Kuajt dhe shqiponjat, krahët e kazakëve: Traditat e lashta, në stepat e Mongolisë

Fotografi i njohur Jimmy Nelson, para ca vitesh ka vizituar dhe studiuar kazakët e Mongolisë. Telegrafi më poshtë ju sjell disa nga fotot të tij, që pasqyrojnë një nga traditat më të ruajtura në botë.

Kazakët janë trashëgimtarë të grupeve turke, hune, mongole dhe indoevropiane që kanë populluar territorin mes Siberisë dhe Detit të Zi. Ata janë popull gjysmë-nomadë që me bagëtitë e tyre enden maleve dhe luginave të Mongolisë që nga shekulli XIX.

Kazakët kryesisht jetojnë në provincën Bayan-Olgii të Mongolisë, që do të thotë “Djepi i pasur”. Aty jetojnë 87 mijë kazakë që përbëjnë 88.7 për qind të popullatës së provincës. Në nivel shtetëror përbëjnë katër për qind të banorëve të Mongolisë.

Dimrat në Mongoli ofrojnë peizazhe mahnitëse. Ata janë të ashpër e me temperatura nga minus 20 deri në minus 45 gradë Celsius. Dimrat, ashtu si stinët tjera, kazakët i kalojnë në “jurta” – tendat e lëvizshme të rrumbullakëta e të mbuluar me lëkurë. Kjo është shtëpia e nomadëve të stepave të Mongolisë.

Familjet lëvizin shumë herë gjatë vitit bashkë me bagëti. Ndërkaq, familjet me bagëti të vogla vendosin “jurtat” gjatë verës afër vendit ku do ta kalojnë dimrin.

Kazakët kanë traditë të historisë gojore. Mbështeten shumë në klan dhe kujtojnë të paktën shtatë breza të emrave të paraardhësve të tyre, që “të mos harrojnë prej nga vijnë”. Ata kanë lidhje të ngushta familjare, bartin talismanë të mbrohen nga e keqja. Ndërsa, kanë ruajtur edhe besimet shamanike.

Islami ka depërtuar te paraardhësit e kazakëve në shekullin VIII. Shumica e kazakëve janë myslimanë suni. Por, nuk i harrojnë besimet para-islamike, si kulti i qiellit, i paraardhësve, i zjarrit, i fuqive mbinatyrore të shpirtit të mirë e të keq, të gjigandëve dhe shkurtabiqëve…

Shumica e kazakëve varen nga kafshët shtëpiake. Për më shumë se dy shekuj, ata kanë dalë në gjueti me kuaj dhe shqiponjat e arta. Aftësia për të trajnuar shqiponjat bartet në gjenerata. Gjuetarët veshin çizme, mantele të zeza dhe kapele me lesh dhelbre të quajtur ‘luvuz’.

Nëpër male dhe stepa, gjuhen shumë shtazë për leshin e tyre, lepujt, marmotët, dhelprat dhe madje edhe ujqërit. Leshi është një pjesë integrale e veshjeve tradicionale kazake. Kali mongol është kultivuar në Mongoli. Ai përdoret nga kazakët, por për shkak të vogëlsisë shpesh ngatërrohen me poni. Në Mongoli, kuajt gjatë tërë vitit jetojnë në qiell të hapur.

Deri në vitin 1930, kazakët lëviznin lirshëm mes Kazakistanit, Mongolisë dhe provincës kineze Xinjiang. Por, kufijtë modernë kanë kufizuar lirinë e tyre. Pas formimit të Republikës Popullore të Mongolisë më 1924, shumë kazakë hoqën dorën nga jeta gjysmë-nomade. /Telegrafi/