Në një botë ku instinkti i mbijetesës është forca kryesore që udhëheq gjallesat, ekziston një krijesë detare që na mëson një formë të rrallë të dashurisë dhe përkushtimit - një dashuri që e shpie drejt vetëshkatërrimit
Bëhet fjalë për oktapodin femër, e cila pas një përvoje të vetme riprodhuese, sakrifikon gjithçka për të sjellë në jetë brezin e ardhshëm. Dhe jo, kjo nuk është metaforë - ajo vdes realisht pasi lëshon vezët.
Një cikël jete i paraprogramuar nga natyra
Oktapodët janë ndër krijesat më të mençura të botës nënujore. Megjithatë, cikli i tyre jetësor është i shkurtër dhe dramatik. Pas çiftëzimit, oktapodi femër depoziton mijëra vezë në një zgavër të sigurt nën ujë, ku fillon një periudhë e pazakontë përkushtimi: ajo i mbrojt dhe i ventilon me kujdes të jashtëzakonshëm, pa i lënë asnjëherë vetëm.
Gjatë gjithë kësaj kohe që mund të zgjasë për javë apo edhe muaj, ajo nuk ushqehet. Të gjitha rezervat energjetike i shpenzon për të ruajtur vezët nga bakteret, grabitqarët dhe myku. Kur vezët çelin, e rraskapitur, ajo vdes pak më pas. Një mision jetësor që përfundon me një fund tragjik, por natyrshëm të parashikuar, transmeton Telegrafi.
Truri që urdhëron vdekjen
Kjo vdekje nuk është vetëm pasojë e urisë. Studiuesit kanë zbuluar se në trurin e oktapodit ndodhet një strukturë e quajtur gjëndra optike, e cila pas fekondimit çliron hormone që nxisin vetëshkatërrimin qelizor, një proces biologjik i njohur si apoptozë. Në eksperimente laboratorike, heqja e kësaj gjëndre ka bërë që femrat të rifillojnë të ushqehen dhe të jetojnë më gjatë, por në natyrë, ky urdhër i trurit është i pakthyeshëm.
Disa shkencëtarë besojnë se ky mekanizëm shërben për të parandaluar kanibalizmin - nëse femra do të mbijetonte, do të përbënte një rrezik për vetë të vegjlit që sapo ka sjellë në jetë. Në këtë mënyrë, vdekja e saj garanton mbrojtjen e brezit të ardhshëm.
Të vegjlit që nuk e njohin kurrë nënën
Të vegjlit e oktapodit, të quajtur paralarva, sapo çelin nga veza, janë tërësisht të pavarur. Në vend që të qëndrojnë me nënën, ato shpërndahen nëpër ujërat e oqeanit dhe duhet të mbijetojnë në një botë plot rreziqe. Shumica nuk e arrijnë dot moshën madhore, por disa që ia dalin, trashëgojnë të njëjtin program jetësor që do t’i udhëheqë drejt një sakrifice të ngjashme.
Një nënë që pret për katër vjet
Një nga shembujt më befasues të këtij përkushtimi vjen nga një specie e rrallë që jeton në thellësi të oqeanit: Graneledone boreopacifica. Një femër e kësaj specieje është vëzhguar duke mbrojtur vezët për 4 vjet e gjysmë pa ushqim, një periudhë rekord në botën shtazore për kujdes prindëror. Ajo nuk u largua asnjëherë nga foleja, deri sa misioni i saj përfundoi me çeljen e vezëve dhe fundin e jetës së saj.
Një jetë e shkurtër, një dashuri e përjetshme
Jeta e një oktapodi është shpesh vetëm 1 deri në 2 vjet. E gjithë kjo jetë përmblidhet në një përvojë të vetme riprodhuese dhe një përkushtim ekstrem. Meshkujt vdesin pak javë pas çiftëzimit; femrat vdesin pas çeljes së vezëve. Është një strategji evolutive - një jetë për një brez të ri.
Në një shoqëri njerëzore ku shpesh dashuria prindërore përjetohet në mënyra të ndryshme, oktapodi na lë një mesazh të thjeshtë dhe të dhimbshëm: ndonjëherë dashuria më e madhe është ajo që jep gjithçka dhe nuk kërkon asgjë në këmbim.
Fakte që ndoshta nuk i dinit për oktapodët:
• Kanë 3 zemra dhe gjak blu (bazuar në bakër, jo në hekur).
• Janë mjeshtër të kamuflazhit, ndryshojnë ngjyrë dhe teksturë brenda sekondash.
• Posedojnë mbi 500 milionë neurone, me tentakulat që funksionojnë si "truri i dytë".
• Janë ndër jovertebrorët më inteligjentë në Tokë – dinë të zgjidhin probleme, të hapin kapakë dhe të mësojnë përmes vëzhgimit.
Ky udhëtim në jetën e nënës oktapod na bën të reflektojmë jo vetëm mbi biologjinë, por edhe mbi natyrën e sakrificës, instinktit dhe dashurisë. Një histori nga thellësitë e detit që ka fuqinë të na prekë në thellësitë e shpirtit.
/Telegrafi/
