Viti 1951: Turqizimi i shqiptarëve në Kosovë dhe vrasjet e intelektualëve në Shqipëri

Cilat janë ngjarjet që kanë shënuar shqiptarët dhe botën në vitin 1951?

Vazhdon Lufta e Koresë, luftë kjo e cila deri në përfundim, më 1957, merr jetët e 2-3 milionë civilëve. Më 1951, nga një palestinez vritet mbreti Abdullah I i Jordanisë, gjatë lutjeve të xhumasë. Të njëjtin vit vritet edhe kryeministri i Pakistanit, Liaquat Ali Khan of Pakistan.

Greqia e Turqia bëhen anëtare të NATO-s, ndërsa Libia e fiton pavarësinë nga Italia. Pak para ditëlindjes së 77-të, Winston Churchill rizgjidhet kryeministër i Britanisë së Madhe. Ndërkaq, Faruku i Egjiptit e shpall – krye në vete – veten për mbret të Sudanit. Një vit më vonë përmbyset pushteti i tij, duke i dhënë fund dinastisë – gati 150 vjeçare të sundimtarëve me origjinë shqiptare në Egjipt – që nisi me Mehmet Ali Pashën.

Më 1951 lindin rokerët Phil Collins, Chris Rea, Sting dhe Bob Geldof; aktorët Chris Cooper, Robin Williams dhe Michael Keaton; legjenda e bas kitarës, Jaco Pastorius. Lindin edhe shkrimtarët Ylljet Aliçka e Dashnor Kokonozi; sipërmarrësi që merret edhe me politikë, Behghet Pacolli, e analisti Fatos Lubonja. Më 1951 lindi edhe gjermani Joachim Rucker që ishte kryeadministrator i Kosovës – PSSP (Përfaqësuesi Special i Sekretarit të Përgjithshëm të Kombeve të Bashkuara) – në vitin 2006. Ai ishte i pari kryeadministrator që guxoi me përmend pavarësinë e Kosovës.

Më 1951 vdiq heroi francez i Luftës së Parë Botërore – tradhtari i Luftës së Dytë Botërore, Philippe Petain. Vdiq edhe Ali Sami Frashëri – i njohur si Ali Sami Jen – i biri i rilindësit shqiptar Sami Frashëri, që njihet si themeluesi i Klubit Sportiv turk, “Galatasaray”. Vdiq fituesi i Nobelit për Letërsi, Andre Paul Guillaume Gide, si dhe filozofi Ludwig Josef Johann Wittgenstein, të cilit më shumë vepra i botohen pas vdekjes.

Kur është fjala te Shqipëria, një raport i CIA-s që daton më 8 prill 1951, vë në pah planin e Greqisë për ndarjen e Shqipërisë me Jugosllavinë e Titos. Ky plan raportohet nga ambasadori i ShBA-së në Beograd, sipas të cilit një anëtar i Byrosë Politike jugosllave i kishte thënë se ky propozim grek i ishte bërë Jugosllavisë në “nivelin më të lartë”. Sipas planit, pjesa jugore do t’i kalonte Greqisë, ndërsa ajo veriore, Jugosllavisë. Po më 1951, nga CIA Shqipëria cilësohet si problem në Mesdheun Lindor, për shkak të vendndodhjes strategjike në Adriatik. “Forcat detare me bazë në ishullin e Sazanit dhe në pjesën e Vlorës mund të kontrollojnë lehtësisht Adriatikun. Për Bashkimin Sovjetik, Shqipëria përfaqëson një bazë të avancuar që me zhvillimet përkatëse mund të përdoret nga forcat detare dhe ajrore sovjetike në Mesdhe”, thuhet në raport. CIA raporton se një total prej 10 grupe agjentësh, me 39 njerëz, është dërguar në Shqipëri në periudhën nëntor 1950-tetor 1951, prej të cilëve 13 janë rikthyer në Greqi, gjashtë  janë strehuar në Jugosllavi, katër janë kapur dhe dënuar si spiunë nga autoritetet shqiptare, nëntë janë vrarë në aksion dhe shtatë besohet se janë ende operativë edhe se kontakte, më 1951, kishin me katër prej tyre. CIA raporton edhe për “atentatin ndaj ambasadorit sovjetik”, e po ashtu se agjentët shqiptarë po dërgojnë raporte false.

Kur është fjala te “atentati ndaj ambasadorit sovjetik”, duhet të theksohet se më 1951 vritet intelektualja e madhe shqiptare, Sabiha Kasimati. Vrasja e saj tregon tmerrin nëpër të cilin kalonin intelektualët e Shqipërisë, nën regjimin komunist të Enver Hoxhës. Ajo vritet me 21 të tjerë, kinse të përfshirë në rastin që njihet si Bomba në Ambasadën Sovjetike në Tiranë. Viktimat e pafajshme u pushkatuan në mesnatën e 26-27 shkurtit në breg të lumit Erzen, pranë fshatit Mënik, dhe në fshehtësi u hodhën në një gropë të përbashkët, të lidhur me njëri-tjetrin me tela me gjemba. Në mesnatë, fshatarët dëgjuan krisma të pandërprera pushkësh; kanë dëgjuar edhe britmat e Kasimatit, derisa dha shpirt. Në të gdhirë panë një skenë të llahtarshme: diku dilte një dorë, diku një këmbë, diku flokë të përgjakur. Një fshatar nga Mëniku ka rrëfyer: “Më vonë, kur ai vend filloi të shpyllëzohej, një traktoristi që po punonte atje, i ra të fiktë tek pa që traktori po tërhiqte zvarrë një kufomë gruaje, të cilën e mbuloi sërish”. Ishte trupi i Sabiha Kasimatit – shkencëtares së parë shqiptare, bija e mjekut Abdurrahman Kasimati, e cila në moshën 29 vjeçare e merr titullin e doktorit të shkencave në fushën e iktiologjisë. Në Universitetin e Torinos në Itali iu ofrua vendi i asistentes në Iktiologjinë Fluviale, por nuk pranoi dhe u kthye në atdhe. Namik Kasimati, nipi i saj, ka thënë: “Në vitin 1948 punoi një studim shkencor mbi peshqit në ujërat shqiptare. E entuziazmuar shkoi në Durrës dhe i tha shoqes së saj, Durie Hulusi: ‘Jam e gëzuar që mbarova një studim mbi peshqit që do t’i shërbejë jo vetëm Shqipërisë, por edhe shteteve të tjerë që janë në kufi me Shqipërinë’”. Sabiha Kasimati e njihte Enver Hoxhën që nga Liceu i Korçës. Flitet se Hoxha i vardisej Sabihasë së bukur dhe se refuzimit të saj ai iu hakmor më vonë. Por, ajo ishte edhe guximshme e kjo dëshmohet me fjalët që ia tha Enver Hoxhës në një takim: “Kam ardhur të të them se ti po vret gjithë intelektualët. Dua të të pyes se me cilët ke ndërmend ta ndërtosh Shqipërinë, me teneqexhinjtë apo me këpucarët”? Ndërsa Hoxha ia kthen: “Të këshilloj të lexosh Marksin dhe Leninin”.

Ndërkohë, në Kosovë, në natën e 10 e 11  tetorit të vitit 1951, në pritë të UDB-së vriten ata që cilësohen si anëtarët e fundit të NDSh-së në Kosovë (Lëvizja Nacional-Demokratike Shqiptare): Hasan Remniku, Mustafë Koka me bashkëshorten e tij Rabijen (e cila ishte shtatzënë), si dhe Agush Mehmeti me bashkëshorten, Qibrie Misin Alidema. Trupat e tyre të vdekur i kishin ekspozuar në Gjilan, “te Lama e Miellit”, ku i mbajtën disa ditë, me qëllim që të frikësoheshin qytetarët dhe ata të cilët eventualisht do të guxonin të përsëritnin veprimet e këtij grupi.

Në Kosovë vazhdonte dhuna kundër shqiptarëve. Nga dhuna ata detyroheshin të shpërnguleshin. Shumë e mohuan përkatësinë kombëtare: u shkruan si turq, për të shmangur përndjekjet. Ndaj kësaj dukurie të fundit ka reaguar, më 1951, intelektuali Fehmi Agani. Ndërsa, poeti Esad Mekuli më 1954 shkruan poezinë “Turk Elhamdulilah”, ku ndër të tjera janë këto vargje:

“ … Je turk, je Turk! – kanë shti
Shqiptarin me shekuj, pa da,
e nji ditë ndër ne u ndi:
– Jam turk, elhamdulila!

Po, s’jemi turq, nuk jemi!
Jo kurr’! Ta dinë të tanë:
Shqiptarë dhe t’parët i kemi.
Feja prej kombit s’na ndanë … !”

Më 1951 vihen themelet e Bashkimit Evropian, pas formimit të Komunitetit Evropian të Karbonit dhe Çelikut. /Telegrafi/