LAJMI I FUNDIT:

Trinomi që mban peng shqiptarët: Rozafa, Avni Rustemi dhe Esat pasha

Trinomi që mban peng shqiptarët: Rozafa, Avni Rustemi dhe Esat pasha

Gjatë Krizës së Madhe Ekonomike në vitet ’20 të shekullit të kaluar, supat falas për të varfrit e Çikagos në ShBA, bënë që një kriminel famëkeq si Al Capone të perceptohet nga turmat si humanist. 60 vjet më vonë, Pablo Escobari u bë hero i lagjeve të varfra të Medellinit të Kolumbisë.

Rastet e tilla tregojnë se në kohë krizash ka edhe kaos vlerash, andaj ndodhin perceptimet e gabuara për të mirën e për të keqen. Historia e njerëzimit njeh shumë shembuj të tillë. Vlen të përmendet rasti i një prej heronjve më të mëdhenj të kinematografisë, Robin Hoodit. Ai është simbol i drejtësisë; është heroi që vjedh nga të pasurit e u ndihmon të varfërve; është fisniku i drejtë anglez që kundërshton rendin që e imponon një sundimtar i keq e uzurpator – mbreti John; është zëri i popullit, shpresa… Por, e vërteta është se është pikërisht Johni i “keq” ai që e miratoi dokumentin e famshëm Magna Carta, që vlerësohet si boshti i demokracisë moderne. E, Robin Hoodi nuk ishte fisnik, por një çoban dhe kriminel ordiner si Capone apo Escobari.

Përderisa miti i Hoodit, Capones apo Escobarit janë brumë i mirë veç për kinematografi, të tre këta nuk janë modele që i aplikojnë ShBA-ja, Anglia apo edhe Kolumbia (një popull, po ashtu, me nivel shumë të lartë të artit e të kulturës). Sepse shteti dhe e ardhmja nuk bazohen në gënjeshtra.

Në anën tjetër, e tëra që u thuhet shqiptarëve është se ishin të mirë, se askënd nuk e kanë sulmuar, se janë i vetmi popull që nuk ka bërë kurrë luftëra pushtuese, ama se ishin fort fatkeq: përherë të rrethuar me armiq e të nëpërkëmbur. Ishin pra viktima, dhe viktimizimi fatkeqësisht u bë vlerë.

Kjo mendësi fillesat i ka te miti i Rozafës, tek ai rrëfimi për tre vëllezërit e martuar që ndërtonin një kala, por puna që bënin ditën u prishej natën. Krejt kjo derisa një ditë një plak u thotë ta lidhin besën dhe të mos përgojojnë këtë që do t’ua thotë: nusja që ditën tjetër ua dërgon ushqimin, duhet të muroset e gjallë në kala. Dy vëllezërit e mëdhenj paralajmërojnë gratë, por jo edhe i vogli që mbase besonte se fati përcaktohet nga një fuqi e panjohur. Rozafa muroset dhe e lë jetim djalin e vogël.

Pra, miti i viktimizimit të Rozafës ndërlidhet me tradhti dhe besimin e verbër. Dhe, ky lloj viktimizimi, kjo sakrificë “për të mirën”, edhe sot perceptohet si vlerë, si virtyt që duhet ndjekur. E, për ta mbështetur ndërtimin e “Kalasë” (marrjen e mbajtjen e pushtetit), modelet kërkohen kudo. Por, më i keqi është ai i Avni Rustemit që përmendet sa herë që dikujt i rrezikohet “Kalaja”.

Emri i Avni Rustemit ndërlidhet me emrin e Esat pashë Toptanit. I pari merret si patriot i padiskutueshëm, i dyti si tradhtar i padiskutueshëm. Të dy emrat përdoren sa herë që nxitet ndarja në “ne” dhe “ata”! Stereotipat për të dy këta emra dëshmojnë se kemi pak e hiç historianë të duhur, aq sa edhe dëshirë për ta thënë të vërtetën. Sepse, Esat pasha nuk e meriton të jetë simbol i tradhtisë e as Avni Rustemi simbol i padiskutuar i patriotizmit.

Esat pashë Toptani ishte trim dhe e ka mbrojtur Shkodrën. Megjithatë, ishte edhe karrierist, dallkauk e i etshëm për pushtet. Pra, nuk është i shenjtë, por as personifikim i djallit. Atë Zef Pllumi te libri i parë “Rrno vetëm për me tregue” dhe te vepra “Siç thonim dje…” tregonte se, sipas arkivave të françeskanëve që kishte parë si i ri, Esat pashë Toptani e donte një Shqipëri etnike. Po sipas tij, Avni Rustemi ishte patriot naiv që nxitet nga Luigj Gurakuqi e Mehmet Konica për ta vrarë Esatin. Këshilla e tyre ishte që të shkonte në Paris dhe të kërkonte bursë për studimet. Esati e takon dhe pranon se do ta ndihmojë meqë Shqipëria ka nevojë për njerëz të shkolluar. Kur Avniu refuzon ta kryejë atentatin, ia mbushin mendjen për “tradhtitë” e tij. Dhe, e vrau njeriun që e mirëpriti.

Intelektuali dhe njeriu që e dokumentoi më së miri historinë shqiptare të dekadave të para të shekullit XX, Eqrem bej Vlora, në vëllimin e dytë të librit të tij, “Kujtime”, ka shkruar: “Që Esat pasha në çdo vend të qytetëruar do ta kishte hak trekëmbëshin, kjo nuk diskutohet. Por, që ai u eliminua në këtë mënyrë të padenjë, kjo nuk i nderon aspak anëtarët e asaj qeverie (të Lushnjës – v.j.)”. Ndërsa, për Avni Rustemin ka thënë: “Një djalosh i quajtur Avni Rustemi, një nga studentët më të pasuksesshëm, që me këtë vrasje donte të bënte emër, nuk ishte veçse një vegël në duart e kundërshtarëve të Esat pashës. Ata i dhanë mjetet e nevojshme për këtë vrasje dhe morën njëherësh përsipër mbrojtjen e tij para gjykatës franceze… Drejtësia franceze, me një manipulim të habitshëm të ligjit, e nxori të pafajshëm Avni Rustemin dhe që qeveria shqiptare e shpalli hero dhe e bëri deputet, kur ky vrasës i pabesë, pra kapardisej nëpër Tiranë si ndonjë shpëtimtar i atdheut. Ky shembull u tregonte gjithë djemve shqiptarë se si me anë të një plumbi të shkrehur nga prapa shpinës si burracakët, mund të bëhesh njeri i madh”.

Avni Rustemi ishte majtist. Ai ishte hero për Ahmet Zogun, pastaj për Fan Nolin e, mbi të gjitha, për regjimin komunist të Enver Hoxhës. Të gjithë këta e projektuan një armik që nuk e do të mirën e shqiptarit (Esatin) dhe një hero që kërcënon se kundërshtarëve, atyre që mendojnë ndryshe, u jepet dënimi (Avniun). Ndjekja e këtij modeli për të pushtuar dhe mbajtur “Kalanë”, është i rrezikshëm sa nepotizmi, korrupsioni e drejtësia e nëpërkëmbur. Sepse rasti i Enver Hoxhës dëshmon se krahasimi me të keqen çon te një e keqe tjetër, më e madhe.

Shqiptarët e shekullit XXI nuk kanë nevojë për Rozafën, Esat pashën e Avni Rustemin. As për viktima, tradhtarë e heronj të rinj.

Në trend

Më shumë
U tha se kërkoi 600 mijë euro për të prezantuar, Arbana Osmani thyen heshtjen - flet për herë të parë për atë që ndodhi me Big Brother VIP

U tha se kërkoi 600 mijë euro për të prezantuar, Arbana Osmani thyen heshtjen - flet për herë të parë për atë që ndodhi me Big Brother VIP

Magazina
Si “doli” lufta jashtë kufijve të Ukrainës?

Si “doli” lufta jashtë kufijve të Ukrainës?

Botë
Publikohen videot intime në zyre të ushtarakut ukrainas - ai po kërkohet për tradhti kombëtare në Kiev

Publikohen videot intime në zyre të ushtarakut ukrainas - ai po kërkohet për tradhti kombëtare në Kiev

Evropa
Modelja ndan përvojën e tmerrshme në Maldive, tregon se çfarë u ndodhi gjatë pushimeve të shtrenjta

Modelja ndan përvojën e tmerrshme në Maldive, tregon se çfarë u ndodhi gjatë pushimeve të shtrenjta

Magazina
Zbulohet arsyeja pse Kate Middleton e dha e vetme mesazhin për sëmundjen e kancerit, pa prezencën e Princit William

Zbulohet arsyeja pse Kate Middleton e dha e vetme mesazhin për sëmundjen e kancerit, pa prezencën e Princit William

Magazina
Ka pasuri prej 350 milionë dollarësh, Will Smith: Në moshën 50 vjeçare, kuptova që paratë nuk mund të të bëjnë të lumtur

Ka pasuri prej 350 milionë dollarësh, Will Smith: Në moshën 50 vjeçare, kuptova që paratë nuk mund të të bëjnë të lumtur

Magazina
Kalo në kategori