Evropa është praktikisht e pambrojtur – BE po kërkon zgjidhje dhe ky është plani i ri

Bashkimi Evropian dëshiron të nxjerrë mësime nga lufta e Rusisë në Ukrainë. Dje, siç shprehet ajo, ka prezantuar për herë të parë strategjinë për industrinë e armëve.

Qëllimi është zëvendësimi i programeve që deri më tani janë nisur “ad hoc” pas fillimit të pushtimit dhe planifikimit afatgjatë të industrisë së armëve në BE.

Shtypja e fragmentimit

Në Bruksel u tha se strategjia e armëve e BE-së është veçanërisht e nevojshme për të luftuar fragmentimin. Kjo do të thotë që të 27 shtetet anëtare i pajisin në mënyrë të pavarur ushtritë e tyre me armë që shpesh nuk janë të pajtueshme dhe, mbi të gjitha, nuk bashkojnë fuqinë e tyre blerëse kolektive.

Përveç kësaj, fragmentimi shkakton mungesë të konkurrencës midis prodhuesve të armëve, shpjegoi nënpresidentja e Komisionit Evropian, Margrethe Vestager në Bruksel.

“Kjo çon në joefikasitet të madh dhe përdorim joefektiv të parave të taksapaguesve. Përveç kësaj, vendet anëtare shpenzojnë para për shumë lloje të ndryshme pajisjesh”, theksoi Vestager në konferencën për shtyp. Ndonjëherë, thotë ai, ka deri në pesë lloje të së njëjtës armë.

Strategjia e re duhet të tregojë se industria e armëve në BE mund të prodhojë më shpejt, më mirë dhe bashkërisht, theksoi Thierry Breton, komisioneri evropian përgjegjës për tregun e brendshëm. Komisioni Evropian propozon një sërë masash, shkruan deutschewelle.

Prokurimi i përbashkët duhet të jetë rregull

Propozimi kryesor është që prokurimi i përbashkët i armëve të jetë rregull dhe jo përjashtim në të ardhmen. Për këtë do të formohet një organ i ri, i cili do të përbëhet nga Komisioni, Përfaqësuesja e Lartë, kreu i Agjencisë Evropiane të Mbrojtjes dhe shtetet anëtare. Detyra e këtij organi të ri do të jetë të përcaktojë nevojat e shteteve anëtare kur blejnë armë dhe të lehtësojë koordinimin.

Në bashkëpunimin e armëve, duhet të ketë gjithashtu rregulla të përbashkëta për prokurimin, stimujt tatimorë dhe fondet e BE-së.

Komisioni Evropian për industrinë e armëve premton gjithsej 1.5 miliard euro për periudhën 2025-2027. Përveç kësaj, përmendet edhe mundësia e përdorimit të fitimeve nga paratë ruse të vendosura në BE. Si tregues i suksesit, Komisioni Evropian përcakton se deri në vitin 2030, të paktën 40 për qind e armëve dhe pajisjeve duhet të prokurohen së bashku.

Dick Zandee i Institutit Hollandez Clingendael mendon se kjo shifër është mjaft ambicioze, veçanërisht duke marrë parasysh shifrat e viteve të fundit. Për shembull, në vitin 2021, anëtarët e BE-së së bashku blenë rreth 18 për qind të armëve, dhe në vitin 2007 ata vendosën një objektiv prej 35 për qind.

Blini më shumë armë të prodhuara nga BE

Bëhet fjalë edhe për sasinë e armëve që shtetet anëtare blejnë nga jashtë BE-së. Sipas Zëvendëspresidentit të Komisionit, Vestager, që nga fillimi i luftës së Rusisë në Ukrainë deri në muajin qershor të vitit 2023, shtetet anëtare shpenzuan më shumë se 100 miliardë euro për armatim.

Pothuajse 80 për qind e kësaj shume u shpenzua jashtë BE-së dhe 60 për qind shkuan për prodhuesit në SHBA. Sipas planeve të reja, të paktën 50 për qind e parave për armë duhet të shpenzohen brenda Unionit deri në vitin 2030 dhe deri në vitin 2035 duhet të jetë 60 për qind.

Pavarësia më e madhe në furnizimin me armë është gjithashtu e rëndësishme për Komisionin Evropian. “Pavarësisht dinamikës elektorale në SHBA, ne duhet të marrim më shumë përgjegjësi për sigurinë tonë”, tha Vestager, duke iu referuar fitores së mundshme zgjedhore të Donald Trumpit. Në të njëjtën kohë, shton ai, kanë edhe detyrime ndaj NATO-s.

Nuk ka gjasa që këto synime të vendosura të mos jenë të diskutueshme midis shteteve anëtare.

Pia Fuhrhop nga Fondacioni për Shkencë dhe Politikë me qendër në Berlin, thekson në një intervistë për DW se shumë vende të Evropës Lindore, si dhe Gjermania dhe Italia, tradicionalisht kanë marrëdhënie të ngushta me SHBA-në për sa i përket armatimeve. Përveç skeptikëve, sigurisht që ka vende që do të avokojnë për alternativa të besueshme në tregun e tyre, theksoi Fuhrhop.

Sa premtuese është kjo strategji?

Në çdo rast, industria e armëve e BE-së mirëpret planin e Komisionit Evropian.

“Ne mbështesim plotësisht qëllimin e Komisionit për të përmirësuar gatishmërinë e mbrojtjes së BE-së dhe mirëpresim fokusin e strategjisë në mbështetjen e industrisë së mbrojtjes të BE-së”, tha Jan Pie, Sekretari i Përgjithshëm i Shoqatës së Industrive të Hapësirës Ajrore, Sigurisë dhe Mbrojtjes së Evropës. Megjithatë, siç shton ai, suksesi i strategjisë varet nga anëtarët e Unionit.

Ata nuk duhet vetëm të votojnë ligjin përkatës, por më vonë duhet edhe ta zbatojnë atë. Varet nga vullneti i tyre – dhe anëtarët kanë një prerogativë në fushën e mbrojtjes – nëse do të jenë të gatshëm të bien dakord për standarde të përbashkëta qoftë edhe për një pajisje dhe jo për pesë të ndryshme, shpjegon Fuhrhop.

Dick Zandee pret që anëtarët ta pranojnë mirë strategjinë sepse ata ishin të përfshirë në zhvillimin e saj paraprakisht. Megjithatë, mund të duhet pak kohë përpara se ligji të miratohet. /Telegrafi/

​