Toka ishte dridhur për 9 ditë gjatë vitit të kaluar, shkencëtarët kanë zgjidhur misterin e mega-cunamit

Filloi me një shkrirje të akullnajave që shkaktoi një rrëshqitje të madhe dheu, e cila shkaktoi një mega-cunami prej 189 metrash në Grenlandë. Pastaj erdhi diçka e pashpjegueshme: një dridhje misterioze që tronditi planetin për nëntë ditë gjatë muajit shtator të vitit të kaluar.

Gjatë vitit të kaluar, dhjetëra shkencëtarë në mbarë botën janë përpjekur të kuptojnë se cili ishte ky sinjal, shkruan cnn.

Tani ata kanë një përgjigje, sipas një studimi të ri në revistën Science dhe ai jep një paralajmërim tjetër se Arktiku po hyn në “ujërat e paeksploruar” ndërsa njerëzit i shtyjnë temperaturat globale gjithnjë e më lart.

Disa sizmologë menduan se instrumentet e tyre ishin thyer kur filluan të kapnin dridhjet nëpër tokë në muajin shtator, tha Stephen Hicks, bashkautor i studimit dhe një sizmolog në University College London.

Nuk ishte orkestra e pasur e tonëve të lartë dhe të zhurmave që mund të prisni nga një tërmet, por më shumë një zë monoton, tha ai për CNN. Sinjalet e tërmeteve zakonisht zgjasin disa minuta; ky zgjati nëntë ditë.

Ai ishte i hutuar, ishte “krejtësisht e paprecedentë”, tha Hicks.

Sizmologët gjurmuan sinjalin në Grenlandën lindore, por nuk arritën të përcaktonin një vendndodhje specifike. Kështu ata kontaktuan kolegët në Danimarkë, të cilët kishin marrë raporte për një cunami të shkaktuar nga rrëshqitja e dheut në një pjesë të largët të rajonit të quajtur Dikson Fjord.

Rezultati ishte një bashkëpunim gati njëvjeçar midis 68 shkencëtarëve në 15 vende, të cilët kërkuan të dhëna sizmike, satelitore dhe në terren, si dhe simulime të valëve të cunamit për të zgjidhur enigmën.

Ajo që ndodhi quhet një “rrezik kaskadë”, tha Svennevig, dhe gjithçka filloi me ndryshimet klimatike të shkaktuara nga njerëzit.

Për vite me radhë, akullnaja në bazën e një mali të madh që ngrihet rreth 4000 metra mbi fiord Dikson ishte duke u shkrirë, pasi shumë akullnaja janë në Arktikun që po ngrohet me shpejtësi.

Ndërsa akullnaja u hollua, mali u bë gjithnjë e më i paqëndrueshëm përpara se të shembet përfundimisht më 16 shtator të vitit të kaluar, duke dërguar mjaft gurë dhe mbeturina që bien në ujë për të mbushur 10 mijë pishina me përmasa olimpike.

Mega-tsunami i mëpasshëm – një nga më të lartët në historinë e kohëve të fundit – shkaktoi një valë e cila u bllokua në fjordin e ngushtë dhe të përkulur për më shumë se një javë, duke u zvarritur përpara dhe mbrapa për 90 sekonda.

Fenomeni, i quajtur “seiche,” i referohet lëvizjes ritmike të një vale në një hapësirë të mbyllur, të ngjashme me ujin që shpërthen përpara dhe mbrapa në një banjë ose filxhan. Një nga shkencëtarët madje përpiqej (dhe dështoi) të riprodhonte ndikimin në banjën e tij.

Ndërsa seichët janë të njohur mirë, shkencëtarët më parë nuk kishin idenë se ata mund të zgjasin kaq gjatë.

“Nëse do të kisha sugjeruar një vit më parë se një seiche mund të zgjasë nëntë ditë, njerëzit do të ishin tundur kokën dhe do të thoshin se është e pamundur,” tha Svennevig, i cili e krahasoi zbulimin me gjetjen e papritur të një ngjyre të re në një ylber.

Ishte kjo seiche që krijoi energjinë sizmike në koren e Tokës, zbuluan shkencëtarët.

Është ndoshta hera e parë që shkencëtarët kanë vëzhguar drejtpërdrejt ndikimin e ndryshimeve klimatike “në tokë nën këmbët tona”, tha Hicks. Dhe asnjë vend nuk ishte imun; sinjali udhëtoi nga Grenlanda në Antarktidë për rreth një orë, shtoi ai.

Ndërsa Arktiku vazhdon të ngrohet – gjatë dekadave të fundit, rajoni është ngrohur katër herë më shpejt se pjesa tjetër e botës – mega-cunami i shkaktuar nga rrëshqitja e dheut mund të bëhet më i zakonshëm dhe me pasoja vdekjeprurëse.

Ndryshe, gjatë muajit qershor të vitit 2017, një cunami në Grenlandën veriperëndimore la të vdekur katër persona dhe dëmtoi shumë shtëpi. /Telegrafi/