El Nino është kthyer dhe ka sjellë me vete kërcënimin për ciklone më të shpeshta, reshje, përmbytje, si dhe rritje të temperaturave në të gjithë globin

Administrata Kombëtare Oqeanike dhe Atmosferike e SHBA (NOAA) deklaroi ditë më parë se modeli klimatik i El Nino është tani në zhvillim, duke sjellë kërcënimin e cikloneve tropikale më të shpeshta në Paqësor, rritje të reshjeve dhe përmbytjeve në pjesë të Amerikës dhe rritje të temperaturave në të gjithë globin.

Sipas mediave të huaja, përcjell Telegrafi, El Nino dhe ‘homologu’ i tij, La Nina, janë modele klimatike që e kanë origjinën në Oqeanin Paqësor çdo dy deri në shtatë vjet mesatarisht dhe mund të ndikojnë në motin në mbarë botën.

Sipas tyre, tri vitet e fundit janë dominuar nga modeli më i ftohtë La Nina, por fillimi i El Nino do të sjellë temperatura më të ngrohta dhe kushte ekstreme të motit në mbarë globin.

Ato kujtojnë faktin se herën e fundit që një El Nino i fortë ishte në lëvizje të plotë në vitin 2016, bota përjetoi vitin e saj më të nxehtë në histori.

Dhe NOAA tha se ka një shans 56 për qind që kur ky El Nino të arrijë kulmin në fuqi – normalisht gjatë dimrit të Hemisferës Veriore – do të jetë një ngjarje e fortë, që do të thotë se temperaturat e sipërfaqes së detit Lindor-Paqësor do të jenë të paktën 1.5C më të larta se normalja.

“Është shumë herët për të thënë se si do të reflektojë historia aktuale e El Nino-s, por nëse ai çliron fuqinë e tij të plotë në vitin 2024, atëherë ka shumë të ngjarë që të thyhet një tjetër temperaturë globale rekord”, ka thënë Richard P. Allan, profesor i shkencës klimatike në Universitetin e Reading, Mbretëri e Bashkuar.

Ndikimi global

Sipas France24, përcjell Telegrafi, pritet gjithashtu një rritje e ngjarjeve ekstreme të motit – nga thatësira në ciklonet.

Në mënyrë tipike, jugu i Shteteve të Bashkuara përjeton mot më të ftohtë dhe më të lagësht gjatë një El Nino, ndërsa pjesë të perëndimit të SHBA-së dhe Kanadasë janë më të ngrohta dhe më të thata.

Ciklonet tropikale në Paqësor marrin një nxitje, me stuhi që shpesh synojnë ishuj të cenueshëm.

Disa pjesë të Amerikës Qendrore dhe Jugore përjetojnë reshje të dendura shiu, megjithëse pyjet tropikale të Amazonës priren të vuajnë nga kushte më të thata. Dhe Australia përballet me nxehtësinë ekstreme, thatësirën dhe zjarret.

Në këtë drejtim, të parët që do të ndiejnë ndikimin do të jenë vendet afër Paqësorit, si bregu perëndimor i Amerikës, Japonia, Australia dhe Zelanda e Re, por “shumë rajone të largëta janë të prekura gjithashtu nga El Nino”, tha Wilfran Moufouma Okia, kreu i divizionit rajonal të shërbimeve të parashikimit të klimës në Organizatën Botërore Meteorologjike (WMO).

“Një model i gjerë tregon se El Nino përkon me një zonë të madhe thatësire mbi Australi, Gadishullin Indian, Afrikën e Jugut dhe pjesën veriore të Amerikës së Jugut”, shtoi Okia. “Ne shohim gjithashtu përmbytje në jug të SHBA-së dhe disa pjesë të Azisë Qendrore – këto nuk janë të gjitha rajone afër Paqësorit, por ato shpesh preken në të njëjtën mënyrë kur ka një El Nino”.

Pas njoftimeve nga zyrat e motit në SHBA dhe Japoni, vendet tashmë po nxitojnë të përgatiten.

Peruja, për shembull, ka ndarë 1.06 miliard dollarë për t’u marrë me ndikimet e El Ninos dhe ndryshimet klimatike, ndërsa Filipinet – të rrezikuara nga ciklonet – kanë formuar një ekip të posaçëm qeveritar për të trajtuar pasojat e parashikuara.

Prodhimi bujqësor në rrezik

Ndikimet e motit mund të jenë më të buta në Evropë, thuhet në shkrimin e France24, përcjell Telegrafi.

“Ka disi më shumë gjasa që Spanja, Portugalia dhe Franca të përjetojnë një vjeshtë më të lagësht, me kushte më të ngrohta në përgjithësi në pjesën më të madhe të Evropës qendrore dhe jugore në tetor dhe nëntor”, tha Allan.

Por ndikimet ekonomike të fenomenit global të motit ka të ngjarë të lënë gjurmët e tyre.

“Ndikimet e gjera, të mëdha dhe shpesh të njëkohshme në mbarë botën sigurisht që mund të ndikojnë në Evropë në mënyrë indirekte përmes dëmeve socio-ekonomike që mund të shkaktojnë rritjen e çmimeve dhe pakësim të disa mallrave”, shtoi Allan.

El Nino i këtij viti mund të çojë në humbje ekonomike globale prej 3 trilionë dollarësh, sipas një studimi të botuar muajin e kaluar në revistën Science.

Gjithashtu, nivelet e BPV-së ka të ngjarë të tkurren pasi moti ekstrem shkatërron prodhimin bujqësor, si dhe ndihmon në përhapjen e sëmundjeve.

El Nino i shtohet ngrohjes globale

Ekspertët janë gjithashtu të shqetësuar për atë që po ndodh në oqean.

Pas El Nino-s së fundit në 2016, ujërat më të ngrohta shkaktuan rënien e rezervave të një lloji të peshkut në brigjet e Perusë dhe vranë gati një të tretën e koraleve një pjesë të Australisë.

Një El Nino do të thotë që ujërat në Paqësorin Lindor janë më të ngrohta se zakonisht. Por edhe para fillimit të këtij El Nino, temperatura mesatare globale e sipërfaqes së detit ishte rreth 0.1C më e lartë në maj se çdo tjetër në rekord. Kjo mund të “mbingarkojë” motin ekstrem.

Pastaj është ndikimi i vazhdueshëm i ndryshimeve klimatike të shkaktuara nga njeriu.

“El Nino do të shtojë një ngrohje shtesë”, tha Okia.

Në pesë vitet e ardhshme, ka një shans 66 për qind që temperaturat globale – përkohësisht – të rriten më shumë se 1.5°C mbi nivelet para-industriale të përcaktuara në Marrëveshjen e Parisit.

“Ky është një kombinim i El Ninos dhe ngrohjes globale”, vlerëson Okia.

Në vitet e kaluara, cikli më i ftohtë La Nina ndihmoi në ngadalësimin e ngrohjes.

“Megjithatë ne pamë ende disa temperatura ekstreme”, kujton Okia.

Sipas shkrimit në fjalë, në terma afatgjatë, marrëdhënia midis El Ninos dhe ngrohjes globale të shkaktuar nga aktiviteti njerëzor nuk ofron një parashikim të mirë.

“Është e qartë se ekstremet e motit jashtëzakonisht të lagësht, të thatë dhe të nxehtë do të intensifikohen pasi një atmosferë më e ngrohtë dhe më e etur mund të heqë edhe më efektivisht ujin nga toka në një rajon dhe ta hedhë atë si reshje të mëdha shiu në një tjetër,” tha Allan.

“Ndryshimet klimatike po përforcojnë ndikimet e El Ninos që përfshijnë përmbytjet, thatësirat, valët e të nxehtit dhe zjarret ku dhe kur ato ndodhin”. /Telegrafi/