Pesëdhjetëvjetori i vdekjes së Remarkut: Asgjë e re në frontin e Perëndimit!

“Asgjë e re në frontin e Perëndimit” është romani par ekselencë kundër luftës. Në 50-vjetorin e vdekjes së Remarkut (Erich Maria Remarkut), Deutsche Welle i bën një vështrim këtij libri me famë botërore.

Libri i Remarkut është portreti i një brezi, i cili nga bankat e shkollës vajti me eufori në front dhe humbi në fund jetën nga makineria vrastare e luftës. Shumë burra në fillim të shekullit XX e pritën me padurim Luftën e Parë Botërore. Ishte koha e përmbysjeve të mëdha dhe e pasigurive të mëdha. Progresi teknik përcaktonte hapin: fabrika, makina, zbulime të reja shkencore. Shoqëria patriarkale pësoi çarje, gratë u rebeluan kundër roleve dhe modeleve të vjetra dhe kërkonin me zë të lartë më shumë të drejta.

E vjetra mbaroi, e reja erdhi shumë shpejt dhe i befasoi njerëzit duke i mbingarkuar ato, sidomos botën mashkullore. Kështu, ata shpresonin se lufta mund të ishte “forca pastruese” për të ndaluar ndryshimin. Ata e brohoritën shpërthimin e luftës në verën e vitit 1914 dhe besonin fort, se për Krishtlindje do të ishin përsëri në shtëpi. Por nuk doli ashtu.

Kasaphana në llogore, nata nën breshërinë e granatave, monotonia midis sulmeve: Të gjitha këto i përjeton rrëfyesi i Remarkut në vetën e parë, një rekrut i ri. Nxënësi delikat kthehet në një qënie gjysmake e të shtangur.

“Një rekrut (…) tërheq pas vetes gjurin e copëtuar; një tjetër shkon te pika e fashimit të plagëve, dhe mbi duart që i mban të kryqëzuara shpërthejnë zorrët (…) Tmerri mund të durohet, për sa kohë i nënshtrohesh; por ai merr jetë, kur e mendon”.

Remarku i përshkroi shumë qartë ngjarjet e luftës, por atij vetë iu desh të luftonte shumë shkurt në front. Në vitin 1916 u rekrutua me detyrim duke qenë nxënës shkolle, por shumë shpejt u plagos dhe u dërgua në një spital fushor. Atje dëgjonte historitë e të plagosurve rëndë në front dhe mbante shënime, prej të cilave doli më vonë romani i tij me famë botërore. Por, për të stimuluar shitjen e librit, pohoi se i kishte përjetuar vetë të gjitha.

“Asgjë e Re në frontin e Perëndimit” u botua për herë të parë si libër në vitin 1929 dhe u bë brenda natës një nga sukseset më të mëdha në letërsinë gjermane. Kritikët në të gjithë botën e përshëndetën romanin si një “akuzë pacifiste kundër luftës”. Pak kohë më vonë ai u bë madje film nga Hollivudi.

Qarqet e djathta në Gjermani shihnin tek libri baltosjen e kujtimit të ushtarëve të tyre. Në vitin 1933, pas marrjes së pushtetit nga nazistët, libri i Remarkut u dogj publikisht dhe u ndalua. Ndërkohë, autori kishte emigruar prej kohësh në Zvicër. Remarku, derisa vdiq, shijoi imazhin e tij si pacifist dhe famën e tij të hershme, por e cila nuk u pasua me vepra të tjera. Vite më vonë pranoi se kishte qenë gjithmonë një njeri apolitik. /DW/