Cilat shprehi dhe sëmundje i trashëgojmë nga nëna dhe cilat nga babai

Nuk do ta keni të lehtë për shkak të këtyre informacioneve, mirëpo së paku ndërgjegjen do ta keni të qetë

Erëza Y. Durmishi
Studente e Fakultetit të Mjekësisë, Prishtinë

Kur dikush ju thotë që jeni bash sikur i ati apo e ëma, tani mund t’i përgjigjeni që e kanë plotësisht gabim.

Tani është e njohur se cilat gjene i merrni nga e ëma dhe cila nga i ati, madje edhe cilat sëmundje mund t’jua transmetojë ndonjëri ndër ta.

Edhe pse ndoshta keni gjene të mira, do të duhej t’i kushtoni kujdes jetesës së shëndetshme, sepse edhe shprehitë tuaja janë ato të cilat mund t’ju sjellin sëmundje.

Megjithatë, shikoni se çka trashëgoni nga e ëma dhe çka nga babai.

Gjininë

Është e ditur që për gjininë e fëmijës përgjegjës është babai, sepse nga e ëma mund të trashëgoni vetëm kromozomin X, ndërkaq nga babai kromozomin edhe X edhe Y. Mirëpo, nëse babai në familje ka më shumë vëllezër, atëherë probabiliteti është më i madh që fëmija të jetë i ndryshëm.

Meqë kromozomet Y, sipas natyrës së tyre janë strukturë më e dobët gjenetike, arrijmë deri aty që shumica e djemve t’u ngjajnë nënave, ndërkaq për vajzat probabiliteti është i ndarë.

Cilësia e dhëmbëve

Nëse babai ka probleme me shëndetin e dhëmbëve, ai fat do t’i ndodhë edhe fëmijëve të tij.

Inteligjenca

Gjenet përgjegjëse për inteligjencën janë të përbërë nga kromozomi X. Për këtë shkak djemtë me siguri trashëgojnë inteligjencën e nënës së tyre, ndërsa te vajzat rasti është i ndarë midis të dy prindërve.

Prirja drejt sëmundjeve mendore

Me kalimin e viteve, cilësia e spermës bie. Për këtë shkak baballarët e moshuar mund të transmetojnë gjene mutacioni te fëmijët e tyre. Vetvetiu, shtohet probabiliteti i zhvillimit të sëmundjeve mendore, pra edhe të çrregullimeve bipolare, autizmit, hiperaktivitetit. Gjithashtu, fëmijët e baballarëve më të moshuar se 45 vjeç, kanë rrezik të madh të bëhen suicidë dhe të kenë probleme me mësimin. Pa marrë parasysh moshën, baballarët të cilët kanë probleme me zemrën atë sëmundje e bartin edhe te djemtë.

Prirja drejt hemofilisë dhe autizmit

Ekzistojnë sëmundje të cilat trashëgohen nga nëna, mirëpo mund t’i trashëgojnë vetëm djemtë. Një ndër sëmundjet e tilla është edhe hemofilia. Mirëpo, meqenëse nëna ka dy kromozome X, ndërkaq i biri vetëm një, te ai forma e sëmundjes mund të jetë shumë më e lehtë. Ky nuk është rasti kur transmetohet autizmi.

Prirja drejt mbipeshës

25 për qind e njerëzve që kanë mbipeshë e kanë trashëguar nga prindërit dhe ata e kanë shumë më të vështirë të dobësohen se sa ata të cilët nuk bartin kodin e tillë gjenetik. Këtë prirje fëmijët e trashëgojnë rreptësishtë nga e ëma.

Gjatësia

Në 50 deri 80 për qind të rasteve gjatësia e njerëzve varet nga predispozicioni gjenetik. Pjesa tjetër është produkt i ushqimit dhe tretjes së keqe. Në shumicën e rasteve se sa do të jeni i gjatë varet nga ajo sa i gjatë ju është babai. Është interesante që fëmijët e vegjël janë më të shkurtër se fëmijë më të mëdhenj.

Ngjyra e syve

Ngjyra e gështenjtë e syve është produkt i gjenit dominues. Kështu që nëse dikush nga prindërit ka sytë me ngjyrë të gështenjtë (posaçërisht babai), ndërkaq ai tjetri të shndritshëm, fëmija me siguri do të ketë sytë ngjyrë të gështenjtë. Ngjyra e kaltër dhe e gjelbër janë produkt i gjenit recesiv dhe e kaltra është paksa më dominuese.

Vrimat në faqe

Vrimat në faqe të cilat shfaqen kur qesh personi trashëgohen, edhe pse i ka vetëm njëri nga prindërit. Flokët kaçurrelë. Edhe pse për flokët kaçurrelë përgjegjës është gjeni dominues, nuk është e thënë patjetër që nëse ju i keni do t’i ketë edhe fëmija juaj. Edhe pse të dy prindërit kanë flokë kaçurrelë, mjafton që dikush na familja të ketë flokë të rrafshët dhe kjo mund të thotë që fëmija të ketë flokë të drejta. /Telegrafi/