Shqiptarët janë populli që ndër të parët kanë kultivuar artin e fotografisë. 17 vjet pas shpalljes së zbulimit të fotografisë (1839), në Shkodër më 1856 hapet hap studioja – ndër të parat në rajon dhe më gjerë. Dramaturgu, shkrimtari dhe profesori Stefan Çapaliku, në dokumentarin me tri pjesë “Na ishte njëherë Shqipëria”, pasi studion mijëra e mijëra fotografi zbërthen artin e kësaj studioje dhe historinë e shqiptarëve të asaj kohe.
Pjesa e parë e dokumentarit ndërlidhet me Pietro Marubbin (1834-1903), i cili nga Piaçenca e Italisë shkon në Shkodër me një përvojë si arkitekt, piktor e skulptor. “Qyteti kishte mir’prit’ kráh’háp nji magjistar, qi ndezte flakë do pluhna dhe lângje e mândêj t’népte në dorë nji copë letër të trashë ku ishe pikrisht ti”, shkruanin kronikat e kohës, për “dritëshkronjat” e tij. Meqë puna i ecte mirë, Pietro angazhon si ndihmës djemtë e Rrok Kodhelit, Matin dhe Mikelin. Meqë nuk kishte fëmijë, Pietro ia la studion Mikelit bashkë me 4,000 negativë në xhama të përmasave të ndryshme.
Pjesa e dytë e dokumentarit ka të bëjë me veprimtarinë e Mikel Kodhelit që do të njihet më vonë si Kel Marubi (1870–1940). Më 1885 specializon artin e fotografisë në Trieste, në studion e fotografit të njohur, Guglielmo Sebastianutti. Por, Keli njihet edhe si aktivist i çështjes kombëtare, për çka burgoset disa herë nga autoritetet turke. Ai do të lë pas vetes 34,000 negativë në xham të përmasave të ndryshme.
Pjesa e tretë e dokumentarit i kushtohet Gegë (Grigor) Marubit (1907–1984), të birit të Kelit, i cili më 1923 po ashtu kishte kryer specializime për fotografi dhe kinematografi te vëllezërit Lumier në Paris. Më 1952 studioja e famshme e Marubëve bëhet pjesë e Kooperativës së Artizanatit. Më 1970 Keli do t’ia dhurojë shtetit arkivin fotografik familjar. Ai la pas vete 51,000 negativë.
Për realizimin e dokumentarit është punuar me vite për t’u studiuar negativët e Marubëve. Ndërsa, paraqet një formë unike të rrëfimit të historisë përmes fotografive pak e hiç të njohura për shqiptarët. /Telegrafi/
Promo
Reklamo këtu
Nga Auto Mita
Nga Camelot Kosova
Nga Central Park
Nga Muqa Solar Company
Lufta Prigozhin - Putin
Më shumë
Historia e gjakmarrjes së madhe në Tokën e Shenjtë, shqiptari që tentoi të ndalte Rothschildët dhe sulltani që lejoi krijimin e Izraelit
Prej 21 nëntorit deri me 9 dhjetor, mbahet “Java e Kulturës Shqiptare” në Austri
Figura e shtrembëruar e Ali Pashë Tepelenës, në dramaturgjinë perëndimore
“Bregu i pikëllimit”, një dramë si literaturë prozaike apo lloj i realizmit shpirtëror
Rexhën nuk e mbyti kali, por axha i tij!?
Thënie të Platonit: Në prekjen e dashurisë gjithkush bëhet poet
104.5m² komfort – Banesë luksoze me pamje tërheqëse për zyret e juaja
Investoni në të ardhmen tuaj – bli banesë në ‘Arbëri’ tani! ID-140
Shitet banesa në Fushë Kosovë në një vendodhje perfekte – 80.5m², çmimi 62,000Euro! ID-254
Ideale për zyre – në qendër të Prishtinës lëshohet banesa me qira ID-253
Bli shtëpinë e ëndrrave tuaja në Prishtinë – ZBRITJE në çmim, kapni mundësinë tani! ID-123
Marrëveshje: Melodia Px dhe Telegrafi Deals janë dakordu që atletet Nike për femra ti ofrojnë për vetëm 69.95€, deri më 09 mars!
A do të shihemi në Balkan eCommerce Summit 2025?
Ekskluzivisht në Telegrafi Deals – Nike REAX nga 101€ në 79.95€!
Çfarë do të thotë DeepSeek AI për marrëdhëniet e SHBA me Kinën?
Çdo fëmijë e don një xhaketë të re për vit të ri!
Më të lexuarat
Rizarta akuzon produksionin në transmetim direkt se kanë publikuar bisedën e saj pa autorizim: Mendoja se po flisja me psikologen, nuk e dija që do jepej ky klip
Zëvendëspresidenti amerikan i përgjigjet kritikave të ashpra të kushëririt që luftoi në krah të ukrainasve
Në Pejë do të ndërtohet fabrika e parë për prodhimin e municioneve, me mbështetje amerikane
Tifozët nuk mund ta besojnë atë që ndodhi menjëherë pas super golit që shënoi Lamine Yamal për Barcelonën
Si e sheh botën zëvendëspresidenti amerikan - dhe pse kjo ka rëndësi
I dyshuari për vrasjen e vëllezërve Bytyqi, në mesin e personave nga ish-njësiti famëkeq, në mbrojtje të Vuçiqit nga studentët