Shëndetësi Psikologji

Ju duket sikur dikush është në dhomë kur jeni duke fjetur – si shpjegohet?

(Foto: Pexels)

Para 12 muajve

Ka disa arsye pse mund të ndieni një prezencë në dhomë derisa jeni duke fjetur. Jeni shtrirë dhe sapo jeni gati të flini, keni këtë ndjenjë të çuditshme se dikush tjetër është në dhomë. Ose edhe më çuditshëm, një ndjenjë se dikush po futet në shtrat me ju.

Në fakt, nuk është një ndërhyrës apo një fantazmë. Thjesht truri juaj po ju mashtron.

Megjithatë, përvoja mund të jetë thellësisht shqetësuese. Pra, nëse ndjeni një prani në dhomë gjatë gjumit, mund të dëshironi të kuptoni pse – dhe çfarë mund të bëni për këtë.

Rezulton se ka të ngjarë të përjetoni një halucinacion gjumi ose paralizë gjumi. Çfarë do të thotë kjo dhe çfarë i shkakton këto vizione apo ndjenja të çuditshme.

Halucinacionet e gjumit dhe paraliza e gjumit

Halucinacionet e gjumit mund të ndodhin kur jeni gati të flini ose sapo jeni duke u zgjuar – thotë Shelby Harris – një psikologe e specializuar në mjekësinë e gjumit.

Përvojat, të cilat janë të shkurtra dhe ndodhin ndërsa truri juaj po kalon midis gjumit dhe zgjimit (ose anasjelltas), priren të kenë një komponent vizual, si të shohësh një person ose një kafshë në dhomë – sipas librit ‌”Fundamentals of Sleep Medicine“‌ (Bazat e Mjekësisë së Gjumit).

Gjithashtu nuk është e pazakontë të ndiheni sikur po bini ose po notoni, ose të dëgjoni tinguj ose zëra që nuk janë aty. Po ashtu, mund të dridheni.

Paraliza e gjumit është një fenomen i ngjashëm, ku nuk mund të lëvizni ose të flisni siç duhet derisa zgjoheni. Ndonjëherë shoqërohet me halucinacione shikimi, dëgjimi ose ndjesia e pranisë së dikujt që nuk është në të vërtetë atje – vë në dukje National Library of Medicine.

Paraliza e gjumit zakonisht ndodh pas gjumit REM, faza e gjumit ku ndodhin shumica e ëndrrave. Paraliza mund të zgjasë për një ose dy minuta ndërsa rifilloni vetëdijen, kështu që ndiheni të zgjuar, por nuk jeni ende në gjendje ta lëvizni trupin.

Halucinacionet e gjumit dhe paraliza e gjumit nuk janë dukuri të shpeshta. Në fakt, shumica prej nesh do t’i përjetojnë ato vetëm herë pas here – citon LiveStrong fjalët e Harris.

Thënë kështu, disa faktorë ose gjendje themelore mund t’i bëjnë më të mundshme:

Shkaktarët dhe faktorët e rrezikut

1. Jeni të privuar nga gjumi

Mungesa e gjumit mund t’ju bëjë më të prirë ndaj halucinacioneve të gjumit ose paralizës së gjumit. Nëse nuk keni fjetur mjaftueshëm, veçanërisht gjumin REM, trupi juaj mund të përpiqet të rikthehet me më shumë gjumë REM, gjë që i bën halucinacionet ose paralizën më të mundshme. Dhe sa më gjatë të vazhdoni pa gjumë të mjaftueshëm, aq më të prirë mund të jeni.

2. Jeni të stresuar

Çdo lloj ngjarje stresuese e jetës – si një sëmundje, ndryshim i marrëdhënieve, vështirësi në lëvizje ose në punë – mund të rrisë shanset për paralizë të gjumit ose halucinacione gjumi. Arsyet nuk janë kuptuar plotësisht, por mund të jetë për faktin se stresi i rëndë mund ta bëjë më të vështirë gjumin e mirë.

3. Jeni duke marrë një terapi të re

Nëse ndjesia e një vizitori gjatë natës u shfaq kur filluat një mjekim të ri, ilaçi mund të jetë fajtor. Sipas Akademisë Amerikane të Oftalmologjisë, shumë ilaçe me recetë mund ta rritin rrezikun për halucinacione vizuale, si gjatë ditës ashtu edhe kur jeni duke fjetur dhe duke u zgjuar. Një nga fajtorët më të zakonshëm të lidhur me paralizën e gjumit janë medikamentet për ADHD.

4. Keni një problem themelor të gjumit

Disa çrregullime të gjumit mund ta rrisin rrezikun e paralizës së gjumit ose halucinacioneve të gjumit. Një fajtor i zakonshëm është apnea e gjumit, e cila mund ta prishë gjumin dhe t’ju lërë të privuar nga gjumi. Halucinacionet e gjumit janë gjithashtu një simptomë e shpeshtë e narkolepsisë – sipas Cleveland Clinic.

5. Keni traumë ose PTSD

Çrregullimi i stresit post-traumatik, ose PTSD, i cili mund të ndodhë pas përjetimit të një ngjarjeje të tmerrshme, njihet për shkaktimin e maktheve. Por, problemi mund ta prishë gjumin e një personi edhe në mënyra të tjera, duke rritur rrezikun për halucinacionet e gjumit ose paralizën e gjumit – sipas një rishikimi të Frontiers in Psychiatry të nëntorit 2021. PTSD mund të shkaktojë simptoma tjera, duke përfshirë kthime në prapavijë ose kujtime të padëshiruara që lidhen me ngjarjen traumatike, stres të rëndë rreth gjërave që ju kujtojnë ngjarjen, ndjesi të mpirë ose të pashpresë dhe ndjesi të shkëputur nga miqtë, familja ose aktivitetet që keni pasur më parë njofton Mayo Clinic.

Kur duhet vizituar një mjek

Njoftoni mjekun tuaj nëse ndiheni sikur dikush është në dhomën tuaj gjatë natës më shumë se një herë, ose nëse përvoja ju bën të shqetësuar ose të stresuar.

Edhe pse herë pas here ndjenja e prezencës së dikujt tjetër në dhomë ndoshta nuk është shkak për shqetësim, nëse kjo ndodh rregullisht, mund të jetë një shenjë ose një problem themelor i gjumit ose shëndetit mendor që duhet të adresohet.