Shqiptarët janë populli që ndër të parët kanë kultivuar artin e fotografisë. 17 vjet pas shpalljes së zbulimit të fotografisë (1839), në Shkodër më 1856 hapet hap studioja – ndër të parat në rajon dhe më gjerë. Dramaturgu, shkrimtari dhe profesori Stefan Çapaliku, në dokumentarin me tri pjesë “Na ishte njëherë Shqipëria”, pasi studion mijëra e mijëra fotografi zbërthen artin e kësaj studioje dhe historinë e shqiptarëve të asaj kohe.
Pjesa e parë e dokumentarit ndërlidhet me Pietro Marubbin (1834-1903), i cili nga Piaçenca e Italisë shkon në Shkodër me një përvojë si arkitekt, piktor e skulptor. “Qyteti kishte mir’prit’ kráh’háp nji magjistar, qi ndezte flakë do pluhna dhe lângje e mândêj t’népte në dorë nji copë letër të trashë ku ishe pikrisht ti”, shkruanin kronikat e kohës, për “dritëshkronjat” e tij. Meqë puna i ecte mirë, Pietro angazhon si ndihmës djemtë e Rrok Kodhelit, Matin dhe Mikelin. Meqë nuk kishte fëmijë, Pietro ia la studion Mikelit bashkë me 4,000 negativë në xhama të përmasave të ndryshme.
Pjesa e dytë e dokumentarit ka të bëjë me veprimtarinë e Mikel Kodhelit që do të njihet më vonë si Kel Marubi (1870–1940). Më 1885 specializon artin e fotografisë në Trieste, në studion e fotografit të njohur, Guglielmo Sebastianutti. Por, Keli njihet edhe si aktivist i çështjes kombëtare, për çka burgoset disa herë nga autoritetet turke. Ai do të lë pas vetes 34,000 negativë në xham të përmasave të ndryshme.
Pjesa e tretë e dokumentarit i kushtohet Gegë (Grigor) Marubit (1907–1984), të birit të Kelit, i cili më 1923 po ashtu kishte kryer specializime për fotografi dhe kinematografi te vëllezërit Lumier në Paris. Më 1952 studioja e famshme e Marubëve bëhet pjesë e Kooperativës së Artizanatit. Më 1970 Keli do t’ia dhurojë shtetit arkivin fotografik familjar. Ai la pas vete 51,000 negativë.
Për realizimin e dokumentarit është punuar me vite për t’u studiuar negativët e Marubëve. Ndërsa, paraqet një formë unike të rrëfimit të historisë përmes fotografive pak e hiç të njohura për shqiptarët. /Telegrafi/
Nga Pro Transport
Nga IP Petrol
Nga Bau Holding
Nga Central Park
Lufta Prigozhin - Putin
Më shumë
Djali i Fadil Hoxhës, Sharri, ndër të parët ka shkruar parullën: Kosova Republikë!
Prizreni ruan monedhat ilire
Një kufi ndau gjuhën e familjes sime - tani po e rikthej
Koha e “Videos” dhe kasetave
“Kurrë s’ka parë historia, që të vijë ne Shqipëri, një udhëheqës kaq i ndritur, si Hrushovi dhe shokët e tij”!
Historia e fisit Shala
104.5m² komfort – Banesë luksoze me pamje tërheqëse për zyret e juaja
Investoni në të ardhmen tuaj – bli banesë në ‘Arbëri’ tani! ID-140
Shitet banesa në Fushë Kosovë në një vendodhje perfekte – 80.5m², çmimi 62,000Euro! ID-254
Ideale për zyre – në qendër të Prishtinës lëshohet banesa me qira ID-253
Bli shtëpinë e ëndrrave tuaja në Prishtinë – ZBRITJE në çmim, kapni mundësinë tani! ID-123
Ekskluzivisht në Telegrafi Deals – Nike REAX nga 101€ në 79.95€!
Çfarë do të thotë DeepSeek AI për marrëdhëniet e SHBA me Kinën?
Çdo fëmijë e don një xhaketë të re për vit të ri!
25% zbritje në çizmet Adidas Terrex? Zgjate dorën!
Hej djem! Super xhaketa e Adidas tani vjen me zbritje ekskluzive vetëm për ju
Më të lexuarat
"Le ta bëjmë një marrëveshje", Zelensky i ofron Trumpit minerale të rralla në këmbim të ndihmës financiare
Netanyahu mohon shtetin palestinez: Le ta krijojnë shtetin e tyre në Arabinë Saudite
Votimi në diasporë: A ka rrezik për manipulim në transportin e zarfeve zgjedhore?
Trump: Izraeli do t'ia dorëzojë Gazën SHBA-së pas luftimeve
Legjenda e Milanit u shkarkua nga posti i trajnerit pasi nuk e futi në lojë djalin e presidentit
Tom Jones qëndroi me dashurinë e fëmijërisë deri në vdekjen e saj, por martesa e tyre 59 vjeçare u shoqërua me shumë tradhti