Gjyqi ndaj Ibrahim Çelos në Selanik, për vrasjen e Hasan Prishtinës

Nga: Kastriot Dervishi

Hasan Prishtina u vra nga Ibrahim Çelos (Selo) më 13 gusht 1933 në Selanik. Pasi u arrestua dhe hetua, vrasësi u gjykua më 24-25 shkurt 1934. I pandehuri pohoi se vrasjen e bëri për të parandaluar shkatërrimin e Shqipërisë që Hasan Prishtina po përgatiste, duke qenë në kontakt me komitetin serbo-bullgar, duke urdhëruar kundrejt shumave të mëdha vrasjen e Ahmet Zogut dhe personaliteteve të tjera të Shqipërisë. Çelo deklaroi se ishte porositur nga Hasani, sepse ishte ordinancë dhe truproje e tij, të përfshihej në vrasjen e planifikuar kundër Ahmet Zogut. Çelo tha se ishin duke ecur në Selanik kur mori një propozim të tillë, të cilin e kundërshtoi dhe e vrau Hasanin. Veç këtij varianti, tha Çelo, gjykata greke nga ana e saj ngrinte edhe këto dy versione:

– H. Prishtina kishte dorëzuar një memorandum në Lidhjen e Kombeve dhe kishte kërkuar ndërhyrje për çlirimin e pakicës shqiptare në Jugosllavi.

– Hakmarrje për arsye financiare, sepse për tetë vjet Çelo kish qenë truproje e H. Prishtinës dhe ky i fundit i kishte ndërprerë pagat që i takonin.

Gjykata greke vlerësonte më shumë këtë të fundit si shkakun më të mundshëm të ngjarjes, duke artikuluar fjalinë se “ka pasur diferenca financiare mes tyre”.

Prokurori e karakterizoi veprimin e Çelos si “një natyrë kriminale të aftë për të kryer një krim të rëndë hakmarrjeje”.

Çelo deklaroi para gjykatës se banonte në Nice të Francës, ku punonte si pemëshitës, shumë gjuhë të huaja dhe se erdhi në Selanik një muaj para vrasjes.

Gjykata thirri si dëshmitare nënën e H. Prishtinës, 80 vjeçe, e cila tha se e njihte akuzuarin dhe tha se atë “e kish dërguar Ahmet Zogu dhe shqiptarët e krishterë e të pabesë” për t’i vrarë djalin. Kryetari e pyeti nëse i pandehuri ishte truproja i Hasanit, por ajo u përgjigj se nuk e dinte.

Vijoi dëshminë Omer Prishtina, vëllai i viktimës, ka deklaroi se njihte të pandehurin dhe se e dinte se ishte dërguar nga Ahmet Zogu. Madje, pretendonte se Zogu kish dërguar njerëz në Vjenë për të vrarë H. Prishtinën. Omeri mohonte që Hasani të kish lidhje me atentatin ndaj Ahmet Zogut në Vjenë në vitin 1931. Omeri pranonte faktin se Çelo i kish kërkuar H. Prishtinën para një muaji rrogat e tij, por ky nuk ia kishte dhënë. Kohë më parë, H. Prishtina i kish dërguar Çelos 100-200 dollarë.

I pandehuri Ibrahim Çelo dëshmoi se Hasan Prishtina e kishte pajisur me një revole për të vrarë Ahmet Zogun, por ai me këtë revole vrau atë (H.Prishtinën).

Deklarata e Ibrahim Çelos para gjykatës dhe revolta e nënës së Hasan Prishtinës

Nga proces citoj dëshmitë e këtyre dëshmitarëve:

-Akileas Pangos deklaroi se vrasësi ekzekutoi Hasan Prishtinën me dy të shtëna në tëmth. Policia arrestoi autorin 150 metra larg vendit të krimit. Një turmë njerëzish që ndodheshin në vendin e vrasjes e linçuan vrasësin, por ai u largua.

– Sabri Koka dëshmoi se Hasan Prishtina bashkëpunonte me deputetët grekë dhe se ishte njeri i mirë; se shkolla “Konstantinidis” ishte pronë e Hasan Prishtinës.

– Pronari i hotelit “Astoria” ku qëndronte H. Prishtina, deklaroi se kish parë të ishin takuar 6-7 herë vrasësi me Hasan Prishtinën.

– Hasan beu, kushëriri i parë i viktimës, dëshmoi se vrasësi kishte ardhur nga Shqipëria për të kryer vrasjen për para dhe konfirmoi se Hasan Prishtina ishte pronar i shkollës “Konstantinidis”.

Ibrahim Çelo deklaroi: “Koka ime është në duart tuaja. Do ta them të vërtetën. Dy vjet e gjysmë më parë takova viktimën në Nice të Francës. Atje nuk kishte të holla dhe më dha disa diamante për t’i lënë peng. I lashë peng dhe i solla 5 000 franga. Pastaj Hasan beu shkoi në Turqi. Unë shkova në Serbi dhe përsëri u ktheva në Francë; atje mora një letër nga H. Prishtina që shkruante se biznesi i tij nuk po shkon mirë. Ai do të vinte në Selanik dhe do të më siguronte një punë për 8 000 franga në muaj. Në atë kohë H. Prishtina ishte në Bullgari dhe pavarësisht letrave që i dërgoja herë pas here ai nuk më përgjigjej. Më në fund, nga Budapesti më dërgoi një letër ku justifikonte heshtjen e tij. Në fund tha se do vinte këtu dhe do takoheshim dhe çdo herë kërkoi të mblidhte 10 komitaxhi bullgarë me të cilët do vrisnin Ahmet Zogun dhe se si shpërblim do t’i jepte 10 mijë franga. Për shkak se hezitova, Prishtina u përpoq të më bindte me një mijë argumente, derisa atë ditë ai humbi durimi dhe në inat e sipër më tha në do ta bëja këtë apo jo këtë vrasje. Kisha frikë se do të nxirrte pistoletën dhe do të më vriste. Kështu që e nxora unë timen dhe e vrava. Unë e vrava për vendin tim asgjë tjetër. Hasan Prishtina ishte autori moral i atentatit kundër Ahmet Zogut në Vjenë. Unë kam 20 vjet refugjat, por ai donte të na shkatërronte akoma më shumë. Askush nuk më detyroi të vras Hasan Prishtinën. Nëse po gënjej, më varni”.

Në atë çast nëna e Hasan Prishtinës po bërtiste duke kërkuar ta varnin në litar Çelon, por ky deklaroi se nuk pendohej për vrasjen që kreu se me këtë veprim “shpëtoi atdheun nga katastrofa”.

Avokatët mbrojtës të familjes Prishtina thanë se vrasja ishte vetëm e motivuar politikisht.

Dënimi me burgim të përjetshëm i vrasësit të Hasan Prishtinës

Në gjyq prokurori tha se Prishtina kishte një jetë politike private të pastër dhe ishte një personalitet i respektuar, se shteti grek nuk ishte i përfshirë në vrasje, se policia arrestoi autorin dhe ia dha drejtësisë; se gjatë gjithë kohës që H. Prishtina kishte qenë deputet i Parlamentit Osman, mbante marrëdhënie miqësore me deputetët grekë dhe u shërbente interesave greke; se në valixhen e Hasan Prishtinës ishte gjetur testamenti i tij, sipas të cilit viktima ka lënë të gjithë pasurinë e tij në favor të institucioneve bamirëse shqiptare. Në fund theksoi se bëhej fjalë për një rast klasik të vrasjes ordinere dhe kërkoi nga trupi gjykues të dënonte të pandehurin sipas aktakuzës. Sipas prokurorit, teza vrasja ishte kryer për arsye financiare dukej krejtësisht e papranueshëm pas,i nëse kjo do të ndodhte, ai do ta kishte vrarë diku tjetër në një vend më të sigurt.

Avokatët e padisë civile (të familjes së H. Prishtinës) theksuan se kjo ishte një vrasje me paramendim dhe kërkuan dënimin e Çelos.

Sipas vendimit të gjykatës, nuk u vërtetua asnjë provë për vrasje me paramendim. Anëtarët e gjykatës shprehën mendim të kundërt, një pjesë duke theksuar se ishte një krim ordiner, ndërsa të tjerët mbrojtën mendimin se i pandehuri vrau Hasan Prishtinën sepse e donte shumë vendin e tij dhe i vrari kishte si qëllim të shkaktonte trazira në Shqipëri. Avokatët mbrojtës i kërkuan gjykatës që të vendoste se vrasja ishte kryer në kushtet e vetëmbrojtjes, por gjykata nuk e pranoi këtë. Në aktgjykim shprehej se Ibrahimi Çelo me paramendim dhe qëllimisht vendosi dhe ekzekutoi viktimën, dhe përdori një pistoletë me plumba, duke shtuar se i akuzuari u ndodh në tronditje mendor. Prokurori propozoi dënimin e të pandehurit me burgim të përjetshëm dhe një dënim të ngjashëm për armëmbajtje pa leje. Ibrahim Çelo u dënua me burgim të përjetshëm për veprën kryesore të vrasjes dhe pesë muaj burg për armëmbajtje. Në fjalën e fundit, Çelo falënderoi gjykatën dhe theksoi se u gjend në një vend të qytetëruar dhe thirri: “Rroftë mbreti! Rroftë atdheu, rroftë kombi!”.

Intervista e Ibrahim Çelos pas dënimit për gazetën “Maqedonia e re”

“Asgjë nuk më ndante nga H. Prishtina. E vlerësoja kontributin e tij deri në momentin kur për të kënaqur ambiciet e tij personale nuk hezitoi të sugjeronte që të vrisja mbretin tonë Ahmet Zogu. Fillimisht mendova se po e thoshte këtë për të më provokuar, por kur e përsëriti, i theksova se jo vetëm që nuk do të bëja asnjë veprim të tillë antipatriotik, por do të reagoja me çdo sakrificë. Që atëherë marrëdhënia jonë u ftoh. Kur i kërkova para për t’u larguar, ai nuk pranoi dhe më siguroi se do të më jepte para vetëm nëse do t’i jepja besën, domethënë nëse do të vrisja Zogun. Ai bënte shantazhe të hapura. Më kishte nervozuar. Ndaj arritëm këtu, ai në varr dhe unë të kalbem burgjeve. I jam mirënjohës drejtësisë së vendit tuaj që njohu qoftë edhe pjesërisht gjendjen e vështirë në të cilën më kishte futur Hasan Prishtina”.