Komisioni Evropian prezanton ‘Fondin e Rimëkëmbjes’ pas pandemisë së COVID-19 në vlerë prej 1 trilion euro

Në kuadër të buxhetit të ardhshëm të Bashkimit Evropian, presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen kërkon të mobilizojë 1 trilionë euro për të mbështetur ekonominë e bllokut pas krizës së pandemisë së COVID-19. Këtu vetëm një pjesë e vogël janë fonde direkte, sepse pjesa tjetër janë garanci, rishpërndarje dhe për herë të parë në histori borxhe.

Plani i prezantuar nga von der Leyen, sjell një rritje të pushtetit për vetë atë, sepse ajo e ka në dorë mbikëqyrjen e “Fondit të Rimëkëmbjes”. Shuma gjigante do të thotë dyfishim të shpenzimeve të BE-së. Buxheti normal i saj, për vitet 2021-2027, ende i pamiratuar përfshin po ashtu 1 trilion euro.

Si do të shpërndahen paratë?

Komisioni Evropian jep prej dekadash ndihma rajonale për të mbështetur rajonet më të dobëta ekonomike të Evropës. Kjo do të funksionojë kështu edhe në ndihmat për Coronavirusin, por ende është e hapur, nëse shtetet që bëjnë kërkesë do të marrin përsipër edhe një pjesë të shpenzimeve.

Fondet do të shpenzohen për qëllimet afatgjata të BE, projektet kundër ndryshimit të klimës, dixhitalizimin apo shkencën e zhvillimin.

Nga “Fondi i Rimëkëmbjes” nuk do të mbahen me injeksione financiare industritë që kërcënohen nga falimentimi për shkak të Coronavirusit. Për këtë ka për të pasur grindje në BE, sepse shumë vende shpresojnë për ndihma të menjëhershme me qëllim të ruajtjes së vendeve të punës. Paratë do të shkojnë për vendet më të prekura nga COVID-19. Nuk ka pra fonde për arkat e shtetit. Por a mund të ketë kaq shpejt projekte për të tërhequr paratë. Italia, që tani nuk është në gjendje të tërheqë fondet e miratuara për të në Bruksel. E a mund të mobilizojë Brukseli kaq shpejt nëpunës për të shpërndarë miliarda të reja?

Kundërshtime

Kur kancelarja gjermane, Angela Merkel e presidenti francez, Emmanuel Macron paraqitën fondin e rimëkëmbjes me vlerë prej 500 miliardë euro, Merkel tregoi, se si do t’i bindte edhe ata që dyshojnë në shtëpinë e saj.

“Një përgjigje e përbashkët për krizën është edhe në interesin gjerman”, tha ajo.

Sekretari i Shtetit për Evropën, Michael Roth përsëriti në Bruksel po këtë argument. Solidariteti nuk është vetëm një gjest zemërgjerësie, por “solidariteti është në interesin e të gjithëve”.

Kjo deklaratë i adresohet “katër kursimtarëve” në BE. Austria, Danimarka, Holanda e Suedia. Ato duan që mjetet për fondet e ndihmës pas Coronavirusit të mos jepen si grante, si propozuan Merkel e Macron, por si kredi të kthyeshme.

Lexo po ashtu Spanja kërkon që ta merr pjesën më të madhe të fondeve të BE-së për përballimin e COVID-19

Kundër këtij qëndrimi është absolutisht kundër Italia. Ministri italian për Evropën, Enzo Amendola kritikoi planin e grupit të të katërve si defensive dhe të papërshtatshëm.

“Komisioni Evropian ka nevojë për më shumë guxim më 27 maj”, tha Amendola.

Zgjidhja e problemit pritet të jetë një përzierje e kredive me grantet. Ursula von der Leyen dëshiron një përzierje 60:40 – ose 70:30 për të kënaqur grupin e kursimtarëve.

Ende pa ujdi për buxhetin e BE-së

Grindja komplikohet, kur në të njëjtën kohë duhet mbyllur edhe plani financiar afatmesëm i BE. Edhe këtu vendet anëtare janë larg një ujdie. Grupi i katër kursimtarëve duan shkurtime në buxhet. Edhe në kohë normale gjithmonë ka pasur grindje deri në orët e vona të natës për buxhetin e BE e bëhen negociata të forta. Tani duhet të gjendet një ujdi në të njëjtën kohë për dy arka me miliarda dhe të ketë miratim madje njëzëri. Pritet që një ujdi mund të arrihet vetëm në një samit të jashtëzakonshëm, që duhet ta përcaktojë presidenca gjermane e BE që fillon më 1 korrik.

Kush duhet të paguajë?

“Fondi i Rimëkëmbjes do duhet të financohet nga leja që jepet historikisht vetëm njëherë për BE-në që të marrë borxhe. Për këtë presidentja e KE-së përdor si bazë për kredi buxhetin e BE-së, me qëllim që të marrë në tregjet financiare miliardat e nevojshme. Këto para do duhet që të paguhen në tre periudhat e ardhshme të buxhetit të BE për rreth 20 vjet. Përkatësisht do të rriten edhe pagesat e rregullta të vendeve anëtare në arkën e përbashkët evropiane, kur të fillojë edhe kthimi i parave. E rëndësishme është që këto kredi të jenë gati me fillimin e vitit 2021 për të arritur efektin e tyre.

Por marrja e borxheve nga Komisioni Evropian kontestohet nga ana juridike, gjë që mund të sjellë edhe vonesa.

Friedrich Heinemann nga Instituti Ekonomik ZEW paralajmëron se, “Fondi i Rimëkëmbjes nuk do t’i zgjidhë në fund të fundit problemet dramatike të Italisë dhe Greqisë”.

Pagesat si grante paraqesin vetëm 2 për qind deri 3 për qind të kapacitetit ekonomik të secilit vend. Gjermania duhet të mbajë barrën kryesore. Sipas zhvillimit të koniunkturës, Berlini duhet të paguajë nga 23 miliardë euro deri 38 miliardë euro në arkën e përbashkët të BE-së. Polonia me një kontribut prej 10 miliardë euro mund të kthehet për herë të parë nga pritës i fondeve të BE në pagues neto.

Në varësi të llogaritjeve, nëse merret për bazë kapaciteti ekonomik apo nëse futet aty edhe rritja e papunësisë, pritet që jugu evropian të marrë pjesën e luanit në këto fonde. Fondet do të rishpërndahen nga Lindja në Jug tani. Franca, Italia, Spanja do të jenë përfituesit kryesorë. Por këto fonde duhet të kenë edhe miratimin e vendeve lindore të BE-së. Negociatat pra janë në shumë fronte shpërthyese. /Deutsche Welle/