Kur është drejtë të luftosh?

Sulmet ajrore të udhëhequra nga Shtetet e Bashkuara kundër forcave siriane, ku përfshihet edhe programi i armëve kimike të vendit, kanë ngritur përsëri çështjen se kur është e përshtatshme për të ndërmarrë veprime ushtarake kundër një shteti sovran. Rezulton se ka më pak mosmarrëveshje nga sa parashikohej.

Sulmet me raketa kundër forcave ushtarake siriane që Shtetet e Bashkuara, Mbretëria e Bashkuar dhe Franca kanë kryer kohët e fundit, me justifikim:  përdorimin e dukshëm të armëve kimike të qeverisë në qytetin e pushtuar nga rebelët e Doumës, kanë ngritur përsëri çështjen se kur përdorimi i forcës kundër një shteti sovran është i lejueshëm.

Situatat variojnë. Vendet mund të përdorin forcën për të bërë një ‘luftë mbrojtëse‘, për të ushtruar “përgjegjësinë për të mbrojtur” kundër gjenocidit ose krimeve të tjera kundër njerëzimit, ose për të parandaluar blerjen dhe përdorimin e armëve që zotërojnë aftësinë e  shkatërrimit në masë. Por pyetja është gjithmonë e njëjtë: Kur është e drejtë për të luftuar?

Do të ketë gjithmonë palë të interesuara apo avokatë ndërkombëtarë që kundërshtojnë duke u bazuar në  raste personale. Megjithatë, ndër politikanët dhe këshilluesit e tyre, ka më shumë konsensus ndërkombëtar mbi përdorimin e duhur të forcës nga ç’mund ta imagjinojmë. Shqyrtimi i fushëveprimit dhe kufijve të këtyre marrëveshjeve mund të ndihmojë në pastrimin e terrenit, si për debatin aktual rreth Sirisë dhe për debatet rreth çështjeve që mund të hasen në të ardhmen.

Të paktën që prej kundërshtimit mbi ndërhyrjen ushtarake të NATO-s në Kosovë, më 1999, në të cilën aleanca bombardoi Beogradin, kryeqyteti serb, pa autorizim nga Këshilli i Sigurimit i Kombeve të Bashkuara, ka pasur një marrëveshje të pashkruar midis shteteve. E para është se ekziston një dallim midis ligjshmërisë dhe legjitimitetit. Përdorimi i forcës mund të jetë i ligjshëm pa qenë teknikisht ligjor, dhe mund të jetë teknikisht e ligjshme pa u konsideruar si e ligjshme nga bota./Bota.al/