Kush e vrau “belkanton” e operës?

Një stil italian i të kënduarit ishte aq i popullarizuar në shekullin XVIII, saqë katër mijë djem tridheshin për çdo vit. Kush qëndroi prapa vdekjes së këtij stili?

Nga: Richard Coles / The Daily Telegraph
Përkthimi: Telegrafi.com

Belkanto [bel canto] – fjalë për fjalë “këngë e bukur” – goxha vështirë mund të përkufizohet. Në kuptimin e gjerë është një stil këndimi me origjinë nga shekulli XVII, i karakterizuar nga bukuria dhe uniformiteti i tonit, nga shkëlqimi teknik dhe nënshtrimi për përmbajtje ndaj formës. Pionierët e saj – Farinelli [Carlo Maria Michelangelo Nicola Broschi], Senesino [Francesco Bernardi], Caffarelli [Gaetano Majorano] – ishin këngëtarët meshkuj të cilët iu nënshtruan një procedure të dhimbshme rreth moshës dhjetëvjeçare, për ta ruajtur tonalitetin e lartë në moshën madhore, me kapacitetin dhe fuqinë e mushkërive të një të rrituri. Tashti i njohim si kastratët, dhe këndimi i tyre ishte kaq emocional, kaq magjepsës, saqë ishin po aq të pasur dhe të famshëm në kohën e tyre, ashtu siç Beyonce është në kohën tonë. Në fillim të shekullit XVIII, rreth katër mijë djem tridheshin për çdo vit; i fundit që këndoi në Korin Sistine [kori i Papës] u evidentua në vitin 1904.

Gratë i zëvendësuan kastratët në opera, djemtë në Korin Sistine, por tradita muzikore vazhdoi. Mund të thoni se veprat e [Wolfgang Amadeus] Mozartit janë belkanto, mund të thoni se [kënga] Alfie e Burt Bacharachit është belkanto, por nëse e doni një përkufizim më të ngushtë të termit, atëherë mund të preferoni ta përdorni për t’i përshkruar veprat e tre kompozitorëve të mëdhenj italianë të fillimit të shekullit XVIII, [Gioachino] Rossini, [Gaetano] Donizetti dhe [Vincenzo] Bellini.

Në operat e tyre, stili belkanto i të kënduarit lidhej me rrëfimin romantik, shpeshherë të llojit më piktoresk. Rossini, i vetmi kompozitor që kishte një recetë – të quajtur sipas tij – për gatimin e mishit të viçit, kompozoi 39 opera, mes tyre Berberi i Seviljes, Hirushja dhe Uilhelm Teli, para se papritur të tërhiqej në moshën 36-vjeçare dhe të jetonte edhe për 40 vite të tjera.

Bellini – apo Mjellma e Katanjasë – vdiq në të tridhjetat, pasi kompozoi dy nga operat më të bukura të repertorëve, Somnambuli dhe Norma. Kjo e fundit përmban arien Kasta Diva, që është belkanto po aq sa mund të jetë.

Luçia di Lamermuri e Donizettit, bazuar në një roman të Walter Scottit për një grua që çmendet në Skocinë e Ulët, pothuajse u largua nga repertorët derisa Maria Callas nuk triumfon me të, duke e shpëtuar të gjithë veprën nga harresa.

Në 1858, Rossini tashmë i pensionuar, u ankua se epoka e belkantos kishte mbaruar. Kush e vrau? Disa thonë tenori francez Gilbert Duprez, i cili në vitin 1831, duke kënduar Uilhelm Telin e tij në Luka, mbajti një C të lartë, assesi jo në falseto, por me forcën e zërit të vet, me fuqinë dhe tonalitetin që për disa shënjonte ardhjen e [Enrico] Carusos dhe të [Luciano] Pavarottit; për të tjerët parashikonte fundin e belkantos. /Telegrafi/