Katër shekuj janë kohë e gjatë për të pritur drejtësinë, por Artemisia Gentileschi ende s’e ka marrë atë. Çfarë loje e tmerrshme, pasi u sulmua dhe u çnderua gjatë jetës, u harrua gjatë shekujve, e pastaj u injorua nga snobët e artit… artistja më e madhe, më revolucionare para kohërave moderne, tani është viktimë kulturore e koronavirusit, shkruan Jonathan Jones, transmeton Telegrafi.
Galeria Kombëtare në Londër ka shtyrë ekspozitën “Artemisia”. Nuk kishte zgjidhje tjetër për veprat që do të vinin nga Italia e mbyllur. Kjo është gjë e keqe për këdo që dëshiron të shohë tek rregullohet një gabim. Dhe, kjo ekspozitë premtoi se do ta bënte këtë. Kohë më parë, gjatë verës së kaluar, e takova kuratoren vizionare Letizia Treves, për të zbuluar se çfarë planifikonte të përfshinte. U emocionova nga ajo që dëgjova.
Ekspozita do të përfshinte veprën e saj të mrekullueshme nga adoleshenca, “Suzana dhe pleqtë”, të cilën e nënshkroi më 1610, në moshë 17-vjeçare. Është realizuar mirë – babai i saj mburrej me saktësinë dhe se ajo tashmë mund të tejkalonte profesionistët kryesorë burra – megjithëse është një makth i pikturuar. Të dy pleqtë nuk e spiunojnë nga distanca Suzanën e zhveshur, në këtë skenë të ndriçuar me shkëlqim që ka arealen e De Chiricos. Ata zvarriten drejt saj; nuk i japin ndonjë hapësirë për të marrë frymë.
Kjo vepër pasqyron përvojën e vetë artistes që u abuzua nga dy burra. Më 1612, babai i saj Orazio Gentileschi ngriti akuzë kundër piktorit Agostino Tassi, për përdhunimin e së bijës së tij. Ishte një çështje gjyqësore në të cilën emri i Artemisias u nxi nga Tassi dhe dëshmitarët e tij mbrojtës, për çka iu nënshtrua torturave. Galeria Kombëtare planifikoi të përfshijë transkriptimin origjinal nga arkivat e Romës.
Më tronditi interpretimi i dokumentit për një biografi të re të Artemisia Gentileschit. Tassi pretendoi se ishte mësuesi i saj i artit, por e vërteta ishte shumë më e keqe. Në një situatë të ngjashme me atë që ajo e tregon te “Suzana dhe pleqtë”, Tassi dhe një zyrtar papal i quajtur Cosimo Quorli e ngacmuan dhe i bënin me muaj presion. Ky ishte një komplot kundër një gruaje të re që vepronte në zemër të Romës së papëve.
Ekspozita e Galerisë Kombëtare duhej ta shfaqte saktë këtë. Aty duhej të shfaqej piktura që besoj se u krijua në kulmin e këtyre ngjarjeve: “Judita pret kokën e Holofernesit”, që do të huazohej nga Muzeu Capodimonte në Napoli. Në të, Artemisia e çnderuar e pikturon një plan për vrasje. Dy gra të reja e sulmojnë një burrë. Por, si mund ta bëjnë? Me punë ekipore. Njëra ka hipur në shtrat për ta mbajtur, ndërkohë që tjetra – Judita, ose më mirë Artemisia – ia këput kokën. Ai është i vetëdijshëm, por nuk mund të bëjë asgjë. Gjaku i derdhet anës shtratit.
Por, si ishte si artiste? Mendoj se të gjithë pajtohen për madhështinë e saj, pasi do ta shihnin këtë ekspozitë. Kjo do të përfshinte “Juditën dhe shërbëtoren e saj nga” nga Pallati Pitti në Firence, në të cilën dueti vrastar shikojnë me kujdes natën; pastaj nudoja e “Kleopatras”; autoportretet e saj të zbuluara së fundi; dhe, “Alegoria e pikturës” nga Koleksioni Mbretëror.
Fjala është për një artiste të mallkuar. Artemisia Gentileschi duhej të luftonte ashpër për t’u njohur gjatë jetës së saj. Ajo e mbijetoi përdhunimin dhe sharjen publike. Letrat e saj të jashtëzakonshme për dashnorin, të gjetura në vitin 2011 dhe që duhej të shfaqeshin në këtë ekspozitë, zbulojnë se ajo gjithashtu e duroi një burrë të papunë, vdekjen e fëmijëve të saj, borxhin dhe prishjen me babanë e saj. Ajo u ndoq nga fat i keq: jo shumë kohë pasi gjete strehë të sigurt në oborrin anglez, patroni i saj Mbreti Charles i I-rë e nisi luftën me Parlamentin, për çka koka i pritet. Prerje kokash kudo që shihte. Duke ikur në Napoli, ndjeu erën e një revolucion tjetër të përgjakshëm. Ajo vdiq atje, me siguri më 1654. Varri i saj është i humbur.
Ashtu si Caravaggio, të cilin ajo ndoshta e takoi kur ishte fëmijë, drita dhe errësira e të cilit e frymëzoi, ajo u harrua në shekujt XVIII dhe XIX. Të dy ato u rizbuluan nga historiani i italian i artit, Roberto Longhi, gjatë shekullit XX. Gruaja e tij Anna Banti, e shkroi një roman të quajtur “Artemisia”, që është një klasik i neorealizmit. Por, teksa fama e Caravaggios u rrit, Artemisia ngeci deri vonë.
Të shpresojmë se nuk do të pres edhe shumë… /Telegrafi/
Lufta Prigozhin - Putin
Më shumëHistoria e fisit Shala
Kristo Frashëri dorëzoi letrën, ku për të thuhej: Po e drodhi bishtin, këputini një plumb pas qafe!
Përdorimi i fjalëve të huaja dhe disa huazime të sotme në gjuhën shqipe
“Veprimtaria e Faik Konicës”
Kalemxhiu Blush dhe ditëlindja e Kadaresë
EROTIKË
Investoni në të ardhmen tuaj – bli banesë në ‘Arbëri’ tani! ID-140
Shitet banesa në Fushë Kosovë në një vendodhje perfekte – 80.5m², çmimi 62,000Euro! ID-254
Ideale për zyre – në qendër të Prishtinës lëshohet banesa me qira ID-253
Bli shtëpinë e ëndrrave tuaja në Prishtinë – ZBRITJE në çmim, kapni mundësinë tani! ID-123
Krijo hapësirën tënde të biznesit – zyre me qira te 4 Llulat – 300€/muaj ID-252
E zezë klasike, krejt sytë n’ty
Papuçe që t’flen kama n’to- Porositni me zbritje në Telegrafi Deals
Kapni zbritjen – atletet Nike për meshkuj tash me zbritje në Telegrafi Deals!
Kur nuk blen për vete, nuk blen as për kojshi – që do të thotë shfrytëzoje zbritjen në Telegrafi Deals
Sot harroni të gjitha hallet, ZBRITJA në Deals me na shku huq nuk na falet
Më të lexuarat
Njëri nga të kërkuarit për tentim vrasjen në Prishtinë e kishte rrahur reperin Fero në vitin 2018
Stradner: Vuçiq dhe Dodik po përgatisin jetësimin e idesë për "botën serbe"
I pyetur nga Bundesliga se cilit person të famshëm ia ka numrin e telefonit - Xhaka zgjodhi legjendën e futbollit
Mësohet se kush, përveç Serbisë, votoi kundër rekomandimit për anëtarësimin e Kosovës në Këshillin e Evropës
Hoxha: Grupe kriminale serbe po përgatiten për sulm në veri
"Unë thjesht dua të luaj futboll" - Vini Jr me një gjest të shëmtuar në miqësore, Laporte tallet me të pas ndeshjes