Frika është alarm mbrojtës, por kur e lëmë t’i drejtojë vendimet, ajo na kufizon jetën
Frika është një nga ndjenjat tona më të fuqishme: një mekanizëm themelor mbijetese që formëson mënyrën se si mendojmë, ndiejmë dhe reagojmë. Ajo ka evoluar për të na mbrojtur nga rreziku, por njëkohësisht mund të na dëmtojë, duke cenuar shëndetin, marrëdhëniet, procesin e të nxënit, jetën sociale dhe mundësitë tona në jetë. Ndërsa na mbron, frika mund të na shtyjë edhe drejt sjelljeve që pa dashur lëndojnë të tjerët.
Frika, depresioni dhe çrregullimet mendore: Sfida e kohës moderne
Ka gjithnjë e më shumë tregues se njeriu modern jeton me një ndjenjë të shtuar frike. Shumë njerëz kanë përshtypjen se bota është bërë më e rrezikshme, edhe pse kërcënimet reale të jetës në shumë shoqëri janë më të vogla se më parë. Prindërit hezitojnë t’i lënë fëmijët të luajnë jashtë, ndonëse aksidentet shpesh ndodhin në shtëpi, ndërsa mungesa e lëvizjes cenon shëndetin fizik dhe mendor.
Frika është e pranishme në pothuajse të gjitha çrregullimet mendore dhe lidhet me depresionin, psikoza, tentativat për vetëvrasje, si dhe me shumë sëmundje fizike, nga sëmundjet e zemrës, problemet e tretjes, migrenën e alergjitë, deri te çrregullimet e tiroides dhe vështirësitë në frymëmarrje.
Frika lind ankthin, ankthi përforcon frikën
Personat me ankth të shprehur më shpesh kanë tension të lartë, imunitet më të dobët dhe gjithnjë e më shumë studime tregojnë lidhjen mes stresit dhe sëmundjeve degjenerative të trurit. Ankthi shpesh çon edhe në zakone të pashëndetshme si duhani, alkooli dhe ushqyerja jo e duhur.
Edhe pse konteksti kulturor ka rëndësinë e vet, frika është thellë e rrënjosur në gjenetikën tonë dhe nuk mund të zhduket. Ajo që mund të bëjmë është ta njohim, ta kuptojmë, ta frenojmë dhe të mësojmë të jetojmë përkundër saj.
Frika e lindur dhe ajo e fituar
Njeriu lind me disa frikëra bazë që e ndihmojnë të mbijetojë: frika nga humbja e mbështetjes, zhurma e fortë, mbytja... Këto janë sinjale paralajmëruese. Frika racionale është mbrojtëse; frika joracionale dhe e tepruar është destruktive dhe mund të pengojë funksionimin normal.
Reagimi ndaj frikës varet edhe nga tipi i personalitetit. Disa tërhiqen, disa luftojnë, të tjerë injorojnë emocionet e tyre. Frika mund të bëhet aq intensive sa të kthehet në panik ose fobi, duke çuar në përmbytje emocionale dhe humbje të aftësisë për të menduar qartë, transmeton Telegrafi.
Frikërat elementare dhe ekzistenciale
Frikërat elementare lidhen me rrezikimin e jetës: frika nga vdekja, mbytja, lëndimi. Frikërat ekzistenciale, shumë më të zakonshme në jetën moderne, lidhen me vetminë, humbjen e lirisë, mungesën e kuptimit dhe pamundësinë për të realizuar qëllimet personale. Këto frikëra ndërthuren dhe ndikojnë drejtpërdrejt në cilësinë e jetës dhe zhvillimin personal.
Frika si barrë e përditshme
Kur frika bëhet e tepruar, ajo na bllokon, na shtyn të tërhiqemi, të heqim dorë nga qëllimet dhe të biem në pasivitet.
Në shumë kultura është e zakonshme të shtypen emocionet, edhe frika. Por edhe pse shtypja e tyre mund të duket si mbrojtje e përkohshme, afatgjatë ajo pengon kreativitetin, iniciativën, forcon ndjesinë e rrezikut dhe krijon një cikël të mbyllur ankthi e vigjilence të vazhdueshme. Personat e mbingarkuar me frikë shpesh e transmetojnë atë te partnerët, fëmijët dhe njerëzit përreth tyre, pa qenë të vetëdijshëm.
Pranimi i frikës dhe rruga e daljes
Kur frika është e vazhdueshme dhe ndikon në jetën e përditshme, nevojitet trajtim dhe ndryshim i mënyrës së të menduarit.
Frika është një mekanizëm sinjalizues që na paralajmëron se jemi të rrezikuar, por pas sinjalit vjen analiza, zgjedhja dhe marrja e përgjegjësisë. Pranimi i frikës si pjesë e natyrshme e përvojës njerëzore hap rrugën për ta zotëruar atë dhe për të mësuar të jetojmë përkundër saj, e jo nën komandën e saj. /Telegrafi/
