Mbi dy metodat

Nga: Aurel Plasari

Për filozofin Vilfredo Pareto (1848-1923), ekonomist dhe sociolog fort i dashur i të djathtave, thuhet rëndom se “e shkatërroi” Kapitalin e Marksit. Bën përshtypje, qysh në fillim të punimit të tij mbi “Kapitalin”, sesi e ka përcaktuar metodën – pra metodën – me të cilën iu përkushtua shqyrtimit të veprës në fjalë:

“Shqyrtimi i një vepre mund të bëhet duke ndjekur dy metoda. E para, që është veçanërisht polemike, nuk merakoset aspak për të ndarë të vërtetën nga gabimi. Ajo dënon një teori në tërësi duke iu përveshur nxjerrjes në pah të defekteve të saj, të cilat ajo vetë i zmadhon, dhe duke u kujdesur që ta bëjë atë një armë luftarake. Duke ndjekur këtë metodë, sa më shumë qartazi i gabuar të jetë një pohim, aq më shumë do të ndalesh e do të ngulmosh për ta bërë të njohur gabimin, ndërkohë që do të kalosh përciptazi mbi gjithçka që përmban një pjesë të vërtete. Përkundrazi, metoda e dytë, e vetmja që meriton të quhet shkencore, nuk ka asnjë qëllim tjetër përveç atij të dallimit të së vërtetës nga gabimi. Nëse zbulohet ndonjë gabim në teorinë e studiuar, për këtë ajo jo thjesht hidhet poshtë, por shqyrtohet nëse, duke i hequr mënjanë ose duke i korrigjuar gabimet, a nuk gjendet në pjesët e mbetura ndonjë e vërtetë që meriton vëmendje. Vetëkuptohet që ne do të përpiqemi të ndjekim këtë metodë të dytë. Ç’është e vërteta, vetë Karl Marksi ka përdorur shpesh metodën e parë kur fliste për doktrinat e ekonomisë politike liberale, por ai e pati gabim, dhe ne duhet të jemi të kujdesshëm që të mos e imitojmë atë …”.