Aeroportet dhe pasaportat

Nga: Daut Dauti

Aeroportet janë vendet ku takohet bota, kurse pasaportat janë fytyra e shtetit që i takoni. Në shikim të parë aeroportet janë të njëjta. Janë vende të zhurmshme që ‘kundërmojnë’ njësoj dhe që krijojnë ndjenja të njëjta, zakonisht shqetësuese. Sa më i madh që është vendi nga ku udhëtoni dhe vendi që është destinacioni juaj, aq më e madhe është bota dhe aeroporti. Edhe aeroplanët janë më të mëdhenj. Nëse udhëtoni nga Britania e Madhe për ShBA, bota është e pakufishme. Në këto vende niseni apo mbërrini në aeroportet gjigante nga ku njerëzit udhëtojnë në të gjitha skajet e botës. Janë aeroporte në të cilat brenda një minute vijnë ose shkojnë tre aeroplanë.

Si rregullohet tërë ky organizim?

Unë shkoj herët në aeroport. Para kohës që thuhet në biletë. Ulem në ndonjë vend të përshtatshëm dhe e shikoj botën se si lëvizë para syve të mi. I shikoj njerëzit se si janë veshur, si lëvizin. Mundohem t’ua lexoj disponimet që i shprehin në fytyrë dhe kam dëshirë t’i di edhe gjërat e pamundura, siç janë mendimet e tyre dhe vendet ku shkojnë e arsyet pse shkojnë. Ose, nga vijnë këta njerëz dhe cilat janë përshtypjet e tyre nga vendet që i kanë vizituar?

Përvoja ime më thotë se vetëm fëmijët janë të lumtur në aeroporte. Ata janë gjithmonë të ngazëllyer nga udhëtimet, pa marrë parasysh nëse shkojnë diku apo kthehen nga diku. Të rriturit zakonisht janë të padisponuar dhe duket që udhëtimi për ta nuk është kënaqësi.

Aeroportet e fusin udhëtarin në mendime të shqetësuara.

Njerëzit e të gjitha racave dhe nga të gjitha skajet e botës presin në radhë për ‘check in’. Sa më larg që udhëtojnë dhe sa më gjatë që qëndrojnë, kanë çanta më shumë. Kjo është bindja ime që e bazoj në perceptimet e përvojës së vëzhgimit. Një herë, në aeroportin O’Hare (Çikago) e kam parë një grua që kishte nja 10 apo 20 valigje të mëdha. Duhej të ishte ndonjë ‘e famshme’ se ishte e re dhe e bukur. Në aeroportin e Cyrihut e kam shikuar gjatë një arab të veshur me rrobat e tija tradicionale, të cilit pas i shkonin pesë apo gjashtë gra si sorkadhe, të përcjella nga shërbimi i aeroportit me ato karrocat e ngarkuara me 20 apo 30 çanta. Arabi ishte i moshës mesatare, i gjatë dhe i pashëm. Gratë ishin shtathedhura … duhej të ishin të tijat. Sikur ta dija me cilën ka fjetur mbrëmë dhe me cilën fle sonte? Cilado që e ka radhën e shtratit, arabi (me siguri princ apo sheik) duhet ta konsideroj veten me fat. Sado që mbulohen gratë, para syve të mashkullit asgjë nuk ua fsheh trupin e bukur.

Kur vini te kontrollimi i pasaportave, e shihni vlerën t’uaj që rezulton në ngjyrën dhe emrin e shtetit të pasaportës. Disa presin në radhë dhe ndalohen më gjatë për t’u marrë në pyetje. Varet çfarë pasaporte kanë. Unë kaloj lehtë. Kurrë askush nuk më ndalë për të ma bërë ndonjë pyetje shtesë. Në JFK (Nju-Jork) ia dorëzova policit pasaportën, siç e do puna. Ai më shikoi dhe kur e hapi për ta lexuar emrin dhe shikuar fotografinë, më pyeti: ‘A shqiptar je, a?’ E shikova me habi e gëzim dhe kur ia pashë emrin të shkruar në atë pllakën e metaltë mbi xhepin e majtë, i thashë: ‘Po. Edhe ti, a?’

Në Dejton polici nuk e hapi fare pasaportën time kur ia dorëzova. Më shikoi me krenari dhe më tha: ‘Vetëm ne e rregullojmë botën’. E kishte fjalën për ShBA-në dhe Britaninë e Madhe. ‘Ndoshta bota ime dallon nga e jotja’, i thashë duke mos pasur dëshirë ta zgjeroj muhabetin që do të çonte në fushën e teorisë së politikës ndërkombëtare për të cilën gjë isha i bindur që polici nuk do të kishte kompetencë apo kapacitet.

Në Amerikë, nëse polici apo doganieri iu qëllon femër, dhe nëse ju jeni britanik dhe flitini me theks anglez, rrugën e keni të hapur. Kudo në Amerikë i ‘rrëzoni’ përtokë femrat me këtë theks. Amerikanët nuk çlirohen dot nga inferioriteti kulturor që ndjejnë ndaj britanikëve apo Anglisë – shtetit ‘amë’.

Një herë në Dulls (Uashington) pas meje në radhë priste një ish ministër i qeverisë britanike me ekipin e tij. Pasi më nuk ishte ministër, priste në radhë me mua. Ishte aq modest dhe i thjeshtë saqë ata që nuk e njihnin, nuk do të besonin se ai një kohë ka qenë funksionar i rëndësishëm i një shteti po ashtu të rëndësishëm.

Për krahasim, një vit më vonë, në aeroportin e Vjenës, derisa po e vëzhgoja situatën, siç bëjë zakonisht, në radhë për të hyrë në aeroplan erdhi një ministër nga Kosova. Ministrin e përcillte ‘shpura’ e tij tre anëtarëshe që kishin mbathje joadekuate me çorape të bardha dhe këpucë pa toja. Në këtë rast, ‘katllëku’ me kravatë është i kotë. Përcjellësit e ministrit në duar mbanin nga dy qese të plastikës të ‘Duty Free Shop’-it. Dukeshin të gëzuar dhe bisedonin me disponim të mirë, sikur fshatarët kur largohen nga qyteti pasi iu dalin paret tamam për harxh. Ministri e evitonte shikimin me mua. Nuk dëshironte të përshëndetej për shkak se unë, njëherë, kur kam qenë zëdhënës, e kam lexuar një vendim jo të këndshëm për të sa ishte ai në opozitë. Ndoshta edhe për shkak të ndonjë artikulli që kam shkruar e që e mbante ai në mend. Kushedi? Megjithatë, ministri dhe ‘shpura’ qëndronin mirë në radhë, sikur udhëtarët tjerë.

Kur stjuardesa doli me listë, e lexoi emrin tim për të hyrë i pari në aeroplan. Unë biletën e kisha të zakonshme, por vajza, te e cila e bëra ‘check in’-in në Londër, e regjistroi biletën time si ‘first class’ pasi që më tha se kishte vende të lira në këtë seksion. Natyrisht, ajo më shpërbleu për shkak të disa komplimenteve që ia dhashë gjatë bisedës së shkurtër. Pra, unë hyra para ministrit i cili erdhi më vonë për të kaluar pranë meje ‘si kah vorret’ dhe për t’u ulur diku pas meje ku e kishte vendin edhe në realitet.

Por, gjërat ndryshuan kur aeroplani aterroi në Prishtinë. Ishte bllokuar aeroporti. Kishin ardhur policia dhe përcjellja zyrtare për ta marrë ministrin. Ministri më nuk sillej sikur në Vjenë. Nuk kishte më radhë për të. Vende të çuditshme janë aeroportet.

Nga koha e Brexit-it, nuk kam udhëtuar me aeroplan, por e di që për shkak të pasaportës dhe vendit që prezanton ajo, në disa aeroporte të Evropës më nuk e kam tretmanin e mëparshëm. /Telegrafi/