Kush stresohet, ka më shumë gjasa që të sëmuret nga kanceri?

Shpesh krijohet konfuzion me atë se çfarë e shkakton një tumor: nganjëherë dyshimet janë legjitime, ndonjëherë jo

Disa studiues, janë përpjekur gjatë viteve për t’iu përgjigjur një hipoteze që ngrihet periodikisht: ankthi, stresi (ndoshta vetëm puna), shqetësimet, dhimbjet mund të favorizojnë fillimin e tumorit?

Shkurtimisht, a ka lidhje midis psikikës dhe kancerit? Përgjigjja, për tani, ka qenë gjithmonë e njëjtë: nuk ka prova shkencore. Por a është kjo një përgjigje përfundimtare? A ka prova të reja? Është pyetur Luigi Grassi, kryetar i Shoqatës Italiane të Psiko-Onkologjisë dhe drejtor i Klinikës Psikiatrike në Universitetin e Ferrarës.

Një kërcim në histori

“Dyshimi vjen nga vëzhgimet që vijnë nga fillimi i historisë së mjekësisë – shpjegon Grassi – nga Galeni dhe nga shumë doktorë në shekujt e ardhshëm, të cilët në përvojën e tyre klinike treguan se njerëzit me aspekte depresive ose melankolike kishin më shumë gjasa të zhvillonin sëmundje neoplastike. Një faktor i zakonshëm shkakësor ishte imagjinuar për të dy patologjitë onkologjike dhe depresive: tejkalimi i barkut të zi. Që nga mesi i shekullit të kaluar (me zhvillimin e mjekësisë psikosomatike dhe me “pretendimin” për të gjetur në mekanizmat psikike agjentët shkaktarë të sëmundjeve fizike, të tilla si ulcerat, diabeti, sulmet në zemër apo kanceri) një linjë prirjeje është zhvilluar paralelisht me atë që ndodhi në laborator në studimin e pasojave të stresit te kafshët”.

Studimi mbi minjtë

“Është e vërtetë se disa vëzhgime të atyre viteve dhe viteve të mëvonshme treguan se akumulimi i ngjarjeve stresuese e bën individin më të ekspozuar ndaj zhvillimit të sëmundjeve. Aktualisht, për patologji onkologjike mund të flitet maksimumi për modulimin e rrjedhës së sëmundjes sesa për ndikimin shkakor në origjinë. Nuk ka dyshim se shumë hulumtime laboratorike të kryera që nga vitet 1970 për kafshët, veçanërisht derrat dhe minjtë, tregojnë se si kafshët e stresuara (izolimi i detyruar, etj.) ishin më të ndjeshme ndaj zhvillimit të kancerit të shkaktuar nga viruset në krahasim me kafshët që nuk ishin të stresuara: si në fillimin e tumorit ashtu edhe në përhapjen e metastazave, për shkak të aktivizimit të hormoneve të stresit (veçanërisht të kortizolit) dhe për reduktimin e imunitetit”.

Studimet mbi njeriun etikisht të pamundur

Të dhënat kontradiktore janë raportuar edhe te njerëzit, por me të gjitha vështirësitë e rastit, duke përfshirë pamundësinë etike për të aktivizuar stresin laboratorik, kompleksitetin e njeriut dhe përgjigjet e tij biologjike, vlerësimin e stresit në aspektin subjektiv dhe joobjektiv.

“Të dhënat më të fuqishme kanë të bëjnë me gjendjen depresive, e cila në shumë studime të kryera në njerëz ka lehtësuar përparimin e sëmundjes (në disa forma të kancerit, si gjiri dhe vezoret), përsëri në bazë të lidhjes biologjike midis depresionit, mekanizmit të stresit dhe aktivizimit të rrugëve biologjike në themel të përhapjes së metastazave. Por unë nuk mendoj se ky përfundim mund të jetë definitiv, pasi është e nevojshme të rishikohet hipoteza e fillimit: grupi i patologjive të ndryshme onkologjike është shumëpërfshirës sipas përkufizimit dhe formimi i një tumori përfshin ndërthurjen e shumë variablave ndërmjet tyre, të cilat me siguri kanë të bëjnë me sintezën e fenomeneve mjedisore, sjelljes, gjenetike dhe infektive dhe shumë të tjerë në varësi të llojit të kancerit”.

Rreziku i kurthit “të menduarit pozitiv”

Stresi është përgjigjja adaptive dhe fiziologjike jo specifike për çdo kërkesë për modifikim të ushtruar në organizëm nga një gamë shumë e gjerë e stimujve heterogjenë. Sigurisht, kur burimet e reagimit janë shterur, ka një rënie të mbrojtjes dhe prandaj një ndjeshmëri më të madhe të përgjithshme të subjektit.

“Hulumtimet e ardhshme do të duhet të shkojnë përtej konceptit klasik të aktivizimit të aksit hypothalamic-hipofizës-adrenale të mesme të stresit dhe të jenë në gjendje të hetojnë efektet e stresit në nivelin e strukturave gjenetike individuale, për të kuptuar nëse ndërhyrjet psikoterapeutike ose psikopatologjike kanë një ndikim reparativ mbi këto mekanizma, kur ata duhet të reduktojnë reagimin e stresit. Çdo gjë duhet të lexohet me përulësi dhe maturi të madhe dhe sigurisht që hipotezat e ekzistencës së një personaliteti të veçantë në rrezik për kancerin (i quajtur Tipi D) duhet të reduktohen në masë të madhe.”

Së fundmi, me siguri rritja e mbrojtjes psikologjike përmes burimeve të brendshme (p.sh. relaksimi, ndërgjegjësimi) dhe ato të jashtme (si mbështetja sociale dhe ndërpersonale, aktivitetet motivuese, aktiviteti fizik) gjithashtu lehtëson reagimet biologjike të organizmit duke e bërë atë sigurisht më rezistent ndaj stresit. Dhe kjo është e vlefshme për çdo kusht të individit, pra për çdo patologji.

Pikëpamja është ajo e një shërimi (ose shërimi dhe rehabilitimi) i organizmit si tërësi e biologjisë, aktivitetit mendor, marrëdhënieve shoqërore dhe vlerave individuale. Sidoqoftë, ne nuk duhet të biem në atë që në Shtetet e Bashkuara quhet “kurth i mendimit pozitiv”, një lloj skllavërie mendore që gjithashtu çon në pasoja negative, duke përfshirë fajësimin e atyre që nuk janë në gjendje të aktivizojnë burimet psikologjike dhe të kërkojnë ndihmë, se nëse sëmundja bëhet e ndërlikuar, personi është shkaku i parë. /Telegrafi/