Nga të gjitha çrregullimit psikiatrike në fëmijëri, autizmi është hulumtuar më së shumti, mirëpo, megjithatë pyetjes përse kjo sëmundje shfaqet ende i përgjigjemi me rrudhje krahësh
Kimete ShabaniKëshilltare mjekësore “Handicap Kosova”Tel.+383 44 287 290
Autizmi, ose çrregullimi i spektrit autik (ÇSA), është një gjendje neurologjike që ndikon në mënyrën si një person komunikon, ndërvepron me të tjerët dhe e përjeton botën. Shkaku i saktë i autizmit nuk është ende plotësisht i kuptuar, por studiuesit mendojnë se ai vjen nga një kombinim i faktorëve gjenetikë dhe mjedisorë.
Prindërit janë të pangushëllueshëm, fëmijët e të cilëve sëmuren nga autizmi, janë të vetëdijshëm që fëmija i tyre gjithmonë do të dallohet nga moshatarët e tij.
As ti, as askush tjetër nuk ka bërë asgjë për ta "shkaktuar" autizmin. Është shumë e rëndësishme të dihet se autizmi nuk është faj i askujt. Është një mënyrë e ndryshme e të qenit dhe e të menduarit.
Edhe brenda spektrit autik, çdo fëmijë është i veçantë. Disa mund të kenë nevoja më të mëdha për mbështetje, të tjerë mund të kenë aftësi të jashtëzakonshme në fusha të caktuara. Fëmija yt ka vlera, bukuri dhe potencial të madh – edhe nëse ai ose ajo e shpreh veten ndryshe.
Sipas të dhënave më të reja, shpeshtësia e autizmit ende rritet dhe vlerësohet që aktualisht autizmi zhvillohet te një (fëmijë) në njëqind fëmijë të lindur.
Si të dallohet fëmija autik?
Autizmi është çrregullim zhvillimor i cili shfaqet në fëmijëri, madje më së shpeshti klinikisht manifestohet gjatë tre vjetëve të parë të jetës. Fëmija autik është shumë lehtë të dallohet, duke pasur parasysh që shumica e tyre zhvillon modele të sjelljes repetitive, stereotipe, d.m.th., ata fëmijë kanë prirje që një veprim të njëjtë ta përsërisin disa herë.
Aftësia e tyre që të përqendrojnë vëmendjen është e reduktuar në minimum, derisa interaksioni social praktikisht është i pamundshëm.
Fëmijët janë të painteresuar për shoqërim me fëmijët e tjerë, për lodra, për ambientin. Pamundësia e të folurit, shqiptimi i vështirësuar i fjalëve si edhe bashkimi i fjalëve në tërësi kuptimi të mendimeve fëmijëve autikë ia vështirëson edhe më shumë funksionimin.
Ata janë të pafuqishëm, të mbyllur në botën e tyre, të paaftë t’i shfaqin dëshirat, nevojat dhe emocionet e tyre. Janë të robëruar dhe të dënuar që me jetën e tillë të përshtaten.
Disa prej tyre janë agresivë dhe hiperaktivë, me ç’rast pakënaqësinë dhe pafuqinë e tyre i shfaqin me sulme, me goditjet dhe kafshime.
Përse fëmija im është me autizëm?
Disfata më e madhe për prindërit e fëmijëve të sëmurë është kur mjeku u thotë që shkaktari i sëmundjes është gjenetika dhe që sëmundja nuk ka ilaç. Se ai është fati me të cilin duhet patjetër të pajtohen, të mësohen me atë handikap të jetojnë.
Është e vështirë për një prind ta kuptojë dhe ta pranojë faktin që fëmija i tij, i cili ka filluar të ecë me kohë dhe me kohë ka filluar të flasë, tani ka filluar të venitet, të zbehet, të bëhet hije.
Si t’ua shpjegojnë tregimin prindërve të pangushëllueshëm, të cilët japin fakt të qartë që fëmija i tyre ka pasur zhvillim psikomotorik tërësisht të rregullt, dhe përnjëherë thjesht fillon të venitet, të fundoset gjithnjë e më thellë?
Që fëmija ka qarë gjithë natën, ndërsa pastaj është shfaqur i gjithë agresioni deri atëherë i veprimeve të mësuara. Fëmija i cili ka lozur me fëmijët e tjerë bëhet i painteresuar, hiperaktiv, i paaftë të vendosë kontakt me ambientin.
Prindërit bëhen të pikëlluar, në çast u rrënohet bota. Nuk dinë ku të shkojnë, kujt t’i drejtohen, në cilën anë të orientohen.
Çdo tregim i tyre i ngjason njëri-tjetrit. Mirëpo, secila nga këto familje të fëmijëve autikë është e palumtur në mënyrën e vet. Zakonisht në fund mbeten të vetëm. Pajtohen me fatin e tyre, të vetëdijshëm që duhet patjetër të marrin veten dhe të ecin përpara, sepse prapa nuk ka mundësi. Megjithatë, shpresë ka!
Duhet kuptuar dhe pranuar jetën ashtu siç është. Duhet gjetur kuptimin e saj. Duhet të pushojnë së vajtuari për fatin vetjak, të përballen me sëmundjen dhe të luftojnë. Nuk ka pasur sukses vetëm ai i cili kurrë nuk ka provuar.
Është e saktë që sëmundja nuk zgjedh. Është e vështirë të jesh i përballur me faktin që fëmija është i sëmurë, edhe më vështirë nëse sëmundja është e pashërueshme. Çdo lëvizje në përmirësimin funksional të fëmijës autik për prindërit është shpresë.
Burimi i optimizmit
Kur përballesh me një diagnozë si autizmi, optimizmi nuk është gjithmonë i lehtë, por shpesh vjen nga:
Dashuria për fëmijën. Kjo është fuqia më e madhe. Çdo përparim i vogël, çdo buzëqeshje, çdo kontakt sy më sy – bëhet një arsye për të shpresuar.
Përparimi që shohin me kalimin e kohës. Shumë prindër fillimisht ndihen të humbur, por me ndihmën e terapisë dhe përkushtimin e tyre, ata shohin zhvillim real te fëmijët – dhe kjo u jep forcë.
Mbështetja nga të tjerët. Kur nuk je vetëm – qofshin familjarë, mësues, terapistë apo prindër të tjerë në të njëjtën situatë – ndihesh më i fortë dhe më i aftë për të parë përpara.
Trajtimi dhe mbështetja
Nuk ka një “kurë” për autizmin, sepse nuk është një sëmundje – është një mënyrë tjetër e të menduarit dhe të perceptuarit të botës. Por ka trajtime dhe mbështetje që ndihmojnë fëmijën të zhvillojë aftësitë më të mira të mundshme:
1. Terapia e sjelljes (ABA – Applied Behavior Analysis). Një nga terapitë më të përdorura, që ndihmon fëmijët të mësojnë aftësi të reja dhe të forcojnë sjellje pozitive.
2. Terapia e të folurit dhe komunikimit. Shumë fëmijë me autizëm kanë vështirësi në komunikim, ndaj logopedia është shumë e rëndësishme.
3. Terapia okupacionale (ergoterapia). Ndihmon në zhvillimin e aftësive për përditshmërinë – si të vishet vetë, të ushqehet, të përdorë duart më mirë, etj.
4. Mbështetja emocionale dhe sociale. Fëmijët mësojnë si të lidhen me të tjerët në mënyra që janë të natyrshme për ta, por që kërkojnë ushtrim e durim.
5. Përfshirja në arsim të përshtatur. Shkollat dhe edukatorët e trajnuar mund të bëjnë mrekulli në zhvillimin e fëmijës, kur krijohen kushtet e duhura.
6. Duhet punuar në një pastrim komplet, detoksikim të gjithë organizmit nga prania e metaleve të rënda, helmeve, viruseve dhe baktereve. Në aftësimin e qelizave mbrojtëse të organizmit të fëmijës, të cilat do të jenë të aktivizuara si një ndër pastruesit të jashtëzakonshëm të organizmit.
7. Kombinimi i suplementeve dhe përmirësimit në ushqim janë çelësi i suksesit, rasti që prindërve t’u jepet shansi, rasti që një e nesërme më e mirë për fëmijët e tyre, megjithatë ekziston.
Një mesazh për ty si prind
Ti je burimi më i madh i shpresës dhe i optimizmit për fëmijën tënd. Është normale të lodhesh, të ndihesh i/e pasigurt ndonjëherë – por çdo përpjekje që bën ka një peshë të jashtëzakonshme. Të ecësh përpara, edhe kur është e vështirë, është optimizmi në formën më të pastër.
Nëse do, mund të të ndihmoj të krijosh një plan të thjeshtë mbështetjeje për fëmijën tënd ose të gjejmë burime që të ndihmojnë në këtë udhëtim. 💙 /Telegrafi/
