonin se liria që kishin fituar ishte keqpërdorur nga disa për të krijuar kaos.

Reduktimet e vazhdueshme të energjisë, mungesa e karburanteve dhe të tjera probleme, që më vonë u provuan të jenë orkestruar nga shteti, çojnë në një përzierje të zemërimit dhe dëshpërimit mes publikut.

Por kriza në Egjipt nuk ishte e kufizuar në mungesat e karburantit, as nuk ishte e kufizuara në qytetet e mëdha.

Në Sinai, sulmet u zhvilluan kundër forcave të sigurisë nga grupet për të cilat shumë pak ishte dëgjuar më parë.

“Presidenti Morsi u ankua për ndërhyrjen e një shtet i Gjirit dhe më tha se ata kishin zbuluar dërgesa të armëve nga ky vend në grupe të armatosura në Sinai, si dhe para që u ishin dërguar atyre”, thotë Khalid al-Attiyah, ministër i Mbrojtjes i Katarit dhe ish ministri i Jashtëm. “Por ai gjithashtu më tha se ishte në gjendje të negociojë me këtë shtet”.

Ndërsa protesta vazhdoi dhe ngjarjet vazhduan, shqetësimi u shpreh nga udhëheqësit botërorë. Por dukej se fati i Morsit ishte tashmë i vulosur.

“Nga ajo që di unë, zyrtarë të lartë të qeverisë amerikane në atë moment, 25 qershor 2013, ishin të vetëdijshëm për mundësinë e një grushti ushtarak kundër Morsit”, sipas Andrew Miller, Këshilli i Sigurimit Kombëtar i SHBA (2014-2017).

Pak ditë pas fjalimit të Morsit më 26 qershor, në të cilin ai u përpoq të qetësonte popullatën dhe i ofroi disa koncesione opozitës, ministri i tij i mbrojtjes, gjenerali Abdel Fattah el-Sisi, i dha atij një ultimatum: ose të japë dorëheqjen ose të përballet me ndërhyrjen ushtarake.

“Deri në kohën kur ushtria lëshoi një ultimatum 48 orësh, mendoj se pikëpamja e madhe në qeverinë amerikane ishte se ishte tepër vonë… Pa marrë parasysh se çfarë ndodh, ushtria do ta largonte me forcë nga pozita e presidencës”, shpjegon Miller.

Kështu, presidenti Morsi u rrëzua më 3 korrik të vitit 2013, dhe fillimisht u vu nën arrest shtëpiak dhe nuk kishte të drejtë të komunikonte me askë.

Dhe Khalid al-Qazzaz, sekretari presidencial për punët e jashtme, rrëfen takimet e tij të fundit me Morsi.

“Në mëngjesin e 4 korrikut na u lejua të hanim mëngjes me presidentin. Ai dukej të ishte befasisht i qetë. Na tha se ishte hera e parë që ai ishte në gjendje të flejë për orë të tëra që kur ai mori përgjegjësitë”.

“Ishte e qartë se ai do të bënte çmos për të ruajtur fitoret e revolucionit dhe për të mbrojtur popullin egjiptian. Tani ishte në dorë të njerëzve ose të zgjedhin të kthehen në një shtet policie ose të përpiqen të rivendosin revolucionin e tyre”.

Që nga grushti i vitit 2013, një goditje policore ndaj Vëllazërisë Myslimane ka lënë qindra të vdekur dhe dhjetëra mijëra të burgosur, shumë nën ligje drakoniane kundër protestave dhe kundër terrorizmit.

Morsi është gjykuar në disa raste të ndryshme. Ish presidenti mbetet në burg, duke u përballur me një dënim me vdekje dhe akuza që shkojnë nga spiunazhi, rrjedhja e informacionit të inteligjencës, bashkëpunimi me forcat e huaja për fyerjen e gjyqësorit dhe lirimin e islamistëve nga burgu në vitin 2011.

Amnesty International e përshkroi sistemin gjyqësor të Egjiptit si “të dërrmuar në mënyrë të tmerrshme” dhe përshkroi dënimet me vdekje për Morsi dhe anëtarët e tjerë të Vëllazërisë Myslimane në gjyqet e mëparshme si një “marshim hakmarrës”.

Ndërsa në një raport të publikuar më 28 mars të vitit 2018, shkruan AlJazeera, përcjell Telegrafi, një panel i deputetëve britanikë dhe avokatë ndërkombëtarë thanë se kushtet e burgosjes së Morsi dhe kujdesin e pamjaftueshëm mjekësor do të mund të çonin në vdekjen e tij të parakohshme.

Presidenca njëvjeçare e Mohamed Morsi ishte trazuar që nga fillimi nga një vend i ndarë ende pas revolucionit të vitit 2011 dhe nga disa forca, të cilat u kombinuan për të sjellë “orët e fundit” të tij.

Që nga përmbysja e tij, prokurorët egjiptianë kanë akuzuar Morsi për krime të ndryshme dhe kanë kërkuar dënimin me vdekje.

Dënimi i tij me vdekje u përmbys në nëntor të vitit 2016 dhe ai është thënë se do të ketë një rigjykim. Megjithatë, Morsi është ende i burgosur. /Telegrafi/