Shkaqet më të shpeshta të çalimit janë osteoartriti, dëmtimet e indeve të buta dhe radikulopatia lumbare. Çalimi gjatë ecjes mund të jetë shqetësimi kryesor, por rrallëherë është i vetmi
Çalimi, i njohur edhe si ecje antalgjike, mund të jetë pasojë e gjendjeve të ndryshme shëndetësore, nga dëmtimet e përkohshme deri te sëmundjet kronike të kockave, nyjeve apo nervave.
Edhe pse shpesh lidhet me dhimbjen në këmbë apo shputë, shkaku mund të jetë më i thellë dhe të përfshijë probleme me shtyllën kurrizore, muskujt apo nyjet, që e vështirësojnë ecjen normale.
Vëzhgimi me kujdes i momentit kur shfaqet çalimi dhe i simptomave që e shoqërojnë mund të ndihmojë në përcaktimin e shkakut dhe në zgjedhjen e trajtimit të duhur.
Shkaqet e çalimit
Çalimi mund të lidhet me një sërë diagnozash, megjithëse disa janë më të zakonshme se të tjerat. Ndër shkaqet më të shpeshta të ecjes antalgjike janë:
- Osteoartriti
- Lëndimet e ligamenteve ose të indeve të buta
- Radikulopatia lumbare
Osteoartriti (OA) ndodh kur shtresa e lëmuar e kërcit që mbulon skajet e kockave fillon të hollohet dhe të dëmtohet. Kjo ndryshon lëvizjen normale të nyjës dhe shkakton dhimbje. Kur preken nyjet e ijës, gjurit, kyçit apo shputës, ecja bëhet e dhimbshme dhe mund të çojë në çalim. Simptomat zakonisht shfaqen gradualisht, janë më të shpeshta pas moshës 50 vjeç dhe theksohen pas periudhave të gjata pasiviteti.
Zhvendosjet e nyjës, tendosjet dhe dëmtimet e indeve të buta mund të ndodhin si pasojë e një lëndimi akut ose për shkak të lëvizjeve të përsëritura për një kohë të gjatë.
Zhvendosjet prekin ligamentet, ndërsa tendosjet ndikojnë në tetivat e muskujve. Kur këto struktura zgjaten më shumë se zakonisht ose çahet një pjesë e tyre, shkaktohet dhimbje dhe çalim.
Lëndimet e tjera të indeve të buta, si dëmtimi i bursës (qeska e mbushur me lëng që zvogëlon fërkimin), meniskut apo jastëkut dhjamor, gjithashtu mund të shkaktojnë çalim.
Radikulopatia lumbare ndodh kur rrënjët nervore që dalin nga pjesa e poshtme e shtyllës kurrizore shtypen ose inflamohen. Shkaqet mund të jenë disku i fryrë, degjenerimi, hernia, rritjet kockore ose më rrallë tumoret.
Meqenëse këta nerva kontrollojnë lëvizjet dhe ndjesinë në këmbë e shputa, irritimi i tyre mund të shkaktojë çalim. Kjo formë shpesh fillon papritur dhe shoqërohet me dhimbje në pjesën e poshtme të shpinës, shkruan VeryWell Health, përcjell Telegrafi.
Simptomat shoqëruese
Përveç çalimit, mund të shfaqen edhe:
- Dhimbje
- Ngurtësi e nyjeve
- Kufizim i lëvizshmërisë
- Kërcitje ose zhurmë në nyje
- Ndjesi pasigurie në këmbë
- Dobësi muskulore
- Ënjtje
- Mpirje dhe ndjesi shpimi gjilpërash (parestezi)
Osteoartriti zakonisht shkakton dhimbje, ngurtësi dhe ndonjëherë ënjtje, që janë më të theksuara në mëngjes apo pas një dite të lodhshme.
Dëmtimet e indeve të buta shfaqen me ënjtje, dhimbje dhe kufizim të lëvizjes; në raste më të rënda, këmba mund të duket e paqëndrueshme ose të “lëshohet” gjatë ecjes.
Radikulopatia lumbare sjell dhimbje therëse dhe ndjesi djegieje në këmbë; mund të shfaqet edhe dobësi muskulore, dhe në disa raste ndjesia se këmba do të “rënkojë”.
Simptomat alarmante
Dobësia apo pasiguria që përkeqësohet gradualisht në këmbë kërkon vlerësim urgjent mjekësor, veçanërisht nëse shfaqet pas një dëmtimi ose shoqërohet me humbje kontrolli mbi urinimin apo jashtëqitjen.
Si trajtohet çalimi
Opsionet e trajtimit variojnë nga masat shtëpiake deri te ndërhyrjet kirurgjikale.
Ilaçet anti-inflamatore josteroidale (NSAID) si ibuprofeni ose naprokseni, aktiviteti fizik i rregullt dhe mbajtja e peshës trupore në normë janë hapi i parë për lehtësimin e çalimit të shkaktuar nga osteoartriti.
Fizioterapia është gjithashtu shumë e dobishme sepse forcon muskujt që mbështesin nyjen e dëmtuar. Në rastet e avancuara mund të nevojitet injeksion kortikosteroidesh ose zëvendësim i nyjës.
Pas një tendosjeje, zhvendosjeje e nyjës apo dëmtimi të indeve të buta, rekomandohet ftohja e vendit të prekur, ngritja e këmbës dhe shmangia e aktiviteteve që shkaktojnë dhimbje.
Mjeku mund të përshkruajë ilaçe kundër dhimbjes, mbajtëse (ortoza) ose fashë stabilizuese, si dhe fizioterapi për rikthimin e lëvizshmërisë. Në raste të rralla, nevojitet ndërhyrje kirurgjikale.
Radikulopatia lumbare trajtohet fillimisht me ilaçe anti-inflamatore, relaksues muskulorë dhe fizioterapi për forcimin e muskujve të trungut.
Nëse trajtimi konservativ nuk jep rezultat, mund të bëhen injeksione epidurale ose ndërhyrje kirurgjikale për të zvogëluar presionin mbi nervin.
Testet diagnostike
Për të përcaktuar shkakun e çalimit, mjeku mund të kërkojë:
- Rreze X – për të vlerësuar kockat dhe nyjet (osteofite, dëmtime, artrit).
- Rezonancë magnetike (MRI) – për të analizuar muskujt, ligamentet dhe disqet ndërvertebrale.
- Aspirim i nyjës – për të analizuar lëngun sinovial dhe përjashtuar infeksione ose forma të tjera artriti.
- Elektromiografi (EMG) – për të vlerësuar funksionin e nervave dhe për të zbuluar nëse shkaku lidhet me rrënjën nervore.
Kur të konsultoheni me mjekun
Çdo çalim i ri ose i përkeqësuar duhet të vlerësohet nga mjeku, veçanërisht nëse ndodh pas një dëmtimi ose shoqërohet me dobësi, mpirje, tringëllimë në pjesën e kofshëve apo humbje kontrolli të urinimit dhe jashtëqitjes.
Këto simptoma mund të tregojnë një gjendje më serioze që kërkon ndërhyrje të menjëhershme mjekësore. /Telegrafi/
