Strategjia e BE-së për Ballkanin: Kosova përmendet vetëm për dialogun me Serbinë

Në muajt në vazhdim,  Bashkimi Evropian planifikon të ndërmarrë tri aktivitete të rëndësishme në lidhje me Ballkanin Perëndimor; e re në perspektivën dhe në përmbajtjen.

Thelbi i strategjisë është që në rastin më të mirë Mali i Zi dhe Serbia të pranohen në Bashkimin Evropian deri në fund të vitit 2025. Por që të ndodhë kjo, Serbia do të duhej të arrinte brenda vitit 2019 “normalizimin e plotë të marrëdhënieve” me Kosovën.

Në gjysmën e parë të vitit, BE parashikon aktivitete në lidhje me Ballkanin Perëndimor.

Në shkurt, BE do të publikojë perspektivën e saj të zgjerimit të besueshëm për Ballkanin Perëndimor.
Në prill BE do të publikojë raporte gjithëpërfshirëse të vendeve për të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor.
Në maj, Samiti i BE-së dhe Ballkanit Perëndimor do të mbahet në Sofje.

Përgatitja do të shtrihet edhe në planifikimin e buxhetit të BE-së 2019-2025, i cili do të përfshijë më shumë programe për zgjerimin dhe ndihmën financiare për vendet kandidate.

Projekti strategjik i etiketon vendet e Ballkanit Perëndimor si partnerë, “Ballkani Perëndimor është pjesë e Evropës, gjeografikisht e rrethuar nga shtetet anëtare të BE”. Popujt e BE-së dhe të rajonit kanë një trashëgimi të përbashkët, histori dhe një të ardhme të përcaktuar nga mundësitë dhe sfidat e përbashkëta”.

Me gjithë këtë trashëgimi të përbashkët dhe sfidat e përbashkëta, dokumenti përcakton një plan të qartë për vetëm dy vende kandidate, duke deklaruar se Mali i Zi dhe Serbia duhet të jenë gati për anëtarësim deri në vitin 2025.

 Dokumenti propozon që katër vendet e tjera Shqipëria, BiH, Maqedonia dhe Kosova të përparojë në rrugën e tyre evropiane deri atëherë, thotë raporti i Balkans Policy Research Group, përcjell Telegrafi.

Strategjia vendos vrapuesit e parë, “nëse të gjitha standardet janë plotësuar, ajo ofron për të mbyllur negociatat e përgjithshme me Malin e Zi dhe Serbinë deri në vitin 2023”. Në të vërtetë, të dyja vendet, sidomos Mali i Zi, janë shumë të avancuara në negocimin e kapitujve.

Sidoqoftë, duke pasur vrapues përpara, shkon kundër deklaratës së Drejtorit të Përgjithshëm pranë Komisionerit Johannes Hahn i cili bëri thirrje për një zgjerim të bllokuar. Ai nuk mund të ketë kuptim për të gjashtë, por të paktën për katër, Serbinë, Malin e Zi, Shqipërinë dhe Maqedoninë.

Malazezët janë të zemëruar për të hyrë në BE së bashku me Serbinë, e cila është disa hapa prapa dhe ka zgjidhur çështjet më të vështira bilaterale. Një diplomat evropian komentoi se ‘Junker është i fiksuar me Rusinë dhe dëshiron Serbinë me çdo kusht’.

Gjermania dhe Austria kundërshtojnë vendosjen e vrapuesve të parë. Zyrtarët në Berlin presin që Maqedonia dhe Shqipëria të bëjnë shumë përparim dhe të arrijnë deri në Serbi.

Kandidatët e pranimit duhet t’i japin sundimit të ligjit, drejtësisë dhe të drejtave fundamentale prioritet maksimal në negociata”.

Junker theksoi vetëm tri fusha për përmirësim; strategjia e re shton konkurrencën, bashkëpunimin rajonal dhe pajtimin si “fusha vendimtare” për ‘reforma bindëse’.

Shqipëria dhe Maqedonia pritet të fillojnë së shpejti negociatat, të cilat “duhet të arrijë një zbatim bindës në pesë fusha kryesore prioritare duke përfshirë edhe reformën aktuale gjyqësore”.

Maqedonia duhet të japë rezultate të prekshme reformash dhe të zgjidhë ‘çështjen e emrit’ me Greqinë.

Dokumenti është i paqartë në lidhje me përparësitë dhe oraret e vendeve të tjera për procesin e integrimit në BE.

Strategjia bën thirrje për reforma për të transformuar shoqëritë e Ballkanit me krerët dhe qytetarët duke supozuar dhe duke dhënë ‘aspiratat evropiane’. Disa qeveri nuk mund ta bëjnë këtë, ose duhet të tregojnë së shpejti nëse janë të gatshëm të ndryshojnë kursin.

Ku është Kosova në strategji?

Strategjia i referohet Kosovës vetëm në kontekstin e dialogut me Serbinë, si një pikë referimi për ‘Pranimi i Serbisë’.

Një zyrtar evropian ka thënë se siç duket “rruga e Kosovës drejt BE-së kalon nga Beogradi”.

Strategjia nuk jep përkufizim për statusin e një vendi kandidat për anëtarësim.

Strategjia vëren se deri në fund të vitit 2019, Serbia duhet të mbyllë standartet e përkohshme në lidhje në Kapitullin 35.

Ajo bën thirrje për “një normalizim të plotë dhe gjithëpërfshirës të marrëdhënieve … Një gjithëpërfshirës, normalizimi i marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë në formën e një marrëveshjeje të detyrueshme ligjore është urgjente dhe vendimtare për perspektivën evropiane të Kosovës dhe Serbisë …

“Projekt-shteti” deri atëherë normalizimi i plotë i arritur duhet të hapë rrugën për përparim të mëtejshëm thelbësor për Kosovën në rrugën drejt integrimit evropian”.

Nëse është kështu, nuk ka perspektivë të BE-së për Kosovën, pa plotësuar normalizimi dhe njohja (defacto) nga Serbia; me kusht që Kosova të transformojë qeverisjen e saj, institucionet, sundimin e ligjit dhe ekonominë.

Kjo duket të jetë mjet për të hequr barrierat në BE. Ndërsa udhëheqësit e Kosovës dhe Serbisë parashikojnë finalen e madhe, pak besojnë se Serbia dhe Kosova, krerët mund të arrijnë një marrëveshje që do të zgjidhë mosmarrëveshjet dypalëshe dhe do të krijojë fqinjësi të mirë, marrëdhëniet mes të dyve.

Në skenarin më të mirë, qeveritë mund të bien dakord, por zbatimi do të ishte të duhen vite dhe mund të mos zgjidhin mosmarrëveshjet. Kujtimet janë ende shumë të freskëta; historia e fundit e negociatat tregojnë se Beogradi dhe Prishtina mund të arrijnë marrëveshje në letër por nuk arrijnë të zbatojnë ato.

Strategjia nuk arrin të adresojë sfidat e brendshme me të cilat ballafaqohet BE-ja në raport me Kosovën, por gjithashtu Maqedoni dhe Shqipëri.

Pesë shtete anëtare të BE nuk e njohin Kosovën dhe e kanë bërë atë e pamundur për Komisionin që të paraqesë perspektivën për aplikimin e Kosovës për statusin e vendit kandidat për anëtarësim në BE. Strategjia merr parasysh “SAA, në fuqi që nga viti 2016, një mjet kyç për ta ndihmuar Kosovën të përparojë në rrugën drejt Bashkimit”.

Megjithatë, nuk mund të ishte më e paqartë.

Dhe shteti anëtar evropian, Greqia, bllokon të dy shtetet, Maqedoni dhe Shqipëri.

Por, nëse Serbia pranohet në afatin e tanishëm, dispozitat duhet të jenë në fuqi parandalojnë bllokimin e pranimit të Kosovës./Telegrafi/