Kriza e artit apo arti i krizës?!

Nga: Ernesto Sabato (pjesë nga Shkrimtari dhe fantazmat e tij)
Përktheu: Edlira Hoxholli dhe Bashkim Shehu

Në këtë moment vendimtar të historisë, po ndodh një nga fenomenet më të çuditshme: arti akuzohet se është në krizë, se është dehumanizuar, se ka hedhur në erë të gjitha urat që e lidhnin me kontinentin e njeriut. Por, ja që është pikërisht e anasjelltë, sepse konsiderohet si art në krizë pikërisht ai që në të vërtetë është arti i krizës.

Thuhet se dehumanizmi i artit provohet nga divorci që ekziston midis artistit dhe publikut të tij. Por, nuk kuptohet se mund të jetë pikërisht e anasjellta, se i dehumanizuar nuk është artisti, por publiku.

Kuptohet një gjë: është njerëzimi dhe një gjë krejt tjetër publiku-masë, ajo tërësi qeniesh që nuk janë më njerëz dhe janë shndërruar në objekte të fabrikuara në seri; të modeluar nga një arsim i standardizuar, të ngjeshur në fabrika e nëpër zyra, të shkundulluar përditë në unison prej lajmesh të lëshuara nga qendrat elektronike, të çoroditur dhe të sendërtuar nga një ”art” anekdotash e romanesh radialë, fotografish me ngjyra të gazetave dhe statuetash pazari.

Ndërsa, artisti është i vetmi që falë paaftësisë së tij për t’u përshtatur falë rebelimit të tij dhe marrëzisë së tij, ka ruajtur paradoksalisht atributet e qenies njerëzore. Ç’rëndësi ka nëse ndonjëherë e tepron dhe pret një vesh? Edhe kështu gjendet më afër njeriut konkret se një sekretar i arsyeshëm në thellësitë e një ministrie.