Puna e papaguar është një aspekt i rëndësishëm i pabarazisë gjinore në Evropë, ku gratë mesatarisht shpenzojnë dy orë më shumë në ditë sesa burrat. Dallimet në hendek ndjekin trendet rajonale, të formuara nga stereotipet dhe normat gjinore.
Pabarazia gjinore në ekonomi është e dukshme në të gjithë Evropën. Ajo shfaqet në shumë fusha, duke përfshirë punësimin, pjesëmarrjen në punë dhe pagën, transmeton Telegrafi.
Një faktor kryesor i këtij hendeku është puna e papaguar. Në vendet e OECD-së, gratë bëjnë pothuajse dy herë më shumë punë të papaguar sesa burrat çdo ditë.
Në 23 vende evropiane, gratë bëjnë mesatarisht 86% më shumë punë të papaguar sesa burrat, pak më pak se dyfishi.
Më konkretisht, gratë shpenzojnë 262 minuta në ditë në punë të papaguar, ndërsa burrat shpenzojnë 141 minuta. Kjo korrespondon me një hendek prej 121 minutash, dy orë çdo ditë.
Hendeqet në punën e papaguar midis grave dhe burrave ndryshojnë shumë në të gjitha vendet evropiane. Cilat vende tregojnë hendeqet më të larta dhe më të ulëta? Cilat janë arsyet kryesore pas punës së papaguar? Dhe pse është hendeku veçanërisht i madh në disa vende?
Hendeku është më i vogël në Suedi dhe më i madhi në Turqi
Midis 23 vendeve evropiane, hendeku i punës së papaguar midis grave dhe burrave varion nga 29% në Suedi në një shifër marramendëse prej 349% në Turqi.
Në Suedi, gratë shpenzojnë 220 minuta në ditë në punë të papaguar, krahasuar me 171 minuta për burrat - një diferencë prej 49 minutash.
Gratë suedeze gjithashtu regjistrojnë kohën më të ulët të punës së papaguar midis të gjitha vendeve në listë.
Vendet nordike performojnë më mirë në ngushtimin e hendekut
Tre vende të tjera nordike pasojnë Suedinë me hendeqet më të ulëta të punës së papaguar: Danimarka (31%), Norvegjia (35%) dhe Finlanda (50%).
Pas Turqisë, e cila është e veçantë, ku gratë bëjnë 3.5 herë (349%) më shumë punë të papaguar sesa burrat, hendeqet e tjera më të larta shfaqen në Evropën Jugore: Portugalia (242%), Greqia (173%) dhe Italia (134%). Spanja gjithashtu renditet lart, në vendin e shtatë, me një hendek prej 98%, që do të thotë se gratë bëjnë pothuajse dyfish më shumë punë të papaguar sesa burrat.
Sa më shumë punë të papaguar bëjnë gratë krahasuar me burrat?
Raporti i OECD-së për Barazinë Gjinore në një Botë në Ndryshim, zbulon se "puna e papaguar vepron si një pengesë për punën e paguar për disa gra, duke i mbajtur ato jashtë tregut të punës".
Nuk është rastësi që Turqia ka shkallën më të ulët të pjesëmarrjes në tregun e punës në vitin 2024 me 37%, krahasuar me mesataren e BE-së prej 53%, sipas OECD-së. Italia vjen pas me 42% dhe Greqia renditet e katërta me 45%. Këto vende raportojnë gjithashtu boshllëqet më të larta gjinore në punën e papaguar.
Përgjegjësitë e kujdesit dhe normat sociale
Dorothea Schmidt-Klau, shefe e degës së punësimit, tregjeve të punës dhe të rinjve në ILO në Gjenevë, shpjegoi për Euronews Business pse Turqia dhe Italia renditen më lart në Evropë për pjesën e "personave të disponueshëm për të punuar, por që nuk kërkojnë".
"Përgjegjësitë e kujdesit dhe normat sociale janë dy faktorë të tjerë që luajnë një rol, veçanërisht në Turqi", tha ajo.
"Qasja e kufizuar në shërbimet e përballueshme të kujdesit për fëmijët dhe të moshuarit, së bashku me qëndrimet sociale në lidhje me rolet e grave, zvogëlojnë aftësinë e grave për t'u angazhuar në kërkim aktiv të punës", shtoi ajo.
Si rezultat, ajo tha se normat e pjesëmarrjes së femrave këtu janë ndër më të ulëtat në vendet e OECD-së.
Midis pesë ekonomive më të mëdha të Evropës, Italia dhe Spanja performojnë më keq, ndërsa Gjermania tregon hendekun më të vogël me 61%, e ndjekur nga Franca me 66% dhe Mbretëria e Bashkuar me 78%.
Gratë kalojnë 5 orë punë të papaguar në 3 vende
Në Portugali (328 minuta), Itali (306 minuta) dhe Turqi (305), gratë bëjnë më shumë se pesë orë punë të papaguar.
Kjo është gjithashtu më shumë se 3.5 orë edhe në Suedi, e cila ka kohën më të ulët të punës së papaguar. Franca renditet e dyta ku gratë shpenzojnë 224 minuta në punë të papaguar.
Burrat turq bëjnë punën më pak të papaguar: vetëm 68 minuta
Nuk është çudi që burrat shpenzojnë më pak kohë në punë të papaguar në tre vendet me hendeqet më të gjera. Turqia është një përjashtim, ku burrat i kushtojnë vetëm 68 minuta në ditë punës së papaguar, e ndjekur nga Greqia me 95 minuta dhe Portugalia me 96 minuta.
Pjesa më e madhe e punës së papaguar është punë rutinë shtëpiake
Në çdo vend, si për gratë ashtu edhe për burrat, punët rutinë shtëpiake përbëjnë pjesën më të madhe. Në disa vende, ato përbëjnë më shumë se 70% të kohës së përditshme të papaguar.
Kujdesi për anëtarët e familjes dhe blerjet vijojnë, dhe së bashku tre kategoritë kryesore përfaqësojnë rreth 90% të të gjithë punës së papaguar, sipas OECD-së.
Në Portugali, për shembull, gratë shpenzojnë 253 nga 328 minutat e tyre të përditshme të papaguara për punët e shtëpisë, që korrespondon me 77%. Në Francë bie në 70% dhe në Danimarkë në 60%.
Si të zvogëlohet hendeku gjinor
OECD thekson rolin e "normave dhe stereotipeve" në nxitjen e pabarazive, duke vënë në dukje se këto mësohen që në moshë të re.
Raporti u bën thirrje vendeve dhe Komisionit Evropian të ndërmarrin veprime më të forta, për të ngushtuar hendekun gjinor në punën e papaguar. Disa rekomandime kryesore më poshtë adresojnë drejtpërdrejt faktorët që e mbështesin këtë hendek.
Promovimi i ndarjes së barabartë të përgjegjësive të kujdesit dhe të shtëpisë midis grave dhe burrave, duke përfshirë edhe sfidimin e stereotipeve dhe normave gjinore (përmes fushatave ndërgjegjësuese, materialeve edukative, etj.).
Duke u ofruar si nënave ashtu edhe baballarëve të drejta individuale për leje të paguar.
Zgjerimi i aksesit të barabartë në punën hibride dhe në distancë duke investuar në infrastrukturën dhe trajnimin digjital.
Investimi në arsim dhe kujdes të hershëm të përballueshëm, të arritshëm dhe me cilësi të lartë, si dhe kujdes jashtë orarit shkollor.
Përmirësimi i pagave, cilësisë së punës dhe formalizimi i profesioneve të kujdesit të dominuara nga femrat, ndërkohë që inkurajohen edhe burrat të hyjnë në karriera të lidhura me kujdesin. /Telegrafi/
