Borgesi hapi ca dyer magjikë në mendjen time

Nga: Salman Rushdie
Përktheu: Bajram Karabolli

Në historinë e njerëzimit, e shenjta ka qenë gjithmonë një mënyrë për të heshtur njerëzit. E shenjta do të thotë: “Ne e tregojmë historinë, jo ju”. Dhe, nga ideja e së shenjtës vijnë inkuizicionet, ajatollahët dhe gjithë ato gjëra.

Toka nën këmbët tuaja është një roman i parespektueshëm, sepse privilegjon fjalën e individit, autorit të librit, mbi zërin e të tjerëve. Rilexojmë libra dhe na duken interesante, sepse në to dhe në veprat e artit gjejmë zërin e krijuesit, i cili i përket vetëm atij. Askush tjetër nuk e zotëron atë: asnjë parti politike ose grup interesi, asnjë ideologji … Bëhet fjalë për një individ i cili thotë: “Unë mendoj se kjo është kështu, çfarë mendoni? Secili lexues mund ta pranojë ose refuzojë atë. Kur lexoni një libër dhe mendoni se nuk ia vlen, lëreni, sepse nuk ka asgjë të keqe”.

Si student universiteti, shkova një herë në një librari në Kembrixh dhe gjeta një kopje të Fiksioneve të Horhe Luis Borhesit (Jorge Luis Borges). Ishte e vetmja kopje e disponueshme në anglisht. Mora librin nga tavolina dhe pas një ore vazhdoja ende ta lexoja në këmbë. Nuk mund të ndaloja së lexuari. Ishte sikur dikush të kishte hapur ca dyer magjike në mendjen time dhe unë mund të vizitoja vende ku nuk mendoja se ishte e mundur të shkoja. Papritmas, shitësi m’u afrua dhe më pyeti: “A do ta blesh librin?” Në fakt po mendoja ta vidhja, por e bleva.

Nëse je me fat, librat ndonjëherë hapin dyer magjike në mendjen tënde dhe të çojnë në vende të reja. Këtë gjë bëri Borhesi me mua, ndërkohë që zëri i tij i përkiste vetëm atij, askujt tjetër. Ishte një zë i rrallë, i fuqishëm dhe befasues, ashtu siç e duam prej shkrimtarëve tanë. Ne duam që ata të jenë vetvetja dhe jo shërbëtorët e dikujt tjetër. Kjo është mënyra. Pastaj, autori mund ta ketë parasysh ose jo mendimin e lexuesve, për atë nëse është i mirë, i përshtatshëm dhe i respektueshëm apo jo. Por, detyra e autorit është të përpiqet të thotë atë që ka për të thënë, në mënyrën më të mirë të mundshme. Kjo është ajo që në fund u ofron lexuesve; gjithçka tjetër varet prej tyre.