Ekonomi Botë

Në cilat vende të Evropës janë ngritur më së shumti çmimet e pronave që nga viti 2015?

Para 10 muajve

Çmimet e shtëpive janë rritur me më shumë se 166 për qind që nga viti 2015 në Hungari, por ka një vend me rritje edhe më të lartë.

Çmimi i një apartamenti në Stamboll tani është në konkurrencë të ngushtë me çmimet e qyteteve të shtrenjta si Parisi dhe Londra, pasi shifrat tregojnë se çmimet e banesave turke janë 12 herë më të larta se sa ishin nëntë vjet më parë në terma nominalë.

Ndër vendet anëtare të OECD-së, shtetet e Evropës veriore si Suedia dhe Finlanda kanë parë ndryshimin më të vogël, me më shumë se 4 për qind rritje në çmimet nominale të banesave që nga viti 2015.

Në anën tjetër të shkallës qëndron Turqia, e cila ndiqet nga Hungaria, ku çmimet janë 166 për qind më të larta se sa ishin në 2015, raporton euronews.

Shumica e vendeve të OECD panë që çmimet e banesave të tyre të rriteshin në dyshifrorë midis 2015 dhe 2023. Megjithatë, çmimet turke dallohen edhe shkaku numrit të madh të blerësve rusë, duke i ngritur edhe çmimet e qirave aq lartë, sa që edhe guvernatori i bankës qendrore të vendit nuk mund t’i përballojë, transmeton Telegrafi.

Megjithatë, ndërsa çmimet e banesave turke janë rritur gradualisht që nga viti 2015, ato filluan të rriten me shpejtësi të madhe në vitin 2021.

Ata arritën kulmin e tyre në vitin 2022, kur çmimet e banesave u rritën 168 për qind në një vit, e ndjekur nga një rritje prej 76 për qind në vitin 2023.

Ndërkohë, në të gjithë Evropën dhe SHBA-në, çmimet e banesave u goditën në fund të vitit 2022 pasi bankat qendrore në këto ekonomi filluan të rritin normat e interesit për të trajtuar inflacionin e lartë, i cili rriti normat e hipotekave në proces.

Nga ana tjetër, banka qendrore turke uli normën e saj bazë në gusht të vitit 2022, edhe pse në nëntor të atij viti inflacioni në vend ishte afër 85 për qind.

Ekspertët e vlerësojnë përshkallëzimin në rritje të çmimeve nominale të pronave në Turqi në një përzierje arsyesh.

“Ndryshimi aktual fillon nga viti 2020”, tha Gorkem Yapan, udhëheqës i sektorit të pasurive të paluajtshme dhe ndërtimi për tregun turk në KPMG. “Arsyet kryesore besoj se janë luhatja e monedhës, zhvlerësimi i lirës turke, normat më të larta të inflacionit dhe rritja e kostove të ndërtimit, si dhe kërkesa në rritje pas pandemisë”, shtoi ai.

Norma e inflacionit në shtetin turk në vitin 2022 ishte jashtëzakonisht e lartë, më shumë se 50 për qind për pothuajse të gjithë vitin, duke arritur mbi 80 për qind në muajin tetor. Megjithatë, çmimet reale të banesave (të rregulluara për inflacionin) gjithashtu u rritën me 96.7 për qind deri në tremujorin e tretë të 2023 krahasuar me vitin 2015, sipas OECD.

“Ne përjetuam tërmete gjatë vitit të kaluar, ku u prekën 11 qytete, e cila gjë shkaktoi rritjen e çmimeve, sepse njerëzit duan të jetojnë në vende më të sigurta si ndërtesat rezistente ndaj tërmeteve”, tha Yapan.

Mendoni se keni një hipotekë të lartë? Mendohu sërish…

Ndërsa blerësit me para të gatshme vërshuan tregun, njerëzit me hipoteka në Turqi kanë parë që normat e tyre mujore të rriten në qiell: nivelet ekstreme të inflacionit në Turqi, i cili kohët e fundit arriti pothuajse në 70 për qind, nxiti bankën qendrore të shtrëngonte në mënyrë agresive politikën e saj monetare dhe të rriste normën bazë nga 8.5 për qind në muajin qershor të vitit 2023 në 45 për qind në janar 2024.

Si rezultat, hipotekat në Turqi tani kanë një interes vjetor prej 40 për qind. Gjithashtu, maksimumi i hipotekës për rrëmbim mbulon jo më shumë se një të pestën e çmimit të një shtëpie.

Gjatë gjithë vitit 2023, më pak se 15 për qind e shtëpive të shitura kishin një blerës me hipotekë. Pjesa tjetër iu shit blerësve me para në dorë.

Investimi në tregun turk të pronave – a është tepër vonë?

Tregu turk është frenuar si pasojë e çmimeve të larta të banesave dhe qirave, normave të larta të interesit dhe rënies së të ardhurave të familjeve në terma real për shkak të inflacionit të lartë.

Çmimet e banesave janë ende në rritje në terma nominalë, por ato po bien prapa inflacionit. Prandaj, në terma realë, kohët e fundit ato janë bërë më të lira.

Kostot e larta të ndërtimit mund të çojnë në furnizim të kufizuar. Megjithatë, nëse kërkesa për shtëpi rritet dhe normat e interesit bien për të stimuluar rritjen, kjo mund të ndihmojë në kapërcimin e stagnimit aktual.

Megjithatë, njerëzit nuk mund të përballojnë blerjen e shtëpisë së tyre për momentin, duke shkaktuar në çmime kokëfortë të larta të qirave – dhe kjo në fakt po i lë hapësirë për të investuar blerësve me para në dorë.

“Ka një raport, për shembull, në Stamboll ose në Turqi”, shpjegoi Yapan. “Shumicën e herëve çmimi i shitjes së një shtëpie ishte 300 herë më i lartë se qiraja. Është një mesatare. Por, tani qiratë janë shumë të larta”, pohoi ai.