Mbi 90 për qind e anulimeve të tenderëve ndodhin pas hapjes se ofertave, thuhet në raportin e Iniciativës për Progres "INPO" me titullin “Anulimet – forma më e heshtur e keqpërdorimit në prokurim publik”.
Ky raport është publikuar në kuadër të Javës Kundër Korrupsionit 2025, e cila bashkëorganizohet nga INPO, Instituti i Kosovës për Drejtësi (IKD) dhe Lëvizja FOL.
Drejtoresha ekzekutive e Iniciativës për Progres (INPO), Albulena Nrecaj tha se ky raport tregon arsyet më të shpeshta të anulimeve.
“Raporti i sotëm i cili do të publikohet, përmban një analizë të plotë të anulimeve të tenderëve gjatë tre viteve të fundit, duke paraqitur tenderët kryesor, arsyet më të shpeshta të anulimeve, institucioneve të niveleve më të larta të anulimeve, si dhe problemet strukturore që përsëriten nga viti në vit, siç janë planifikimi i dobët, dosjet jo të standardizuara dhe mungesa e arsyetimit profesional gjatë anulimit të tenderëve. Raporti vlerëson ndikimin e anulimeve në efikasitetin e prokurimit, realizimin e projekteve dhe integritetin e sistemit duke e nxjerrë në pah rritjen e rrezikut për procedura të negociuara dhe humbjen e konkurrencës”, tha ajo.
Hulumtuesi Arbër Kabashi tha se ky raport paraqet një analizë të thelluar të anulimeve të aktiviteteve të prokurimit publik në Kosovë për periudhën 2023-2025, raporton KosovaPress.
“Në vitin 2023 gjithsejtë janë publikuar dhe anuluar 2784 aktivitete të prokurimit, që në përqindje për nga numri i aktiviteteve përbëjnë 23 për qind të aktiviteteve janë anuluar, ndërsa nga vlera gjithsejtë 26 për qind e aktiviteteve janë anuluar. Në vitin 2024 janë anuluar 2720 aktivitete të prokurimit që në numër përbën 23 për qind të aktiviteteve të cilat janë iniciuar po ashtu gjatë vitit 2024. Ndërsa, në periudhën janar-shtator janë anuluar gjithsejtë 1485 aktivitete të prokurimit, kjo për shkak që ne përfundimin e mbledhjes së të dhënave e kemi bërë deri me datë 30 shtator dhe në vitin 2025 nuk është që ka ndonjë dallim për shkak që është ulur numri i aktiviteteve të prokurimit, megjithatë periudha jonë monitoruese ka përfunduar në nëntë mujorin e parë”, u shpreh ai.
Nga raporti i INPO-s del që 94 për qind e aktiviteteve anulohen pas përfundimit të procesit të hapjes së ofertave.
“Në vitin 2023, gjashtë për qind e aktiviteteve të prokurimit janë anuluar para hapjes së ofertave, ndërsa 94 për qind e aktiviteteve janë anuluar pas hapjes së ofertave. Një situatë e njëjtë është edhe në vitin 2024, pesë për qind e aktiviteteve janë anuluar para hapjes së ofertave, ndërkaq 95 për qind e ofertave janë anuluar pas hapjes së ofertave. Po ashtu, edhe në vitin 2025, gjashtë për qind e ofertave janë anuluar para hapjes së ofertave, ndërkaq 94 për qind e ofertave janë anuluar pas hapjes së ofertave. Në total, rezulton që 94 për qind e aktiviteteve të cilat anulohen, anulohen pasi përfundon procesi i hapjes së ofertave. Të dhënat ne i kemi mbledhur edhe për nga numri edhe për nga vlera. Me këtë rast rezulton që në aspektin financiar, anulimet më të mëdha lidhen me kontratat e llojit punë dhe me kontratat e llojit furnizim, që në total përbëjnë rreth 75 për qind të kontratave”, u shpreh ai.
Hulumtuesi i Iniciativës për Progres (INPO), Arbër Gashi ka folur për pesë tenderët e anuluar me vlerën më të lartë.
“Është një tender i Ministrisë së Shëndetësisë për ndërtimin e Qendrës Emergjente në vlerë prej 22 milionë euro, aktivitet i cili për dy vite me radhë ka qenë edhe në procedura ankimore edhe është vonuar autoriteti kontraktues në procesin e vlerësimi të ofertave, në fund ky aktivitet i prokurimit ka përfunduar me anulim. Tender tjetër ka të bëjë me Ministrinë e Mbrojtjes, tek aktiviteti i furnizimit me ushqim, në vlerë prej 13 milionë euro. Po ashtu, edhe një aktivitet tjetër është i Komunës së Gjilanit për ndërtimin e stadiumit të qytetit me vlerë prej 15 milionë euro, aktivitet i cili më pas është iniciuar nga një autoritet tjetër kontraktues, në këtë rast nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit”, përfundoi ai.
Dy tenderë tjerë të cilët janë përmendur në këtë konferencë, janë me anë të procedurës konkurruese me negociata të iniciuara nga Korporata Energjetike e Kosovës (KEK) për furnizim me ushqim. Hulumtuesi Arbër Kabashi tha se edhe ky rast ka përfunduar me anulim.
Në këtë raport rekomandohet përmirësimi thelbësor i planifikimit të prokurimit, standardizimi dhe rishikimi i specifikimeve teknike, transparenca më e lartë në arsyetimin e anulimeve si dhe krijimi i një mekanizimi paralajmërues.
