Dhimbja e shpinës

Nëse keni pasur dhimbje në shpinë, nuk jeni vetëm. Dhimbja e shpinës është një nga arsyet më të zakonshme që njerëzit vizitojnë një mjek ose humbin ditët në punë. Edhe fëmijët e moshës shkollore mund të kenë dhimbje shpine

Dr. Besim Demolli
Specialist i reumatologjisë
tel. +38344727068

Dhimbja e shpinës mund të jetë me intensitet nga një dhimbje e shurdhër, e vazhdueshme në një dhimbje të papritur, të mprehtë ose shpuese. Mund të fillojë papritmas si rezultat i një aksidenti ose duke ngritur ndonjë peshë të rëndë, ose mund të zhvillohet me kalimin e kohës kur plakemi. Ushtrimi shumë i vogël i ndjekur nga një stërvitje e fuqishme gjithashtu mund të shkaktojë dhimbje shpine.

Ekzistojnë dy lloje të dhimbjes së shpinës:

Dhimbja akute, ose afatshkurtër e shpinës zgjat disa ditë deri në disa javë. Shumica e dhimbjeve të shpinës janë akute. Ka tendencë të përmirësohen vetë brenda pak ditësh me vetë-kujdes dhe nuk ka asnjë humbje të mbetur të funksionit. Në disa raste kërkohen disa muaj që simptomat të zhduken.

Dhimbja kronike e shpinës përcaktohet si dhimbje që vazhdon për 12 javë ose më gjatë, edhe pasi një trajtim fillestar ose shkaku themelor i dhimbjes akute të shpinës është trajtuar. Rreth 20 % e njerëzve të prekur nga dhimbja akute e shpinës zhvillojnë dhimbje kronike të fundshpinës me simptoma të vazhdueshme në një vit. Edhe nëse dhimbja vazhdon, nuk do të thotë gjithmonë se ekziston një shkak themelor mjekësor serioz ose një që mund të identifikohet dhe trajtohet lehtësisht. Në disa raste, trajtimi lehtëson me sukses dhimbjen kronike të shpinës, por në raste të tjera dhimbja vazhdon pavarësisht trajtimit mjekësor dhe kirurgjikal.

Cilët janë shkaktarët për dhimbje të fundshpinës?

Dhimbja më akute e fundshpinës ka natyrë mekanike, që do të thotë se ka një përçarje në mënyrën se si përbërësit e shpinës (vertebrat, muskuj, disqe intervertebralë dhe nervat) bashkohen dhe lëvizin. Disa shembuj të shkaqeve mekanike të dhimbjes së fundshinës përfshijnë:

Të lindura

• Ç’rregullimet skeletore të tilla si skolioza (një lakim i shtyllës kurrizore), lordoza (një hark anormal i ekzagjeruar në pjesën e poshtme të shpinës), kyfoza (harku i tepërt i jashtëm i pjesës së sipërme të shtyllës kurrizore) dhe anomali të tjera kongjenitale të shpinës.
• Spina bifida e cila përfshin zhvillimin jo të plotë të palcës kurrizore dhe / ose mbulesën e saj mbrojtëse dhe mund të shkaktojë probleme që përfshijnë keqformim të rruazave dhe ndjesi jonormale dhe madje edhe paralizë.

Lëndimet

• Sprain (ligamentet e shtrirë ose të shqyer), tendosje (në tendine ose muskuj) dhe spazma (tkurrje e papritur e një muskul ose grupi të muskujve)
• Lëndim traumatik si p.sh. duke luajtur sporte, aksidente automobilistike ose një rënie/rrëzuarje që mund të dëmtojë tendinat, ligamentet ose muskujt që shkaktojnë dhimbjen, si dhe kompreson shtyllën kurrizore dhe shkakton çarje ose hernie të disqeve.

Probleme degjenerative

• Degjenerimi i diskut intervertebral i cili ndodh kur disqet zakonisht prishen si një proces normal i plakjes dhe humbin aftësinë e tyre të amortizimit.
• Spondiloza- një degjenerim i përgjithshëm i shtyllës kurrizore i shoqëruar me konsumim normal që ndodh në nyje, disqe dhe kocka të shtyllës kurrizore ndërsa njerëzit plaken.
• Artriti ose sëmundje tjetër inflamatore në shtyllën kurrizore, përfshirë osteoartritin dhe artritin reumatoid si dhe spondilitin, një inflamacion i shtyllës kurrizore

Problemet e nervave dhe palcës kurrizore

• Kompresimi i nervit spinal, inflamacioni dhe/ose dëmtimi
• Sciatica (i quajtur ndryshe radikulopati), i shkaktuar nga diçka që shtyp mbi nervin ishiatik që udhëton nëpër vithe dhe shtrihet poshtë pjesës së pasme të këmbës. Njerëzit me dhimbje të nervit ishiatik mund të ndiejnë dhimbje të fundshpinës ose djegie të kombinuar me dhimbje përmes vitheve dhe pjesën e poshtme të njërës këmbë.
• Stenoza e kanalit spinal, ngushtimi i kanalit spinal që bën presion në palcën kurrizore dhe nervat
• Spondilolistezë, e cila ndodh kur një rruazë e shtyllës kurrizore të poshtme rrëshqet nga vendi, duke kompresuar nervat që dalin nga kolona kurrizore.
• Disqet e hernizuara ose të çara mund të ndodhin kur disqet intervertebral kompresohen dhe bulging nga jashtë
• Infeksionet që përfshijnë vertebrat e quajtur osteomielit, infeksionet që përfshijnë disqet intervertebrale të quajtura discite ose infeksionet që përfshijnë nyjet sakroiliake që lidhin shtyllën kurrizore të poshtme me komblikun, të quajtur sakroiliit.
• Sindroma cauda equina ndodh kur një disk i çare/ i rupturuar bënë presion në kanalin kurrizor dhe shtyp mbi grupin e rrënjëve nervore lumbale dhe sakrale. Dëmtimi i përhershëm neurologjik mund të rezultojë nëse kjo sindromë lihet e patrajtuar.
• Osteoporoza (një ulje progresive e dendësisë dhe forcës kockore që mund të çojë në fraktura të dhimbshme të vertebrave)

Shkaktarët jo-kurrizore

• Gurët në veshka mund të shkaktojnë dhimbje të mprehtë në pjesën e poshtme të shpinës, zakonisht në njërën anë!
• Endometrioza është një sëmundje në të cilën endometriumi (indi që mbështjell pjesën e brendshme të mitrës) është i pranishëm jashtë mitrës. Endometrioza më së shpeshti ndodh në pjesën e poshtme të barkut ose komblikut. Por mund të shfaqet kudo në trup.
• Fibromialgjia (një sindrom dhimbje kronike që përfshin dhimbje të gjeneralizuar të muskujve dhe lodhje)
• Tumoret që komprimojnë ose shkatërrojnë shtyllën kurrizore kockore ose palcën kurrizore dhe nervat ose jashtë shtyllës kurrizore diku tjetër në shpinë
• Shtatzënia (simptomat e dhimbje së shpinës pothuajse gjithmonë zhduken plotësisht pas lindjes)

Cilët janë faktorët e rrezikut për zhvillimin e dhimbjes së fundshpinës?

Çdokush mund të ketë dhimbje shpine. Faktorët që mund të rrisin rrezikun për dhimbje në fundshpinë përfshijnë:

Mosha

Sulmi i parë i dhimbjes së fundshpinës zakonisht ndodh midis moshës 30 dhe 50 vjeç, dhe dhimbja e fundshpinës bëhet më e zakonshme me rritjen e moshës. Humbja e forcës së kockave nga osteoporoza mund të çojë në fraktura, dhe në të njëjtën kohë, elasticiteti i muskujve dhe tonusi muskulor zvogëlohen. Disqet intervertebralë fillojnë të humbin lëngun (dehidratohen) dhe fleksibilitetin me kalimin e moshës, gjë që zvogëlon aftësinë e tyre amortizuese. Rreziku i stenozës kurrizore rritet gjithashtu me rritjen e moshës.

Niveli i fitnesit

Dhimbja e fundshpinës është më e zakonshme tek njerëzit që nuk janë të aftë fizikisht. Muskujt e dobët të fundshpinës dhe barkut mund të mos mbështesin siç duhet shpinën. “Luftëtarët e fundjavës” – njerëzit që shkojnë jashtë dhe ushtrojnë shumë pasi janë joaktivë gjatë gjithë javës – kanë më shumë të ngjarë të pësojnë lëndime të dhimbshme të shpinës sesa njerëzit që e bëjnë një zakon të përditshëm aktivitetin fizik të moderuar. Studimet tregojnë se ushtrimet aerobike me ndikim të ulët mund të ndihmojnë në ruajtjen e integritetit të disqeve interbertebralë.

Shtimi i peshës

Të qenit mbipeshë, i trashë, ose duke fituar shpejt sasi të konsiderueshme të peshës mund të vendosë stres në shpinë dhe të çojë në dhimbje të fundshpinës.

Gjenetika

Disa shkaqe të dhimbjes së shpinës, të tilla si spondiliti ankilozues (një formë e artritit që përfshin bashkimin e nyjeve kurrizore që çon në ndonjë palëvizshmëri të shtyllës kurrizore), kanë një përbërës gjenetik.

Faktorë të lidhur me punën

Të kesh një punë që kërkon ngritje të rëndë, shtytje ose tërheqje, veçanërisht kur përfshin përdredhje ose dredhje të shtyllës kurrizore, mund të çojë në dëmtime dhe dhimbje shpine. Puna në një tavolinë gjatë gjithë ditës mund të kontribuojë në dhimbje, veçanërisht nga sjellja e dobët ose ulja në një karrige me mbështetjen jo të mjaftueshme të shpinës.

Shëndeti mendor

Ankthi dhe depresioni mund të ndikojnë në atë se sa ngushtë përqendrohet te dhimbja e tyre, si dhe në perceptimin e tyre të ashpërsisë. Dhimbja që bëhet kronike gjithashtu mund të kontribuojë në zhvillimin e faktorëve të tillë psikologjikë. Stresi mund të ndikojë në trup në mënyra të shumta, përfshirë shkaktimin e tensionit të muskujve.

Pirja e duhanit

Mund të kufizojë rrjedhën e gjakut dhe oksigjenin në disqe, duke bërë që ato të degjenerohen më shpejt.

Mbingarkesa e çantave të shpinës tek fëmijët

Një çantë shpine e mbingarkuar me libra shkollorë dhe pajisje mund të tendosë shpinën dhe të shkaktojë lodhje të muskujve.

Faktorët psikologjikë

Gjendja shpirtërore dhe depresioni, stresi dhe mirëqenia psikologjike gjithashtu mund të ndikojnë në gjasat e përjetimit të dhimbjes së shpinës.

Si diagnostikohet dhimbja e fundshpinës?

Një anamezë/histori e plotë mjekësore dhe ekzaminim fizik zakonisht mund të identifikojnë çdo gjendje serioze që mund të shkaktojë dhimbje. Testet neurologjike mund të ndihmojnë në përcaktimin e shkakut të dhimbjes dhe trajtimin e duhur. Testet imazherike nuk janë të nevojshme në shumicën e rasteve, por mund të kërkohen për të përjashtuar shkaqet specifike të dhimbjes, përfshirë tumoret dhe stenozën kurrizore. Ndonjëherë shkaku i dhimbjes kronike të fundshpinës është i vështirë të përcaktohet edhe pas një ekzaminimi të plotë.

Ezaminimet përfshijnë:

• Testet e gjakut nuk përdoren në mënyrë rutinore për të diagnostikuar shkakun e dhimbjes së shpinës, por mund të urdhërohen për të kërkuar shenja të inflamacionit, infeksionit, kancerit dhe/ose artritit.

• Radiografia
• Ultrasonografia
• Diskografia
• Tomografia e komjuterizuar
• Rezonanca magnetike
• Scintigrafia
• Elektromiografia (EMG)
• Studimet e përçueshmërisë nervore (NCS)

Si trajtohet dhimbja e shpinës?

Dhimbja akute e shpinës zakonisht përmirësohet vetvetiu. Dhimbja akute e shpinës zakonisht trajtohet me:

Hapi 1

Trajtimet e hershme

Medikamentet mund të përfshijnë:

Analgjetikë dhe NSAIDs: Shembuj të medikamentevei NSAIDs në dispozicion: asirin, celecoxib, diclofenac, diflunisal, etodolac, ibuprofen, indomethacin, ketoprofen, ketorolac, nabumeton, naproxen, oxaprozin, piroxicam, salsalate, sulindac, tolmetin.

Medikamente opioide – Të përshkruara nga një mjek (opioidet duhet të përdoren vetëm për një periudhë të shkurtër kohe dhe nën mbikëqyrjen e mjekut, pasi opioidet mund të krijojnë varësi, të përkeqësojnë depresionin dhe të kenë efekte të tjera anësore). Ato përdoren për të trajtuar dhimbje mesatare deri të forta në rast se dhimbja nu përmirësihet nga medikamente të tjera kundër dhimbjes. Barnat opioide përfshijnë:Kodeinë, Fentanil, Hidrokodon, Hidrokodon / acetaminofen, Hydromorphone Meperidine, Metadon, Morphine, Oliceridine, Oksikodoni, Oksikodoni dhe acetaminofeni, Oksikodoni dhe naloksoni

Antikonvulsantët – Medikamente të përshkruara kryesisht dhe të përdorura për të trajtuar krizat e vëtedijes – mund të jenë të dobishme në trajtimin e njerëzve me dhimbje kronike të fundshpinës.

Barnat kundër depresionit – Antidepresantë të tillë si triciklikë dhe ashtu edhe inhibitoreët e rimarrjes së serotoninës dhe të norepinefrinës janë përshkruar zakonisht për dhimbje kronike të fundshpinës (të përshkruara nga një mjek).

Procedurat interventive kurrizore – Anestetikët lokalë, kortikosteroidet ose substancat e tjera mund të injektohen drejtpërdrejt në inde të buta të dhimbshme, në facetet artikulare, rrënjët nervore ose hapësira epidural. Injeksione terapeutike janë avancuar për të lehtësuar dhimbjet akute ose përkeqësimin e dhimbjeve kronike, të ndihmojnë pacientët të mbesin ambulatorë, t’i lejojnë ata të marrin pjesë në një program rehabilitimi, të ulin nevojën e tyre për analgjezikë dhe të shmangin operacionin. Injeksione lokale në indet e buta paravertebrale, posaçërisht në pikat e shkaktimit të dhimbjes miofasciale, mbrohen gjerësisht. Injeksione mund të përdoren gjithashtu për të irrituar indet kurrizore të ndjeshme ndaj dhimbjes për të përcaktuar nëse ato janë gjenerues të dhimbjes.

Bisphosphonatet – Posaçërisht pamidronate, kohët e fundit kanë tërhequr vëmendjen si një trajtim i ri i mundshëm për dhimbjen mekanike të shtyllës kurrizore që përfshin strukturat diskale dhe radikulare. Këto komponime kanë demonstruar efekte antinociceptive dhe aftësinë për të penguar lëshimin e citokinës duke shkaktuar apoptozë të makrofagjeve reaktive në modelet e kafshëve eksperimentale.

Trajtime të tjera të mundshme në të ardhmen përfshijnë medikamentet që synohen në receptorin nociception (opioid) dhe receptorin NMDA. Antagonistët e receptorit NMDA, të tilla si dekstrometorfani (DM), ketamina dhe memantina, mendohet se janë të dobishëm në rastet e dhimbjes kronike dhe terapisë afatgjatë opioide. DM është treguar se zvogëlon kërkesat e morfinës në provat e kontrolluara të randomizuara. Zikonotidi është një bllokues i kanalit të kalciumit neuronal që ndikon në çlirimin e neurotransmetuesit nga aferentët primar nociceptiv në një nivel kurrizor. Studimet sugjerojnë që ai ka premtuar për pacientët me dhimbje kronike refraktive neuropatike.

Vetë-menaxhimi:

Pako të nxehta ose të ftohta

Rifillimi i aktiviteteve normale sa më shpejt të jetë e mundur mund të lehtësojë dhimbjen. Pushimi në shtrat nuk rekomandohet.

Ushtrimet që forcojnë muskujt vertebral ose të barkut mund të ndihmojnë në përshpejtimin e rimëkëmbjes nga dhimbja kronike e fundshpinës. Gjithmonë kontrolloni së pari me një mjek para se të filloni një program ushtrimesh dhe për të marrë një listë të ushtrimeve të dobishme.

Hapi 2

Teknikat plotësuese dhe alternative përfshijnë:

Akupunktura është mesatarisht efektive për dhimbjet kronike të fundshpinës. Ajo përfshin futjen e gjilpërave të holla në pika të sakta në të gjithë trupin dhe stimulimin e tyre (duke përdredhur ose kaluar një rrymë elektrike të tensionit të ulët përmes tyre), e cila mund të bëjë që trupi të lëshojë kimikate të dhimbjes që ndodhin natyrshëm si endorfina, serotonina dhe acetilkolina.

Terapia Biheivorike përfshijnë:

• Biofeedback përfshin bashkimin e elektrodave në lëkurë dhe përdorimin e një makine elektromiografie që lejon njerëzit të bëhen të vetëdijshëm dhe të kontrollojnë frymëmarrjen e tyre, tensionin e muskujve, rrahjet e zemrës dhe temperaturën e lëkurës; njerëzit rregullojnë përgjigjen e tyre ndaj dhimbjes duke përdorur teknikat e relaksimit
• Terapia njohëse përfshin përdorimin e teknikave të relaksimit dhe përballimit për të lehtësuar dhimbjen e shpinës
• Stimulimi nervor elektrik transkutan (TENS) përfshin veshjen e një pajisje me bateri që vendos elektroda në lëkurë mbi zonën e dhimbshme që gjenerojnë impulse elektrike të krijuara për të bllokuar ose modifikuar perceptimin e dhimbjes
• Programet e terapisë fizike për të forcuar grupet themelore të muskujve që mbështesin shpinën, përmirësojnë lëvizjen dhe fleksibilitetin, promovojnë pozicionimin dhe pozicionimin e duhur shpesh përdoren në kombinim me ndërhyrje të tjera
• Manipulimi kurrizor dhe mobilizimi i shtyllës kurrizore janë qasje në të cilat mjekët e kujdesit kiropraktik përdorin duart e tyre për të mobilizuar, rregulluar, masazhuar ose stimuluar shpinë dhe indet përreth. Manipulimi përfshin një lëvizje të shpejtë mbi të cilën individi nuk ka kontroll; mobilizimi përfshin lëvizje më të ngadalta të rregullimit. Teknikat mund të ofrojnë përfitime afatshkurtra nga të vogla deri në mesatare te njerëzit me dhimbje kronike të fundshpinës, por asnjëra nga teknikat nuk është e përshtatshme kur një person ka një shkak themelor mjekësor për dhimbjen e shpinës të tilla si osteoporoza, shtypja e palcës kurrizore ose artriti.

Injeksionet kurrizore përfshijnë:

• Injeksionet në pikat e dhimbjes mund të relaksojnë muskujt me nyje që mund të kontribuojnë në dhimbjen e shpinës. Një injeksion ose një seri injeksionesh të një anestezie lokale dhe shpesh një medikamenti kortikosteroid në pikat e dhimbjes mund të zvogëlojë ose lehtësojë dhimbjen.
• Injeksionet steroide epidurale në zonën e fundshpinës bëhen për të trajtuar dhimbjen e fundshpinës dhe dhimbjen e nervit ishiatik të shoqëruar me inflamacion. Lehtësimi i dhimbjes i lidhur me injeksionet ka tendencë të jetë i përkohshëm dhe injeksionet nuk këshillohen për përdorim afatgjatë.
• Ablacioni me radiofrekuencë përfshin futjen e një gjilpëre të hollë në zonën që shkakton dhimbjen përmes së cilës kalohet dhe nxehet një elektrodë për të shkatërruar fijet nervore që sjellin sinjale dhimbjeje në tru. E quajtur edhe një rizotomi, procedura mund të lehtësojë dhimbjen për disa muaj.
• Tërheqja përfshin përdorimin e peshave dhe rrotullave për të aplikuar forcë konstante ose të përhershme për të “tërhequr” gradualisht strukturën skeletore në një shtrirje më të mirë. Disa njerëz përjetojnë lehtësim të dhimbjes ndërsa janë në tërheqje. Por, dhimbja e shpinës ka tendencë të kthehet sapo tërheqja e tërheqjes.

Hapi 3

Opsione më të përparuara të kujdesit

Kirurgjia

Kur terapitë e tjera dështojnë, operacioni mund të konsiderohet për të lehtësuar dhimbjen e shkaktuar nga përkeqësimi i dëmtimit të nervit, dëmtimeve serioze muskuloskeletore ose kompresimit nervor. Operacionet specifike zgjidhen për kushte / indikacione specifike. Sidoqoftë, operacioni nuk është gjithmonë i suksesshëm. Mund të jenë muaj pas operacionit para se personi të shërohet plotësisht dhe mund të ketë humbje të përhershme të fleksibilitetit.

Opsionet kirurgjikale përfshijnë:

• Vertebroplastika dhe kyfoplastika
• Laminektomia kurrizore
• Discectomy dhe microdiscectomy
• Foraminotomia
• Nukleoplastika,
• Bashkimi kurrizor
• Zëvendësimi i diskut artificial
• Spacerët
• Stimuluesit nervorë të implantuar
• Stimulimi i palcës kurrizore
• Stimulimi i ganglionit të rrënjës dorsale
• Stimulimi i nervit periferik

Programet e rehabilitimit

Ekipet e rehabilitimit përdorin një miks profesionistësh të kujdesit shëndetësor nga specialitete dhe disiplina të ndryshme për të zhvilluar programe të kujdesit që ndihmojnë njerëzit të jetojnë me dhimbje kronike. Programet janë krijuar për të ndihmuar individin të zvogëlojë dhimbjen dhe të mbështetet te medikamentet e dhimbjes opioide. Programet zgjasin zakonisht dy deri në tre javë dhe mund të bëhen në bazë të pacientit ose jashtë pacientit.

A mund të parandalohen dhimbjet e shpinës?

Dhimbjet e përsëritura të shpinës që rezultojnë nga mekanika e keqpozicionimti të trupit mund të parandalohen duke shmangur lëvizjet që lëkunden ose tendosin shpinën, duke mbajtur qëndrim të saktë dhe duke ngritur objektet siç duhet.

Shumë dëmtime të lidhura me punën shkaktohen ose përkeqësohen nga stresues si ngritja e rëndë, stresi i kontaktit (kontakt i përsëritur ose i vazhdueshëm midis indit të butë të trupit dhe një produkti të fortë ose të mprehtë), dridhje, lëvizje përsëritëse dhe sjellje e vështirë.

Çfarë mjeku duhet të konsultoj për dhimbjen e shpinës?

Nëse dhimbja juaj e shpinës është nga një tendosje e kohëve të fundit ose nga një dëmtim i lehtë, mjeku juaj i kujdesit parësor ndoshta mund t’ju ndihmojë. Por nëse dhimbja është e fortë, e vazhdueshme, ose shoqërohet me simptoma të tjera të tilla si mpirje ose ndjesi shpimi gjilpërash në duar ose këmbë, mund të jetë koha të vizitoni një mjek reumatolog.

Pra, filloni me një profesionist i cili është i specializuar në trajtimin jo-kirurgjikal për dhimbjen e shpinës. Ata mund të vlerësojnë gjendjen tuaj dhe të ofrojnë trajtim të duhur për t’ju ndihmuar në lehtësimin e dhimbjes tuaj. Në varësi të rrethanave tuaja, ata mund t’ju drejtojnë gjithashtu te një lloj tjetër i specialistit të shpinës – për shembull, një fiziatër, terapist fizik, kirurg i shtyllës kurrizore.

Rekomandime për të mbajtur shpinën të shëndetshme

• Ushtroni rregullisht për t’i mbajtur muskujt të fortë dhe fleksibël. Konsultohuni me një mjek për një listë të ushtrimeve me ndikim të ulët, të përshtatshme për moshën, të cilat synojnë posaçërisht për forcimin e muskujve të pjesës së poshtme të shpinës dhe barkut.
• Mbani një peshë të shëndetshme dhe hani një dietë ushqyese me konsum të mjaftueshëm ditor të kalciumit, fosforit dhe vitaminës D.
• Përdorni mobilje dhe pajisje të dizajnuara në mënyrë ergonomike në shtëpi dhe në punë. Sigurohuni që sipërfaqet e punës të jenë në një lartësi të rehatshme.
• Ndërroni pozicionet ulur shpesh dhe ecni periodikisht nëpër zyrë ose shtrini lehtësisht muskujt për të lehtësuar tensionin. Një jastëk ose një peshqir i mbështjellë i vendosur pas pjesës së prapme të shpinës mund të sigurojë një mbështetje fundshpinës.
• Vish këpucë të rehatshme, me takë të ulët.
• Fjetja në anën e kundët të dhimbjes me gjunjët e tërhequr në një pozicion fetal mund të ndihmojë në hapjen e nyjeve në shpinë dhe lehtësimin e presionit duke zvogëluar lakimin e shpinës. Gjithmonë flini në një sipërfaqe të fortë.
• Mos u përpiqni të ngrini objekte shumë të rënda. Ngrihuni nga gjunjët, tërhiqni muskujt e stomakut dhe mbajeni kokën poshtë dhe në përputhje me një shpinë të drejtë. Kur ngrini, mbajini objektet afër trupit. Mos shtrembërohuni kur ngrini.
• Lënë duhanin. Pirja e duhanit zvogëlon rrjedhën e gjakut në pjesën e poshtme të shtyllës kurrizore, e cila mund të kontribuojë në degjenerimin e diskut kurrizor. Pirja e duhanit gjithashtu rrit rrezikun e osteoporozës dhe pengon shërimin. Kollitja për shkak të pirjes së duhanit gjithashtu mund të shkaktojë dhimbje shpine.

/Telegrafi/