Francis Ford Coppola: Nuk ka asnjë moshë të gruas që nuk është e bukur

Nga: Hermione Eyre / The Telegraph
Përkthimi: Telegrafi.com

Shumë shpejt pasi mbërrita në hotelin e Francis Ford Coppolas në rajonin Basilikata të Italisë jugore, u ndesha - rastësisht - me vetë regjisorin e madh duke punuar në kuzhinën e hapur të hotelit. Ai kishte veshur një palë rroba të gjelbra, mjaft elegante, dhe po priste perimet. U ndala, e habitur. A kishte rënë deri këtu? Ishte përhapur gjerësisht lajmi se regjisori i madh kishte shitur një nga kantinat e tij të verës për të siguruar 90 milionë paundë [afro 104 milionë euro] për të financuar filmin e tij më të fundit Megalopolis, dhe që atëherë janë raportuar shitjet nga ai të orëve të çmuara si dhe dorëzimi i qirasë së një ishulli privat për të “mbajtur anijen mbi ujë.” Por, të punonte në kuzhinë?

Përveçse, natyrisht, nuk ishte kështu. Ai thjesht kishte dëshirë të papritur për të gatuar një pulë kaçatore për mysafirët e tij - me ndihmën e stafit të hotelit të tij. Atë mbrëmje, ai shërbeu gjellën ngjyrë kafe me piper për mua dhe për dy nga miqtë e tij kineastë, së bashku me një rrëke debatesh dhe poezish dhe, në fund, megjithëse nuk u konsumua vera, u këndua së bashku Noel Cowardi. “Një ditë do të të gjej / shkëlqimi i Hënës pas teje.” Ai nuk dukej si një njeri i shqetësuar nga telashet financiare. “Sapo mora një lajm të mirë,” tha në një moment gjatë darkës, duke parë orën e tij Apple. Ai nuk tha asgjë më tepër, por më bëri të kuptoj se bëhej fjalë për projektin e tij të ardhshëm filmik - ende të pashpallur.

Lexo po ashtu:
- Jeta në periferinë e një familjeje të famshme
- “Apocalypse Now” i Francis Ford Coppolas: Thelbi i të keqes
- Pesëmbëdhjetë fakte që nuk i dinit për “Kumbarën”

Coppola, 86 vjeç, është një legjendë e gjallë e kinemasë. Ai mund të më kishte përzënë, ose ta mbyllja gojën, siç bëri kur po pozoi për fotografin tonë, duke refuzuar të hiqte syzet e tij të errëta - ai preferon të qëndrojë më shumë pas kamerës sesa përballë saj. Por, ai ishte çuditërisht mikpritës dhe i muhabetit. Kur e pyeta nëse mund t’ia dhuroja një kopje të një romani që kisha shkruar, ai bëri sikur u emocionua dhe kërkoi të shkruaja një dedikim: “Jo, jo për ‘z. Coppola’! Shkruaje ‘për xhaxhi Frankun’”.

Salloni në “Palazzo Margherita”, hoteli i familjes Coppola, i restauruar me dashuri në BernaldaFoto: Giovanni Cipriano

Mund ta kuptoja pse aktorët dhe ekipi i tij e adhuronin atë, duke punuar me të përsëri e përsëri, si një familje; pse e ndiqnin atë në avangardë, duke realizuar Përgjimin [The Conversation, fituesi i Palmës së Artë i vitit 1974, një parashikim i frikshëm i skandalit Uotërgejt) dhe në ferr e prapa për të realizuar Apokalipsin sot [Apocalypse Now, 1979]. Sukseset e tij kanë qenë ekstreme; falimentimet e tij të shumta. Një temë e përgjithshme e shumë prej tregimeve që më tha ishte se si e anashkaloi këtë ose atë rregullore burokratike për të bërë një film që kishte pak gjasa për sukses.

Politikisht, ai ende flet si një radikal i viteve ’60 të shekullit XX. Beson se së shpejti nuk do të kemi më shtete. “Ato nuk janë më të logjikshme. Në të ardhmen shoh një botë që ka të gjitha kulturat e kombeve të ndryshme, por pa vetë kombet. Kjo do të ndodhë. E di ti, përpara vitit 1914 askush nuk kishte pasaporta. Ne jemi një familje njerëzore. Është Toka jonë.”

Ai beson se të Ardhurat Bazike Universale (UBI) do të ndodhin. “Është e sigurt. Nuk kam asnjë dyshim në mendjen time.” Dhe, sa i përket sendeve materiale, ai fliste si dikush që nuk e kishte shumë të vështirë të hiqte dorë nga ato orë të bukura që do t’i nxjerrë në ankand më 6-7 dhjetor. “Luksi,” më tha ai, “është tregu më shpërthyes, por është një nxitës i madh i pakënaqësisë.”

Kur e pyeta se ku i mban gjashtë çmimet e tij Oscar, ai bëri një grimasë, duke ngritur pak supet: “As që e di ku janë çmimet e mia Oscar. Janë te një kompani vere që kisha në pronësi ...” Një pauzë. Ai gjithmonë ka pasur një, le të themi, marrëdhënie të dyzuar me këto çmime, duke i hedhur ato nga dritarja kur ishte nevrik gjatë përzgjedhjes së aktorëve për Apokalipsin. Më tha: “Ajo që e konsideroj më të rëndësishme [se statujat e arta] është kur kineastët e rinj më thonë se u futën në këtë profesion sepse panë një nga filmat e mi.” Shembujt e tij janë Edward Berger dhe Alfonso Cuarón.

Francis Ford Coppola me gruan e tij, Eleanor, në vitin 1987Foto: Juergen Vollmer/Popperfoto

Coppola mund të jetë duke shitur pasuritë e veta, por ai ende beson se Megalopolis do ta nxjerr investimin. “E njëjta gjë ndodhi me Apokalipsin. Interesi ishte i lartë në ato ditë, rreth 20 për qind. Dhe, unë duhej të jepja një përqindje të madhe të të ardhurave bruto për Marlon Brandon [11.5 për qind]. Mendova, nuk do t’i kthej kurrë paratë e mia. Por, ende sjell të ardhura, 40 vjet më vonë. Në industri, ata e quajnë ‘bisht i gjatë’.”

Më tha, me një buzëqeshje djaloshare, se planifikon të nxjerrë një version të tij të Megalopolisit, që do të quhet Megalopolis Unbound. Ky version do të ketë pamje shtesë, si skena me aktoren britanike Kathryn Hunter - e shfrytëzuar pak në versionin origjinal si një matriarke romake. “Do të jetë vërtet i çmendur.” Shumë vetë e panë edhe versionin fillestar si mjaft të çmendur. Ai dukej i mençur, tundi kokën. “Njerëzit kanë nevojë për pak kohë për të pëlqyer gjërat e reja.”

“Palazzo Margherita” ndodhet mbi kreshtën e kodrës së Bernaldës, jo larg pamjeve të gjera drejt detit Jon. Mrekullitë e rajonit përfshijnë qytetin-shpellë të lashtë, Matera, të mbrojtur nga UNESCO dhe, afër hotelit, tempullin dedikuar Herës në Metaponto. I njohur si Magna Graecia, rajoni dikur ishte kolonizuar nga Greqia. “Disa njerëz ende flasin greqishte të lashtë, kështu që është sikur papritur je në një bisedë me Sofokliun ...” - tha Coppola.

E bleu “Palazzo Margherita”-n në vitin 2004. Ishte e papërmbajtshme: një perlë neoklasike që të kujtonte [filmin] Leopardi [Il Gattopardo, 1963] të Viscontit, në mes të qytetit të prejardhjes familjare të tij. Coppolat jetuan në Bernaldë për shumë breza, duke inovuar (gjyshi i tij mekanik, Agostino, ndihmoi në sjelljen e energjisë elektrike në rrethinë) dhe duke u martuar brenda fisit. “Dy herë,” thotë Francisi me ironi, “ishte nevoja për një leje papnore që një Coppola të mund të martohej me një tjetër Coppola.” Por, ky ishte rajoni më i varfër i Italisë, dhe ashtu si Korleonët fiktivë, Coppolat emigruan në Nju-Jork në kërkim të punës, në vitin 1904, dhe nuk u kthyen më. Francisi u rrit në Nju-Jork dhe në Los Anxhelos, me një emër të mesëm klasik amerikan.

“Dëgjonim tregime për ‘Bernaldën e bukur’ që na vinin që nga fëmijëria, dhe duhej të hanim gjithë atë ushqim italian. Ishim fëmijë, e urrenim. E di çfarë është lampashoni? Qepëza hajaçinti, të skuqura. E di çfarë është kapucele? Gjysma e kokës së një qengji. I haja trutë sepse doja të bëhesha i zgjuar.”

Një vështrim brenda “Palazzo Margherita”Kredi: Giovanni Cipriano

Në vitin 1962, Coppola, në moshën 22-vjeçare, e kuptoi se ishte në distancë të arritshme nga vendi i vjetër. “Po punoja në një film në Dubrovnik dhe pashë hartën dhe e pashë që ishte afër. Mora tragetin për në Bernaldë.” Megjithëse nuk e fliste gjuhën, njerëzit e njohën mbiemrin e tij. Nuk kishte hotele, por ia gjetën një shtrat për të fjetur atë natë. “Një çift i sapomartuar më priti, fjeta në shtrat me burrin; mendoj se gruaja ka fjetur në hambar. Mendo pak!” Ai pati një kthim më ndryshe, në vitet ’70 të shekullit XX. “Kur u ktheva, pasi kisha bërë Kumbarën [The Godfather], ishte një sukses aq i madh saqë më vendosi në hartë në mënyrën që nuk e prisja. Kisha më shumë kushërinj sesa e kisha kuptuar ndonjëherë.”

Coppola bleu “Palazzo Margherita”-n nga brezi i katërt i familjes Margherita, të cilët bënë pasuri duke eksportuar vaj ulliri. Ai e donte për shtëpi, por e dinte se do të mungonte shpesh, ndaj kishte kuptim ta shndërronte në një hotel me nëntë dhoma. Ai kontraktoi dizajnerin e famshëm francez të interierit, Jacques Grange. “Ideja ishte të ruhej një patinë e moshës,” thotë Coppola, duke treguar murin e rrënuar në mënyrë romantike në oborr. “Kjo është dy herë më e vështirë se një restaurim.”

Bari “Cinecittà” i hotelit është një faltore për kinemanë italiane. “Bëra një film në studiot ‘Cinecittà’ në Romë dhe, sinqerisht, nuk më pëlqeu mënyra se si menaxhohej,” thotë Coppola. “Kishte policë gjithandej, duhej të kishe flamurin italian ... gjëja më e mirë e saj ishte bari.”

Salloni i madh në katin e parë shndërrohet në kinema shtëpiake me shtypjen e një butoni, teksa projektori zbret dhe llambadari, duke u lëkundur paksa, ngrihet. Një listë shikimi me rreth 200 filma, të zgjedhur nga Coppola, thekson neorealizmin italian, si dhe vepra nga familja dhe miqtë, plus disa filma nga “Pixar”-i për më të vegjlit. Stafi me uniformë është në mënyrë diskrete mahnitës. Nëse mendon se tingëllon si hoteli i ëndrrave të Wes Andersonit, ke të drejtë - ai është vizitor i rregullt. Pishina është gjysmë me klor, gjysmë me kripë, krejtësisht joshëse. “Është e pazakontë, sepse veshja e pishinës është e zezë,” thotë menaxherja, Rossella De Filippo. “Kjo ishte ideja e z. Coppola.”

Vajza e tij, regjisorja e filmave Sofia Coppola, u martua me muzikantin francez, Thomas Mars - këtu, në vitin 2011. “Ishte një natë e mrekullueshme,” thotë ai, duke kujtuar kamerierët që sillnin ushqim nga restorantet lokale. “Në cilën dhomë po qëndron?” - më pyet. E përshkruaj tavanin e harkuar, afresket e bardha - “Ah, je te ‘George Lucas’. Aty qëndroi ai kur erdhi për dasmën e Sofias.”

Kur e kuptoi ai që Sofia do të bëhej gjithashtu regjisore? “Ajo gjithmonë ishte e pazakontë, edhe kur ishte e vogël, unike. Më erdhi kur ishte 13 ose 14 vjeçe dhe tha ‘jam vetëm një diletante?’ ‘Po studioj pikturë, por më pëlqen moda, më pëlqen të shkruaj tregime, por gjithashtu më pëlqen fotografia.’ I thashë, Sofia, thjesht bëj atë që ti do. Në gjimnaz bënë një film, Lëpije yllin [Lick the Star], mund ta gjesh në internet. E pashë dhe thashë, ajo vajzë është regjisore.”

Thashetheme filmash ka plot. “E di çfarë i pëlqente Olivia de Havillandit? Shampanja. Sofia dhe unë ia çuam një shishe kur mbushi 100 vjet. Mund të bëhesh më i mirë në aktrim nëse punon për këtë - shiko Kevin Spaceyn. Më ofruan të shkruaja filmin Kauboji i mesnatës [Midnight Cowboy], por isha i ri, nuk kisha asnjë referencë për atë se çfarë ishte një mashkull që shet trupin, pastaj sigurisht e pashë filmin dhe e pëlqeva. John Schlesinger ishte shumë mbështetës, një njeri i mrekullueshëm .... Ken Russell, tani, ai ishte një ndikim për të gjithë ...”

Al Pacino dhe Francis Ford Coppola gjatë xhirimeve të “Kumbarës” në vitin 1990Burimi: ScreenProd / Photononstop / Alamy Stock Photo

Kujtimet e fëmijërisë dalin në sipërfaqe. I ati e mësoi të luante në tubë që të mund të merrte një bursë në Akademinë Ushtarake të Nju-Jorkut. Një ide e shkëlqyer, përveçse ai e urrente, dhe vendosi menjëherë të largohej. A e takoi Trumpin, i cili studioi gjithashtu atje? “Jo, ai ishte më i ri se unë. Ai ishte një fëmijë i pasur, unë isha e kundërta. E shita uniformën time për shumën e mrekullueshme prej 200 dollarësh. Kisha frikë të kthehesha në shtëpi, kështu që rrija në Nju-Jork, krejtësisht vetëm, flija në strehimore të lira, shpenzoja paratë për gra profesioniste që do të kërcenin me ty për disa dollarë.” Për fat të mirë, me vete kishte librin perfekt të asaj kohe: Gjuetari në thekër [The Catcher in the Rye] i JD Salingerit.

Tani, ai sapo ka lexuar Midëmarçin të George Eliot-it, Kim të Rudyard Kipling-ut, dhe një biografi të Herbert Spencerit. Ndoshta ca të dhëna nëse filmi i tij i ardhshëm do të jetë i vendosur në Angli. I pëlqeu libri i Katherine Rundellit, Super-Infinit, për poetin anglez John Donne. Është i fiksuar pas Christopher Marloweit. “Pa të, s’do të kishte Shakespeare!”

E pyeta nëse botoksi është në rregull për aktoret. “Epo, kjo është e frikshme. Lulëzimi i rinisë është në moshën 27 vjeçe. Por, në çdo dekadë, gratë janë të bukura. Nuk ka asnjë moshë gruaje që nuk është e bukur. Gjithmonë më ka pëlqyer t’i ftoja për drekë zonjat 90-vjeçare, prej të cilave pata fatin të njihja disa. Janë magjepsëse, do të të tregojnë histori për jetën.” Në të vërtetë, gjatë gjithë intervistës sonë ai ka përmendur me admirim zonja të mëdha, si shoqëruesja amerikane Lee Radziwill dhe Antonia Fraser (“do të mund të bëje ti atë që bëri ajo? Të ikësh me Harold Pinterin pasi e takove në një festë?”). “Thjesht, mos u përpiq të dukesh e lulëzuar kur je lule. Fillon vetëm me pak këtu, dhe pastaj ajo bie, dhe bën më shumë, dhe kur përfundon, nuk dukesh më as si njeri!”

Pjesa më e bukur e hotelit të tij është kopshti. I freskuar nga një shatërvan tradicional prej guri, është i mbjellë me shtigje të vogla dhe vende të fshehta për t’u ulur nën dritën e diellit mes gjelbërimit.

Pas mëngjesit, e pash rastësisht të ulur në një prej këtyre vendeve, vetëm, me laptopin e tij. Më ftoi të ulesha me të, dhe filloi të fliste për gruan. Ai ishte i martuar me Eleanor Coppolan - mbiemri i vajzërisë Neil - për 61 vjet. “Dhe, e humba një vit më parë,” thotë ai. “Koha ime e preferuar me të [Eleanor] ka qenë gjithmonë në mëngjes. Gjithë jetën time kisha dikë për t’u lidhur emocionalisht - kështu që tani, unë ... nuk e di ku jam. A mundem?” Ai ma kapi dorën shkurtimisht.

Coppola dhe Hermione Eyre në kopshtin e “Palazzo Margherita”-sBurimi: Hermione Eyre

Ajo ishte artiste. “Mësova aq shumë vetëm nga bisedat e përditshme me të. Më tregoi për artin konceptual, se si gjithçka mund të jetë art - dikush që qëron një patate mund të jetë art. Mendova se ishte gjëja më budallaqe që kisha dëgjuar ndonjëherë, por ishte interesante - edhe nëse nuk e kuptoja apo nuk pajtohesha me të.”

Ai beson në martesë. “E di çfarë shpresoj të mbijetojë në të ardhmen? Martesa. Ka shumëçka më tepër në martesë sesa besnikëria.” Ai e lëvizte Eleanorin dhe tre fëmijët e tyre sa herë që xhironte një projekt të madh. “Gjithmonë e merrja të gjithë familjen, i nxirrja fëmijët nga shkolla - ata e adhuronin aventurën. Por, Eleanor kishte gjëra që ndodhnin në jetën e saj. Ajo tha: ‘Çfarë do të bëj unë?’ I thashë: Pse të mos bësh një dokumentar për filmin, dhe ia bleva një kamerë dore për film artistik. Ajo ishte një nga më të mirat që kam parë ndonjëherë. E mbante atë në mënyrë që unë nuk mund ta bëja kurrë.”

Dokumentari i saj, i vlerësuari Zemrat e errësirës: Apokalipsi i regjisorit [Hearts of Darkness: A Filmmaker’s Apocalypse], u shfaq në vitin 1991. Në moshën 84-vjeçare, ajo publikoi filmin e saj të parë artistik, Parisi mund të presë [Paris Can Wait], me Alec Baldwinin dhe Diane Lanein. Një kujtim i ri nga Eleanora, Dy nga vetja [Two Of Me], për jetën e saj paralele si artiste, grua dhe nënë, botohet pas vdekjes këtë muaj. Ajo nuk ishte e pranishme për premierën e Megalopolisit, por vdiq duke ditur se ai më në fund e kishte përfunduar. “E pa,” ai tund kokën. “E pa, në versionin e tij përfundimtar.”

Për të ruajtur qetësinë pa Eleanoran, ai ka zhvilluar një rutinë të re të mëngjesit. Më tregoi laptopin e tij. “Çdo mëngjes shkruaj një listë me 10 fjalë pozitive, të cilat i kthej në një poezi. Dhe, mësoj një fjalë të re.” Fjala e sotme është rescind. “Është e vështirë të gjesh një burim të mirë të ri për fjalë.”

Coppola kohët e fundit ka jetuar në Londër. “Arsyeja pse u shpërngula në Putni ishte se nuk kisha jetuar kurrë atje me të.” Një fillim i ri, pa kujtime - përveç atyre gazmore nga hera e fundit që kishte qëndruar atje në vitet ’60 të shekullit XX. “Ka disa vajza boheme në Putni që duan të kujdesen për mua, dhe të më çojnë në shfaqje. Kemi kaluar shumë mirë. Kam qenë duke qëndruar me një ish-të dashur të mikut tim, shkrimtarit britanik David Benedictus.”

Coppola e takoi Benedictusin në vitin 1964 - i cili kishte bërë bujë me romanin e tij të parë, Katër qershor [The Fourth of June], për seksin, snobizmin dhe sadizmin në Eton, dhe po rikuperohej nga një lidhje me aktoren Sarah Milesin. (Ai u bë për vazhdimin e tregimeve të Vini Pu / Winnie-the-Pooh të A.A. Milneit, por ajo kthesë do të vinte më vonë.)

Francis Ford Coppola dhe Eleanor në ndarjen e çmimeve Oscar në vitin 2022Burimi: ABC

“David ishte një djalë shumë interesant në atë që atëherë njihej si Londra Ritmike [Swinging London]. Mora të drejtën e përshtatjes së romanit të tij Tashmë je djalë i rritur [You’re a Big Boy Now] dhe ishte filmi im i parë. Kishte plot vajza të bukura në shtëpinë e tij dhe të dyve na pëlqente të shihnim filma - ai kishte një projektor 16 milimetërsh. Filmin Gjenerali [The General] të Buster Keatonit e pashë për herë të parë me të.”

Miqësia vazhdoi. “Unë isha thjesht ky tipi i çmendur dhe pastaj u bëra ai që bëri Kumbarën, dhe edhe Davidi e ndjeu emocionin e kësaj. Filmin tim më të fundit, Megalopolis, ia dërgoja në versione të ndryshme. Pastaj mora një shënim të trishtë nga vajza e tij, Jessica, që thoshte se kishte vdekur.” Ai ndaloi.

“I dua njerëzit dhe kam kaluar një jetë dashurie. Miqtë janë një fe për mua ... Familja ime thoshte se nga tre fëmijët, vëllai im Augusti është ai i zgjuari, motra ime Talia është e bukura, por Francisi është ai i dashuri.”

Ai qesh, por me të vërtetë ka shpërndarë dashuri. Babai i tij, Carmine Coppola, për shumë vite një muzikant i zhgënjyer, fitoi një Oscar për Muzikën më të Mirë Origjinale për Kumbarën, pjesa II; motra e tij, Talia Shire, u nominua për Oscar për interpretimin e saj si Koni Korleone në të njëjtin film.

Në këtë moment të bisedës sonë, prushi i mbrëmjes po shuhej, dhe ai filloi të këndojë. Coppola është këngëtar i shkëlqyer, i njohur për këtë mes miqve të tij. Ulur pranë tij në tryezë, iu bashkova këngës, teksa ai këndonte, fjalë për fjalë, Cole Porterin dhe [dyshen] Gilbert dhe Sullivan: “Dhe tani jam kapiten në marinën e mbretëreshës.”

“Si,” thotë ai, “mund të jenë njerëzit të trishtuar, kur ka kaq shumë pasuri për t’u shijuar?” /Telegrafi/