Demokracia e Koresë së Jugut ishte pranë përmbysjes nga presidenti populist, por u shpëtua nga populli

Nga: Youngmi Kim, ligjëruese në Universitetin e Edinburgut dhe drejtoreshë e Qendrës Skoceze për Studime Koreane / The Guardian
Përkthimi: Telegrafi.com

Në krahasim me vendet e tjera të industrializuara dhe të zhvilluara, Koreja e Jugut është ende një demokraci e re, pasi kaloi nga sundimi autoritar në atë demokratik vetëm në vitin 1987. Megjithatë, liritë politike dhe besimet që koreanët i kishin marrë si të mirëqena, u tronditën papritur më 3 dhjetor, kur presidenti Yoon Suk Yeol shpalli ligjin ushtarak, duke e justifikuar këtë veprim me pretendimet për aktivitete kundër shtetit dhe bashkëpunim me Korenë e Veriut nga disa akterë politikë.

Veprimet e tij tronditën thellësisht vendin dhe deputetët u mblodhën menjëherë në Asamblenë Kombëtare, në një akt të qartë sfidimi ndaj ndalimit të aktiviteteve politike që shoqëroi vendosjen e ligjit ushtarak. Të 190 deputetët e pranishëm atë natë (nga gjithsej 300), arritën të kalonin kordonët e forcave speciale përreth ndërtesës së Parlamentit dhe brenda pak orësh votuan për të anuluar ligjin. Presidenti Yoon e tërhoqi shpejt dekretin. Dhjetëra mijëra qytetarë të zakonshëm mbushën rrugët përreth Asamblesë Kombëtare, duke kërkuar shkarkimin e presidentit. U deshën dy përpjekje që një numër i mjaftueshëm deputetësh të votonin për të shkarkuar presidentin. Ndërsa Yoon u paraqit në seancën e tij për shkarkim, këto mund të dukeshin ditë shumë të errëta për demokracinë. Por, në realitet, këto ngjarje duhet t’u japin koreanëve shpresë.

Yoon, një lider i vetëshpallur populist, kishte hasur vështirësi në qeverisje për një kohë të gjatë, për shkak të një qeverie minoritare dhe për shkak të paaftësisë për të miratuar ligjet. Skandalet e pafundme që përfshinë zonjën e parë, Kim Keon-hee, tronditën edhe më shumë pozicionin tashmë të brishtë të Yoonit. Pastaj, në vjeshtën e vitit 2024, shpërtheu skandali i Myung Tae-kyunit. Myung ishte një ndërmjetës politik që drejtonte një kompani sondazhesh. Në shtator, mediat raportuan se kompania e tij kishte publikuar sondazhe të paverifikuara dhe kishte ndikuar në mënyrë të paligjshme në zgjedhje. Në javët që pasuan, u raportua se regjistrimet telefonike tregonin se Myungu kishte ndërmjetësuar marrëveshje me Yoonin, zonjën e parë dhe kandidatë të tjerë të Partisë së Fuqisë Popullore (PPP), duke kujtuar skandalin e ndikimit politik të vitit 2017 që çoi në protesta kombëtare dhe shkarkimin e ish-presidentes Park Geun-hye. Yoon këmbënguli se nuk kishte bërë asgjë të papërshtatshme. Pasuan protestat që kërkonin llogaridhënie dhe shkarkimin e tij.

I izoluar, Yoon dhe aleatët e tij kryesorë politikë, përfshirë qeveritarët si ish-ministri i Mbrojtjes dhe zyrtarë të tjerë të sigurisë, ndërmorën lëvizjen e fundit politike: një autogolpe – një grusht shteti i organizuar nga vetë qeveria, duke u përpjekur të merrnin pushtetin përmes vendosjes së ligjit ushtarak. Një pakicë mbështetësish të tij të vijës së ashpër, nga segmentet më të djathta të spektrit politik, kanë qenë aktivë në rrugët e Seulit, si dhe në YouTube dhe rrjetet sociale. Të dielën, më 19 janar, disa protestues sulmuan Gjykatën e Rrethit Perëndimor të Seulit, duke plagosur zyrtarë policie dhe duke shkaktuar dëme të konsiderueshme materiale; dhjetëra persona u arrestuan.

Qëllimi i mbështetësve të Yoonit është të radikalizojnë debatin politik, duke diskredituar liderin e opozitës, Lee Jae-myung, i cili vetë është nën hetim për skandale të tjera. Duke refuzuar të marrin pjesë në Parlament apo në votimet kryesore që lidhen me shkarkimin, Partia e Fuqisë Popullore (PPP) po bën një lojë të rrezikshme, duke u mbështetur te lodhja e qytetarëve të zakonshëm, të rraskapitur nga skandalet dhe konfliktet e pafundme politike.

E gjithë kjo sugjeron se ka arsye të forta për të vënë në dyshim cilësinë e demokracisë në Korenë e Jugut. Është e qartë se ajo nuk është në një gjendje të shëndetshme, për shkak të skandaleve të shumta politike, si dhe përkeqësimit të pabarazive socio-ekonomike, të pasqyruara aq mirë në dramat dhe filmat koreanë – nga Squid Game te Parasite. Kjo ka çuar në një trazirë të madhe politike, me rrezikun e rikthimit të sundimit ushtarak, të përkeqësuar edhe më shumë nga mundësia e përplasjeve mes fraksioneve të kundërta në rrugë.

Megjithatë, pavarësisht gjithë këtyre shenjave shqetësuese, unë gjej arsye për të shpresuar. Në një kohë krize të thellë, institucionet kryesore demokratike të Koresë së Jugut kanë mbetur të forta.

Së pari, Parlamenti veproi me shpejtësi për të shfuqizuar ligjin ushtarak, me mbështetje mbarëkombëtare nga qytetarët e zakonshëm, të cilët ende jetojnë me kujtimet traumatike të qeverive autoritare dhe dhunës shtetërore.

Së dyti, seancat e Gjykatës Kushtetuese janë duke u zhvilluar, pasi ligji duhet të zbatohet, pavarësisht se çfarë mund të thonë ose të dëshirojnë akterët politikë. Zyra e Hetimit për Korrupsionin e Zyrtarëve të Lartë (CIO) ka punuar pa u lodhur për të hetuar nëse vendosja e ligjit ushtarak përbënte një akt tradhtie. Rasti i parë i dështimit për të arrestuar Yoonin nuk ndodhi, për shkak të paaftësisë së CIO-së, por ishte një përpjekje për të minimizuar çdo rrezik për viktima, qoftë mes zyrtarëve të policisë, stafit të Prokurorisë apo ekipit të sigurisë presidenciale që ruante rezidencën e Yoonit.

Së treti, institucionet përgjegjëse për zbatimin e ligjit, si Ushtria, Policia dhe shërbimet e sigurisë në rezidencën presidenciale, kanë treguar përmbajtje të qartë, edhe në situata të tensionuara. Përderisa drejtuesit e lartë të institucioneve kryesore janë arrestuar, zyrtarët e rangut të mesëm dhe të ulët po ndjekin detyrën e tyre demokratike për të zbatuar ligjin. Gjatë ligjit ushtarak, prindërit e ushtarëve u dërguan mesazhe djemve të tyre, duke u kërkuar të mos dëmtonin qytetarët e zakonshëm, duke iu kujtuar atyre masakrën në qytetin jugperëndimor të Guangjusë në maj të vitit 1980.

Institucionet nuk janë thjesht struktura abstrakte dhe jopersonale, të shkëputura nga konteksti kulturor dhe shoqëror në të cilin veprojnë. Ato janë të përbëra nga qytetarë të zakonshëm koreanë, të mbushur me kulturën dhe edukatën e tyre demokratike, për të cilën janë krenarë dhe janë të gatshëm për ta mbrojtur. Falë një shfaqjeje të jashtëzakonshme të kundërshtimit popullor ndaj veprimeve presidenciale dhe të një kulture demokratike të rrënjosur në shumë institucione, demokracia e Koresë së Jugut deri më tani ka treguar një qëndrueshmëri të jashtëzakonshme. /Telegrafi/