Çfarë përmbante Marrëveshja për Energjinë 2013 – dallimet me Marrëveshjen e 2022-së të nënshkruar në Bruksel

Kosova dhe Serbia me ndërmjetësimin e Brukselit kanë arritur të nënshkruajnë të martën Marrëveshjen për Energjinë.

Lajmin e ka bërë të ditur i dërguari i posaçëm i Bashkimit Evropian për dialogun Kosovë-Serbi, Miroslav Lajçak.

“Me kënaqësi ju njoftoj se Kosova dhe Serbia sapo miratuan Udhërrëfyesin për zbatimin e marrëveshjeve për energjinë në kuadër të dialogut të lehtësuar nga BE-ja. Ky është një hap i madh përpara”, ka njoftuar Lajçak në Twitter, shkruan Telegrafi.

Very pleased to announce that Kosovo and Serbia just adopted the Energy Agreements’ Implementation Roadmap in the framework of the EU-facilitated Dialogue. This is a major step forward. pic.twitter.com/QbY3W7uyrs

— Miroslav Lajčák (@MiroslavLajcak) June 21, 2022

Të dy vendet kishin nënshkruar Marrëveshjen për çështjen e Energjisë gati një dekadë më parë, përkatësisht në shtator të vitit 2013, e që ishte konfirmuar në gusht të 2015-së.

Kjo Marrëveshje, e arritur në kuadër të dialogut Kosovë-Serbi, parashihte që përveç Kompanisë për Distribuimin e Energjisë Elektrike (KEDS), në Kosovë të licencohet edhe një kompani tjetër për distribuimin e rrymës me emrin Elektrosever, pronare e të cilës Serbia nëpërmjet Elektroprivreda Serbia.

Marrëveshja ishte konfirmuar në gusht të vitit 2015 nga ish-kryeministri i Kosovës, Isa Mustafa dhe ai i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, por që nuk është zbatuar asnjëherë.

Përmbajtja e Marrëveshjes për Energjinë e 2013-së

Nën ndërmjetësimin e Brukselit, më 8 shtator 2013, nënshkruesit e Marrëveshjes për Energjinë kanë qenë ish-kryeministrat e Kosovës dhe të Serbisë, Hashim Thaçi dhe Ivica Daçiq.

Sipas këtij dokumenti është paraparë që të themelohet një kompani e re, në mënyrë në mënyrë që të marrë pjesë në tregun e energjisë në Kosovë dhe të bëhet palë e balancuar dhe e përgjegjshme.

Po ashtu, punonjësit e JP Elektrokosmet ose do të inkorporohen në këtë kompani të re ose mund t’u ofrohet punësim në KEDS.

1. Të dyja palët konfirmojnë angazhimin e tyre për të përmbushur të gjitha detyrimet e tyre në bazë të Traktatit të Komunitetit të Energjisë, dhe për të aplikuar acquis energjetike të BE-së. Këto marrëveshje janë plotësisht në përputhje me këto dokumente.

2. KOSTT dhe EMS do të nënshkruajnë, brenda 3 muajve, një marrëveshje dypalëshe operacionale për vendosjen dhe rregullimin e marrëdhënieve mes dy Operatorëve të Sistemit të Transmisionit. Përveç kësaj, do të shfuqizohen Marrëveshja e mëparshme e Përkohshme e Shkëmbimit të Energjisë dhe Marrëveshja e Përkohshme Teknike.

KOSTT do të njihet si Operatori i Sistemit të Transmisionit për territorin e Kosovës për qëllimin e pjesëmarrjes në të gjithë mekanizmat relevantë (LTC, Menaxhimi i Mbingarkesës, etj.).

Lexo po ashtu Kosova dhe Serbia arrijnë marrëveshje për energjinë

EMS do të mbështesë KOSTT-in që të bëhet një anëtar i ENTSO-E.

3. Autoritetet rregullatore të energjisë të të dyja palëve do të hapin kanale të drejtpërdrejta të komunikimit për të diskutuar tema me interes të ndërsjellë. Autoritetet rregullatore të të dyja palëve, pas aplikimit, pa vonesë, dhe në përputhje me kërkesat e kornizës ekzistuese të licencimit në juridiksionin e tyre, lëshojnë licenca që mbulojnë tregtinë (import, eksport, transit) dhe furnizimin e KEK-ut, KEDS-it dhe EPS-së, respektivisht.

4. Të dyja palët do të përshpejtojnë procesin e hapjes së tregut deri më 1 korrik 2014, në përputhje me kalendarin e përcaktuar nga Traktati i Komunitetit të Energjisë, pra duke lejuar themelimin e një kompanie të re të energjisë elektrike për furnizim të konsumatorëve. Të dyja palët janë gjithashtu dakord që një kompani e tillë do të themelohet sipas kornizës ligjore dhe rregullatore kosovare.

5. Kjo kompani e re do të furnizojë me energji elektrike dhe mund të ofrojë shërbime të shpërndarjes (të tilla si faturimi, inkasimi, mirëmbajtja dhe lidhja fizike e konsumatorëve të rinj) për konsumatorët në katër komunat veriore me shumicë serbe, dhe do të jetë në gjendje të blejë dhe të shesë energji në tregun e hapur. Kjo kompani e re, në mënyrë që të veprojë sipas pikës 4, do të nënshkruajë marrëveshje me KOSTT-in në mënyrë që të marrë pjesë në tregun e energjisë në Kosovë dhe të bëhet palë e balancuar dhe e përgjegjshme.

Menjëherë pas themelimit të kësaj kompanie të re, ajo do të hyjë në diskutime me KEDS-in dhe KOSTT-in mbi të gjitha çështjet e tjera me interes të ndërsjellë, duke përfshirë edhe sigurimin e qasjes palës së tretë. Punonjësit e JP Elektrokosmet ose do të inkorporohen në këtë kompani të re ose mund t’u ofrohet punësim në KEDS.

KOSTT-i do rilidhë linjat 110 kV për Vallaq. Operatorët aktual në nënstacionin Vallaq do t’i respektojnë udhëzimet nga qendra dispeçerike e Kosovës.

6. Të dyja palët bien dakord që të përpiqen të gjejnë një zgjidhje të përbashkët sa i përket pretendimeve të KOSTT-it dhe pretendimeve të EMS-së. KOSTT-i konsideron se këto pretendime janë për transit të papaguar dhe alokim të të ardhurave të interkoneksionit, kurse pretendimet e EMS-së janë për rregullimin sekondar. EMS konsideron se këto pretendime janë për shërbime për rregullimin sekondar dhe terciar. Nëse nuk do të jetë e mundur të arrihet një zgjidhje e përbashkët brenda 6 muajve, të dyja palët bien dakord t’i paraqesin këto pretendime para arbitrazhit ndërkombëtar.

7. Një grup implementimi do të formohet në mënyrë që të hartojë një Plan të plotë të Veprimit për zbatimin e Marrëveshjes së ardhshme. Procesi i zbatimit të plotë do të fillojë pas marrjes së pranimit me shkrim të Planit të Veprimit.

Marrëveshja për Energjinë e 2022-së

Marrëveshja për Energjinë e nënshkruar të martën në Bruksel, parasheh që Zyra e Rregullatorit të Energjisë do t’i lëshojë licencën për furnizim Elektroseverit.

Pas kësaj, Elektroseveri do t’i ofrojë KEDS-it dhe KOSTT-it të dhënat më të fundit të disponueshme për konsumatorët, përmes BE-së.

Me qëllim tejkalimin e krizës dhe problemeve në sektorin e energjetikës, duke marrë parasysh Marrëveshjet në lidhje me Energjinë e datës 8 shtator 2013 (“Marrëveshja e Energjisë 2013”), dhe Konkluzionet e lehtësuesit të BE-së për zbatimin e Marrëveshjes së Energjisë 2013 të 25 gushtit 2015 (“Marrëveshja e Energjisë 2015”), palët kanë janë pajtuar për Udhërrëfyesin e mëposhtëm:

1. ZRRE do t’i lëshojë licencën për furnizim Elektroseverit. ZRRE-ja do të sigurojë zbatueshmërinë me kushtet e përcaktuara me licencën e furnizimit, në përputhje me kornizën ligjore dhe rregullative të Kosovës.

2. Brenda shtatë ditëve nga lëshimi i licencës për furnizim, Elektrosever do t’i ofrojë KEDS-it dhe KOSTT-it të dhënat më të fundit të disponueshme për konsumatorët, përmes BE-së.

3. Brenda 10 ditëve nga lëshimi i licencës për furnizim, Elektrosever do të nënshkruajë marrëveshjet e nevojshme teknike me KOSTT-in dhe KEDS-in për të operuar në tregun e energjisë në Kosovë, gjegjësisht Marrëveshjen Kornizë për pranimin e rregullave të tregut të energjisë elektrike me KOSTT-in, Marrëveshja për Detyrimi i Bilancit me KOSTT-in, Marrëveshja e Kyçjes me KEDS-in dhe një marrëveshje komerciale me KEDS-in për ofrimin e shërbimeve të shpërndarjes (faturimi, arkëtimi, mirëmbajtja dhe kyçja fizike e konsumatorëve të rinj) në katër komunat veriore me shumicë serbe, sipas paragrafit 1 të nenit. 5 të Marrëveshjes 2013.

4. Brenda 15 ditëve nga nënshkrimi i marrëveshjeve të nevojshme teknike me KOSTT-it, Elektrosever do të marrë Kodin e Identifikimit të Energjisë (EIC) për të kryer aktivitetet e parapara me licencën e furnizimit.

5. Në përputhje me Art. 14 të Marrëveshjes për Energjinë të vitit 2015, brenda 30 ditëve nga lëshimi i licencës për furnizim, KEDS dhe KOSTT (nën lehtësimin e BE-së, nëse kërkohet) do të kenë qasje në nënstacionin Valaq, si dhe në infrastrukturën tjetër të transmisionit dhe shpërndarjes.

6. Brenda 45 ditëve nga lëshimi i licencës për furnizim, KOSTT dhe KEDS, pas konsultimit me Elektrosever, do të dorëzojnë në ZRRE planin e investimeve dhe kostot e kërkuara të mirëmbajtjes dhe humbjet e rrjetit, bazuar në shqyrtimin e plotë të infrastrukturës ekzistuese.

7. Brenda 21 ditëve pas dorëzimit të planit të investimit dhe shpenzimeve të kërkuara të mirëmbajtjes dhe humbjeve të rrjetit, ZRRE do të aprovojë në parim këto plane, kosto dhe humbje.

8. Në rast të mospërputhjes me dispozitat e këtyre Konkluzioneve të rënë dakord pas 100 ditësh nga lëshimi i licencës për furnizim, ZRRE mund të vendosë të pezullojë dhe/ose të tërheqë licencën e furnizimit të dhënë për Elektrosever, me kusht që të konsultohet paraprakisht ndërmjet palëve. lehtësuar nga BE-ja, gjatë një periudhe maksimale prej 15 ditësh. BE-ja do të japë një opinion ekspert, nëse kërkohet nga të paktën njëra nga palët.

9. Zbatimi i suksesshëm i udhërrëfyesit të rënë dakord është pa paragjykim ndaj detyrimeve të palëve për të zbatuar plotësisht Marrëveshjet e Energjisë nga 2013 dhe 2015. /Telegrafi/