Analiza e Foreign Policy: Serbia aleat i fortë ruso-kinez, në dialogun me Kosovën s’ka përparim

SHBA-të dhe aleatët e saj evropianë duhet të inkurajojnë Serbinë që të fokusohet tek vetja, jo tek fqinjët e saj. Në këtë drejtim, politikëbërësit perëndimorë do të ishin të mençur të mos prisnin një përparim në negociatat Kosovë-Serbi, i cili është shndërruar në një dialog bosh që vetëm e mban Kosovën jashtë institucioneve ndërkombëtare dhe përfitimeve të tjera të shtetësisë së njohur. Kështu ka shkruar Richard Kremer, bashkëpunëtor dhe profesor në Institutin amerikan për Kërkime në Politikë të Jashtme, në një raport të plotë të publikuar rreth Serbisë.

Ai ka shkruar për Foreign Policy, se ka ardhur koha që të themi hapur çka është Republika e Serbisë: Një aleat i fortë rus dhe kinez i drejtuar nga një qeveri gjysmë autoritare që ndjek në mënyrë proaktive zgjerimin territorial ideologjikisht irredentist në Ballkanin Perëndimor. Serbia e sotme paraqet një kërcënim për sigurinë rajonale dhe transatlantike. Nën Partinë Progresive Serbe (SNS) të presidentit Aleksandar Vuçiq, qeveria serbe po ndërton me shpejtësi ushtrinë e saj, duke mbështetur hapur provokatorët ultranacionalistë në shtetet fqinje, duke forcuar lidhjet e Beogradit me Moskën dhe duke konsoliduar partneritetet me Republikën Popullore të Kinës (PRC).

Sipas Kremer si një pjesë përbërëse e përpjekjeve të saj për të aktualizuar ideologjinë e “Serbisë së Madhe”, udhëheqja e Kishës Ortodokse të Serbisë dhe Rusisë bashkëpunojnë ngushtë dhe në harmoni me homologët e tyre politikë, duke shtuar se pa një ndryshim të rëndësishëm në orientimin e saj drejt Perëndimit, Serbia do të vazhdojë në një trajektore autoritare në linjë me kundërshtarët e SHBA-së.

“Serbia bashkëkohore paraqet një telash për strategët dhe politikëbërësit amerikanë dhe evropianë. Një Serbi vërtetë demokratike dhe me orientim euroatlantik u kërkua nga Brukseli dhe Uashingtoni. Megjithatë, dekada pas shpërbërjes së dhunshme të Jugosllavisë dhe ndërhyrjeve të Organizatës e Traktatit të Atlantikut të Veriut (NATO) në vitet 1990, shumica e serbëve refuzojnë bashkëpunimin me NATO-n dhe janë indiferentë ndaj Bashkimit Evropian (BE). Rrjedhimisht, SHBA-të dhe aleatët e saj demokratikë në Evropë janë më pak të aftë të përdorin anëtarësimet e ardhshme si një mjet për integrimin transatlantik. Një ndërlikim i mëtejshëm i marrëdhënieve me Serbinë është përqafimi i hapur i Aleksandar Vuçiqit me Pekinin dhe Moskën. Thellësia e varësisë në rritje të Serbisë nga ato fuqi kërcënon sigurinë e SHBA-ve dhe Evropës në shumë fronte. Mbështetja e vazhdueshme e narrativave ultranacionaliste nga qeveria Vuçiq dhe furnizuesve të tyre subversivë vazhdon të intensifikojë mosmarrëveshjet në Bosnje dhe Hercegovinë, Mal të Zi dhe Maqedoninë e Veriut. Forcimi i saj ushtarak është jashtëzakonisht shqetësues; Beogradi përgjigjet vetëm me shpjegime të rreme”, shkruan Kremer, transmeton KP.

“Mbështetja gjithnjë e më e madhe e vendit në naftën dhe gazin rus si klient dhe shtet tranzit për Gazprom, gjigantin energjetik shtetëror të Rusisë, e vë atë në kundërshtim me Brukselin, Uashingtonin dhe disa kryeqytete të Evropës Qendrore-Lindore. Bashkëpunimi ekonomik, teknologjik dhe gjithnjë e më shumë ushtarak i Beogradit dhe Pekinit përshpejtohet ndërsa Partia Komuniste Kineze (PKK) forcohet edhe më tej në Evropën Juglindore. Si përmbledhje: shtrirja në rritje e Serbisë me fuqitë autoritare dhe forcat rajonale antidemokratike pasqyron botëkuptimin e saj joliberal dhe narrativën paaftësuese të viktimizimit kombëtar. Politikëbërësit perëndimorë po iu qasen vazhdimisht autoriteteve në Beograd me bindjen se, me stimujt e duhur, Serbia do të fillojë të ndjekë një politikë të moderuar, të demokratizohet dhe gradualisht të integrohet në institucionet transatlantike. Ky supozim është i gabuar. Ajo pakëson dhe ndoshta edhe përjashton nevojën që populli serb të përballet me të kaluarën e tij. Ashtu si Gjermania e pasluftës, me Ëilli Brant, Serbia ka nevojë për një udhëheqje të guximshme dhe të ndershme për të pranuar mëkatet e së kaluarës dhe për ta çuar kombin përpara. Për shembull: Një ngjarje si e Kniefall von Ëarschau mund të nxisë një diskutim të sinqertë midis popujve serbë rreth mizorive të kryera gjatë shpërbërjes së Jugosllavisë. Cilido qoftë katalizatori, një pranim i gjerë i krimeve të së kaluarës kundër njerëzimit është e domosdoshme nëse Serbia do të bëhet ndonjëherë një shoqëri demokratike dhe e hapur. Pa të, serbët do të mbeten në mënyrë disproporcionale të pambrojtur ndaj forcave të brendshme irredentiste të ushqyera nga fuqitë e huaja keqdashëse që duan ta mbajnë Ballkanin Perëndimor larg komunitetit euro-atlantik”, ka shkruar autori.

Deri në një përballje të tillë kombëtare, vendimmarrësit perëndimorë, sipas tij, duhet të miratojnë një qasje më pragmatike ndaj marrëdhënieve me qeverinë e Beogradit, e cila shpërfill partneritetet e vërteta transatlantike.

“Për sa kohë që ultranacionalizmi pan-serb konsiderohet nga udhëheqësit e Serbisë si i pranueshëm në diskursin politik, ato vlera të vërteta demokratike dhe institucione të ushqyera në komunitetin euroatlantik do të mbeten të paplotësuara. Prandaj, SHBA-të dhe aleatët e saj evropianë duhet të inkurajojnë Serbinë që të fokusohet tek vetja, jo tek fqinjët e saj. Në këtë drejtim, politikëbërësit perëndimorë do të ishin të mençur të mos prisnin një përparim në negociatat Kosovë-Serbi, i cili është shndërruar në një dialog bosh që vetëm e mban Kosovën jashtë institucioneve ndërkombëtare dhe përfitimeve të tjera të shtetësisë së njohur. Një qasje e rishikuar duhet gjithashtu të ndërpresë shtyrjen e një procesi joefikas të integrimit në BE, si mjeti kryesor i transformimit demokratik të Serbisë”, ka shkruar ai.