Kritiku i brendshëm mund të na ngrejë lart ose të na fundosë në një çast. Gjëja më e rëndësishme është të mësojmë ta njohim, ta dallojmë dhe ta qetësojmë kur na saboton
Zëri kritik i brendshëm mund të na nxisë drejt rritjes, por po aq lehtë mund të shndërrohet në një gjykatës të rreptë që na ndalon të ecim përpara. Prandaj, është e nevojshme të dimë si ta njohim zërin e tij, si të sillemi me vetëkritikën dhe si t’i japim vetes mbështetje në vend të ndëshkimit.
Të gjithë e njohim atë zë të brendshëm që komenton veprimet tona, na kujton gabimet e së kaluarës dhe na tremb me dështimet e mundshme. Ndonjëherë na mbron nga gabimet, por shumë më shpesh bëhet një gjykatës i rreptë që zhvlerëson arritjet tona dhe na mbush me frikë e pasiguri. Shpesh as nuk e vëmë re se jetojmë nën ndikimin e tij, duke humbur mundësi dhe shmangur rreziqe nga frika e dështimit.
Ky zë quhet kritiku i brendshëm. Ai ekziston tek të gjithë, por shfaqet në forma të ndryshme: dikush e dëgjon vetëm kur dështon, dikush tjetër ka një dialog të përhershëm me të. Sa më shumë forcë i japim, aq më shumë rriten ankthi, vetëkritika dhe perfekcionizmi. Ta kuptojmë prej nga vjen, është hapi i parë drejt ndryshimit të marrëdhënies me të, transmeton Telegrafi.
Çfarë është kritiku i brendshëm?
Në psikologji, ai shihet si pjesa e psikes që lidhet me vetëvlerësimin dhe kontrollin e sjelljes. E formojnë përvoja, mënyra e rritjes dhe rregullat shoqërore.
Kur është konstruktiv, ai na ndihmon të rritemi: na bën të analizojmë gabimet dhe të mësojmë. Por kur bëhet destruktiv, kthehet në një burim vetëposhtërimi, frike dhe pasigurie.
Kritiku i brendshëm mund të marrë shumë zëra: për disa tingëllon si mësues i rreptë, për disa si prind kërkues, për disa si armik që tallet. Tipari i tij kryesor është kategoriciteti, nuk pranon mes, nuk njeh nuanca, e ndan botën bardhë e zi, nuk sheh arritje, fokusohet vetëm te gabimet.
Psikologët e quajnë manifestim të bindjeve të brendësuara, rregulla e ndëshkime të mësuara në fëmijëri që vazhdojnë të ndikojnë te i rrituri edhe kur nuk kanë më kuptim.
Prej nga lind kritiku i brendshëm?
Shpesh formohet në fëmijëri, përmes:
- kritikës së vazhdueshme të prindërve ose mësuesve
- pritshmërive shumë të larta
- mungesës së mbështetjes emocionale
- presionit shoqëror dhe kulturor për të qenë “i suksesshëm”
Me kalimin e viteve, ky zë vetëm forcohet. Në periudha stresi, bëhet edhe më i lartë e më kritik.
Llojet e kritikëve të brendshëm
Ky zë mund të marrë role të ndryshme:
- Perfekcionisti – kërkon rezultate ideale.
- Gjykatësi – zhvlerëson çdo sukses.
- Katastrofisti – e sheh çdo gabim si fundin e botës.
- Krahasuesi – të vë gjithmonë kundrejt të tjerëve.
- Viktima – të bind se je i pafuqishëm.
Shpesh, kritiku i brendshëm është një kombinim i këtyre zërave.
Si ndikon vetëkritika në jetën tonë?
Shumë pak njerëz e kuptojnë sa dëmton ky zë kur bëhet toksik. Dije se ka ndryshim të madh mes vetëvlerësimit të shëndetshëm dhe vetëkritikës shkatërruese.
Kritiku i shëndetshëm na analizon gabimet dhe na orienton.
Kritiku toksik na bën të ndihemi të padenjë, të frikësuar dhe të pasigurt.
Pasojat e tij mund të jenë:
- Vetëvlerësim i ulët – ndjenja e vazhdueshme se “nuk jam mjaftueshëm i mirë”.
- Samosabotim – heq dorë nga mundësitë përpara se t’i nisësh.
- Ankth i shtuar – frika nga gabimet bëhet paralizuese.
- Ndjenjë faji e vazhdueshme – nuk i lejon vetes të ecësh përpara.
- Perfeksionizëm – asnjë sukses nuk është i mjaftueshëm.
- Vështirësi në marrëdhënie – frika se nuk je “mjaft i mirë” për të tjerët.
Në një moment, zëri bëhet aq i zëshëm sa nuk mund ta injorosh. Pikërisht aty fillon puna e vërtetë me veten. /Telegrafi/
