Viti 2002: Euro, zgjerimi i NATO-s dhe i BE-së

Cilat janë ngjarjet që kanë shënuar shqiptarët dhe botën në vitin 2002?

Kryeadministrator i Kosovës emërohet gjermani Michael Steiner. Serbët më vonë atë e quajtën dhëndri i shqiptarëve, meqë Steiner u dashurua dhe u martua me një shqiptare të Kosovës

Në janar jep dorëheqje kryeministri i Shqipërisë, Ilir Meta. Vendin e tij e zë Pandeli Majko dhe shumë shpejt Fatos Nano. Pos krizave politike, Shqipëria ballafaqohej me kriza të mëdha energjetike.

Në Kosovë mbahen zgjedhjet e dyta lokale, ku prapë shumicën e komunave i fiton Lidhja Demokratike e Kosovës.

Më 12 shkurt 2002, në Tribunalin e Hagës fillon gjykimi i Kasapit të Ballkanit, Sllobodan Millosheviq. Opinioni demokratik botëror përshëndeti fillimin e këtij gjykimi. Kasapi i Ballkanit, i cili udhëhoqi politikën serbe nga viti 1987 e deri më 1999, ra në burg për krime të luftës, me akuzë zyrtare për organizimin e deportimit të popullatës civile, për krime të luftës dhe për gjenocid në Kroaci, në Bosnjë-Hercegovinë dhe në Kosovë. Millosheviqi deklaroi në Hagë se “nuk e njeh” Tribunalin për krime të luftës, por e konsideron veten të kidnapuar dhe, prandaj, nuk dëshironte të angazhojë avokatë. Në fazën e parë të gjykimeve u proceduan krimet në Kosovë.

Viti 2002 solli edhe zhbërjen definitive të RSFJ-së së dikurshme. Serbia e Mali i Zi filluan debatin për deklaratën e re kushtetuese dhe u pajtuan se Jugosllavia nuk ekziston më.

Më 2002, vdesin: skulptori Fuat Dushku, piktori Ismail Lulani dhe shkrimtari Kolë Jakova, këngëtarja Peggy Lee dhe aktori James Coburn.

Në janar të vitit 2002, numri i përgjithshëm i punëkërkuesve të regjistruar në Kosovë ishte 240 167. Gjatë muajit shkurt, numri i përgjithshëm i punëkërkuesve arrin në 242 428.

Në vitin 2002 nuk është shënuar asnjë vdekje në lindje në Kosovë.

Një ngjarje tjetër me rëndësi ndodhi këtë vit: në Kosovë nis përdorimi i euros. Në Bashkimin ekonomik dhe monetar evropian, në rrethin e parë kanë hyrë njëmbëdhjetë shtete: Gjermania, Franca, Italia, Spanja, Portugalia, Belgjika, Holanda, Irlanda, Luksemburgu, Austria dhe Finlanda. Britania e Madhe, Suedia dhe Danimarka vetë nuk deshën menjëherë të inkuadrohen në të, ndërsa Greqia më 2002 nuk i përmbushi kriteret e rrepta të inkuadrimit në këtë aleancë të fuqishme financiare. Siç dihet, me 1 janar të vitit 1999, euro ka nisur të funksionojë si monedhë e përbashkët, por tek në vitin 2002 nisin jetën e vërtetë. Kur u shpall euro, një dollar vlente sa një euro, ndërsa në raport me markën gjermane, një dollarë vlente diku 1.8 marka gjermane. Deri më 2002 euro ka humbur 12-15 për qind të vlerës ndaj dollarit, ndërsa në raportin me markën gjermane dollari është forcuar shumë: një dollar vlente sa dy marka.

Ngjarjet kryesore që shënuan botën më 2002 janë si në vijim.

Në fillim të vitit 2002, presidenti amerikan George W. Bush deklaroi: “Lufta kundër terrorizmit sapo ka filluar …”. Këto fjalë kishin domethënien se Uashingtoni nuk do të heqë dorë nga qërimi i hesapeve me regjimin e Saddam Husseinit dhe se Bushi i ri do ta përfundojë punën që nisi babai i tij para 12 vjetëve. Nga Shtëpia e Bardhë, gjatë tërë vitit u nxit fushata e fortë mediale me të cilën do të bindej bota se Bagdadi posedon armë për shkatërrim në masë. Irakianët thanë se nuk janë në gjendje të prodhojnë armë për shkatërrim në masë, për shkak të sanksioneve që Kombet e Bashkuara aplikuan para 12 vjetëve kundër Irakut.

Më 2002 ndodhin shumë sulme terroriste. Një sulm me autobombë ndodhë para një diskoteke në ishullin Bali të Indonezisë, në muajin tetor, dhe me këtë rast u vranë 190 turistë, kryesisht australianë. Përgjegjësinë për sulmin e mori al-Qaida. Më vonë u kuptua se sulmin e kanë planifikuar islamikët lokalë, mirëpo inspirimi arriti – pa dyshim – nga Osama bin Ladeni. Në dhjetor u sulmuan caqet izraelite në Keni, ku u vranë 16 vetë. Terroristët islamikë mbollën vdekje edhe në Tunizi, duke vendosur një bombë në sinagogë dhe duke vrarë 21 veta. Në muajin maj u organizua një sërë atentatesh në Filipine ku vdiqën 14 vetë. Pasuan sulmet me bomba në Dagestan, në Pakistan dhe në Algjeri, ku u vranë mbi 90 vetë. U tha se shërbimet e spiunimit të disa vendeve evropiane kanë arritur të pengojnë dhjetëra sulme të mëdha terroriste në Evropë.

Po më 2002, në teatrin “Dubrovka” në Moskë, më 23 tetor, teksa shfaqej mjuziklli më i shikuar rus “Nord-Ost”, papritmas nëpër sallë filluan të vrapojnë djelmosha të armatosur, me maska dhe me uniforma. Pati edhe të shtëna në ajër. Terroristët çeçenë morën teatrin me 700 pengje. Prijësi i tyre, Movsar Barayev, nip i liderit të gueriljes çeçene Shamil Basayev, i dërgoi mesazh opinionit rus se do të vrasë të gjitha pengjet nëse forcat ruse nuk tërhiqen nga Çeçenia. Të shtunën, më 27 tetor, në orët e hershme të mëngjesit, forcat speciale ruse “Alfa” të Shërbimit Federal të Sigurimit filluan aksionin tjetër terrorist të lirimit të pengjeve. Së pari gjuajtën brenda në teatër një gaz për t’i vënë të gjithë në gjumë, e pastaj hynë forcat speciale. Në një këmbim të shkurtër zjarri, u vranë të gjitha femrat-kamikaze dhe shumica e terroristëve me maska. Por, nga helmimi me gaz vdiqën edhe 118 pengje.

Viti 2002 u shënua nga vërshimet në Evropën Qendrore dhe Lindore, të cilat nga mesi i gushtit morën me vete 114 jetë njerëzish. Më së shumti pësuan Gjermania dhe Çekia, por edhe Austria pësoi shtatë miliardë euro dëme materiale. Gjermanëve u ndihmuan edhe ushtarët britanikë për t’u mbrojtur. Disa ditë më vonë, edhe Praga u vërshua. Qyteti disa javë rresht ishte i mbuluar me baltë, ndërsa dëmi material u vlerësua me dhjetëra miliardë dollarë.

Në vitin 2002, NATO-ja përjetoi zgjerimin më të madh që nga themelimi më 1949. Në Samitin e 21 dhe 22 nëntor, NATO ftoi në gjirin e saj Bullgarinë, Estoninë, Letoninë, Lituaninë, Rumaninë, Sllovakinë dhe Slloveninë, duke lënë në radhë të pritjes Shqipërinë, Kroacinë dhe Maqedoninë. U zgjerua edhe Unioni Evropian: nga 15 shtete në 25 shtete. Më 2002 pranohen Qipro, Çekia, Estonia, Letonia, Lituania, Hungaria, Malta, Polonia, Sllovakia dhe Sllovenia.

Gjatë vitit 2002, për çdo ditë pa përjashtim, në Lindjen e Afërme vdiqën njerëz. Konflikti izraelito-palestinez u shënua me një sërë sulmesh të tmerrshme vetëvrasëse të palestinezëve, në të cilat sulme u vranë civilë të pafajshëm për çfarë pasuan përgjigjet brutale të ushtrisë izraelite. Kur Izraeli e shpalli armik Yasser Arafatin dhe filloi rrethimin disajavësh të selisë së tij, u desh të reagojë edhe Këshilli i Sigurimit i OKB-së, prandaj – me votën e përmbajtur të ShBA-së – katërmbëdhjetë shtete pranuan rezolutën me të cilën u kërkua t’i jepet fund rrethimit të selisë së presidentit palestinez në Ramallah.

Më 2002, Italinë e goditën vërshimet, erupsionet e vullkaneve dhe grevat e punëtorëve të “Fiat”-it, por po këtë vit i tërë kombi do ta mbajë mend për tragjedinë që goditi vendin e vogël në rajonin Molisa. Tërmeti i 31 tetorit i dëmtoi të gjitha godinat në qytetin San Xhuliano di Pulja, por vetëm një ndërtesë u rrënua. Ishte kjo godina e shkollës, nën gërmadhat e të cilës mbetën të vdekur 26 nxënës. Në kohën e rrëzimit të godinës së shkollës, në të ishin 62 veta, nga të cilët 56 fëmijë, katër arsimtarë dhe dy shërbëtorë. Në tërmetet e vitit 2002 mbi 4 000 italianë mbetën pa kulm mbi kokë.

Më 2002 ndodhi një katastrofë ekologjike kur fundoset tankeri “Prestige” që pësoi dëmtime në afërsi të bregut të Galicisë. Ky tanker bartte 80 mijë tonelata të arit të zi. Erërat e forta në breg të Galicisë për çdo ditë nxirrnin shtresa të trasha të masës ngjitëse që shkatërronte botën shtazore. Rajoni që jetonte kryesisht nga peshkataria dhe nga turizmi, edhe për disa vjet ndjeu pasojat e kësaj katastrofe.

Më 2002 u dha një alarm për asteroidin 2002 NT7 që udhëtonte drejt Tokës dhe se nëse godet mund ta shfarosë racën njerëzore. Por, shpëtuam. /Telegrafi/