A po synon Kina dominimin e botës në dekadat e ardhshme?

A mund ta njohim Partinë Komuniste Kineze se është transparente në ato që thotë dhe se ajo e di se çfarë dëshiron? Ky mund të jetë çelësi për të kuptuar ambiciet strategjike të Pekinit në dekadat e ardhshme.

Një qëndrim i përsëritur në debatin e Shteteve të Bashkuara për këtë çështje është se Kina nuk e di se çfarë dëshiron, dhe se liderët e saj nuk kanë vendosur ende se deri ku duhet të shkojë ndikimi i Pekinit.

Megjithatë, ka dëshmi në rritje (të mbledhura dhe interpretuar nga ekspertë kryesorë për Kinën) që qeveria kineze me të vërtetë dëshiron fuqi botërore dhe ndoshta hegjemoni globale në gjeneratën e ardhshme, që dëshiron t’i japë fund sistemit ndërkombëtar të udhëhequr nga Shtetet e Bashkuara dhe të krijojnë të paktën rendin e tyre, shkruan Bloomberg.

Zyrtarë të lartë kinezë dhe anëtarë të komunitetit të politikës së jashtme të vendit janë gjithnjë e më të qarta për këtë.

Presidenti Xi Jinping aludoi për atë qëllim në fjalimin e tij historik në Kongresin e 19-të të partisë në tetor 2017. Ky fjalim përfaqëson një nga deklaratat më të forta të politikës dhe objektivave të partisë, ky është një reflektim se si Xi interpreton atë që Kina ka arritur me qeverinë komuniste dhe se si duhet të ecë përpara në të ardhmen, transmeton Telegrafi.

Xi deklaroi se Kina “ka qëndruar në këmbë, është bërë e pasur, dhe po forcohet” , dhe se tani ishte “duke hapur një rrugë të re për vendet e tjera në zhvillim” dhe duke ofruar “mençuri dhe qasje kineze për zgjidhjen e problemeve ndaj të cilave njerëzimi përballet”.  Deri në vitin 2049, Xi premtoi se Kina “do të bëhej një udhëheqës botëror në forcën kombëtare së bashku me ndikimin ndërkombëtar” dhe do të ndërtonte një “rend ndërkombëtar të qëndrueshëm” në të cilin mund të arrihej plotësisht “rigjenerimi kombëtar” i Kinës.

Kjo ishte deklarata e një drejtuesi që beson se vendi i tij jo vetëm që merr pjesë në punët botërore, por vendos kushtet e saj, dhe pasqyron dy tema qendrore në ligjërimin e politikës së jashtme të Kinës.

E para është një pamje thellësisht skeptike e sistemit aktual ndërkombëtar. Udhëheqësit kinezë pranojnë se regjimi i tregtisë botërore ka qenë i domosdoshëm për bumin ekonomik dhe ushtarak të vendit.

Tema e dytë është se rendi ndërkombëtar duhet të ndryshojë, jo pak, por shumë, në mënyrë që Kina të jetë plotësisht e prosperuar dhe e sigurt. Drejtuesit kinezë kanë qenë logjikisht disi të errët në përshkrimin e botës që ata dëshirojnë, por konturet përcaktohen gjithnjë e më shumë.

Nëse dikush studion deklaratat e presidentit të Kinës Xi dhe zyrtarëve të tjerë të lartë, del që është një vizion në të cilin “një rrjet global i shoqatave të përqendruara në Kinë do të zëvendësonin sistemin e aleancës së traktateve amerikane”. Dhe bota do të preferonte autoritarizmin kinez ndaj demokracisë perëndimore.

Bazuar në një analizë të ngjashme, Kina ka “një dëshirë të madhe për një hegjemoni të pjesshme”, mbizotërim të lirshëm mbi rrëmujat e mëdha të jugut të planetit. Sa i përket qeverisjes globale, siç tregojnë analizat e tjera, Pekini dëshiron një sistem në të cilin institucionet ndërkombëtare forcojnë, në vend se të godasin, regjimet shtypëse. Ndërkohë, strategët dhe akademikët kinezë flasin hapur për ndërtimin e një “rendi të ri ekonomik botëror me në qendër Kinën”, përcjell Telegrafi.

Nuk është e nevojshme të lexoni midis rreshtave për të kuptuar se kjo agjendë do të kërkojë rrënjësisht një rregullim të ekuilibrit aktual gjeopolitik. Siç komentoi Xi disa vjet më parë, Kina duhet të punojë me vendosmëri drejt “një të ardhmeje ku ne fitojmë iniciativën dhe kemi pozicionin mbizotërues”.

Sigurisht, nuk është e nevojshme të merret fjalë për fjalë gjithçka që thonë udhëheqësit e qeverisë, ose gjithçka që përfshihet në fjalimet zyrtare. Në rastin e Pekinit, udhëheqësit kinezë në të vërtetë thonë më pak se sa po bën vendi.

Përpjekja për të kontrolluar organizatat ekzistuese ndërkombëtare dhe për të ndërtuar të reja, qëllimi i dominimit të industrive të teknologjisë së lartë në botë, përpjekjet gjithnjë e më sistematike për të mbështetur regjimet autoritare dhe për të dobësuar institucionet demokratike, këto veprime kanë bërë të mendohet se Kina nuk po vepron saktësisht si një vend që i mungon një model i madh gjeopolitik.

Ashtu si me aspektet e tjera të rivalitetit midis Shteteve të Bashkuara dhe Kinës, ekziston një paralele me Luftën e Ftohtë. Gjatë vitit 1970, disa ekspertë kryesorë amerikanë insistuan që Moska po bëhej një fuqi e madhe. Sidoqoftë, kjo kërkesë kërkonte të injoronte ato që liderët sovjetikë thanë për bashkëjetesën paqësore.

Si Bashkimi Sovjetik në vitet 1970, Kina me siguri nuk ka një listë të hapave të detajuar për të arritur epërsinë botërore. Udhëheqësit kinezë nuk janë të pandjeshëm ndaj kostove dhe pengesave: Xi mund të riafirmojë në mënyrë të rregullt rëndësinë e unifikimit të kombit kinez, por kjo nuk do të thotë se ai është i vendosur të shkojë në luftë mbi Tajvanin.

Ndoshta Pekini nuk ka vendosur ende se cila nga dy rrugët për të ndikuar globin është e preferueshme: nga dominimi në Paqësor dhe më pas zgjerohet nga atje, ose të marr pozicionin e të Shteteve të Bashkuara në rajon duke zhvilluar një fuqi ekonomike dhe politikan nëpër botë.

Ndoshta coronavirusi do të dobësojë aq shumë Shtetet e Bashkuara dhe rendin liberal dhe rritja e Kinës do të përshpejtohet. Ose mbase Kina do të hasë kaq shumë probleme të brendshme dhe aq rezistencë të jashtme sa momenti i saj do të ngadalësohet.

Sidoqoftë, duhet të pranojmë se debati për atë që dëshiron Kina po bëhet i zbehtë, sepse udhëheqësit dhe sjellja e Kinës i përgjigjen gjithnjë e më shumë asaj pyetje.

Kur një rival krenar dhe i fuqishëm fillon të deklarojë ambiciet e saj globale, Shtetet e Bashkuara ndoshta duhet t’i marrin seriozisht ato ambicie. /Telegrafi/