Teleskopi i fuqishëm hapësinor zgjidh misterin e shkëlqimit të lashtë kozmik

Universi i hershëm ishte mjaft i errët sepse ishte plot me hidrogjen që bllokonte dritën. Vetëm kur u shfaqën yjet e parë dhe filluan të ndriçojnë mjedisin e tyre me rreze UV, drita u shfaq. Kjo ndodhi gjatë epokës së reionizimit, një proces që bëri që materia në univers të rijonizohej pas përfundimit të “Epokave të Errëta”. Por edhe para kësaj epoke, një lloj drite specifike dhe misterioze – rrezatimi Lyman-alfa – po depërtonte në errësirë.

Shkencëtarët janë përpjekur prej kohësh të zbulojnë se nga vijnë këto emetime? Rrezatimi Lyman-alfa shfaqet në rangun UV dhe vjen nga atomet e hidrogjenit. Astronomët e kanë emërtuar spektrin e këtyre emetimeve zhurma Lyman-alfa. “Një nga misteret e mëdha ishte drita nga atomet e hidrogjenit në universin shumë të hershëm, i cili duhej të ishte bllokuar plotësisht nga gazi i pacenuar neutral që u formua pas Big Bengut”, tha kozmologu Callum Witten nga Universiteti i Kembrixhit në Mbretërinë e Bashkuar, transmeton Telegrafi.

“Aty ku Hubble pa vetëm një galaktikë të madhe, Webb sheh një grup galaktikash më të vogla”

Teleskopi Hapësinor James Webb (JWST) i ndihmoi shkencëtarët të gjenin një zgjidhje për këtë fenomen. Është një teleskop hapësinor revolucionar, nëntë miliardë dollarësh me rreze infra të kuqe, që është njëqind herë më i ndjeshëm se teleskopi Hubble.

JWST kryesisht vëzhgon pafundësinë e hapësirës në spektrin infra të kuq, i cili e lejon atë të depërtojë në retë e gazit dhe pluhurit dhe mund të zbulojë fotonet e lëshuara nga yjet në galaktikat e para. Hubble operoi kryesisht në gjatësi vale optike dhe ultravjollcë.

“Aty ku Hubble pa vetëm një galaktikë të madhe, Webb sheh një grup galaktikash më të vogla që ndërveprojnë me njëra-tjetrën. Kjo ka ndikuar në të kuptuarit tonë për emetimet e pazakonta të hidrogjenit nga disa prej galaktikave të para”, tha Sergio Martin-Alvarez nga Universiteti Stanford.

Simulimi i bashkimeve galaktike dhe ndërveprimet e tyre

Galaktikat e hershme ishin industri të mëdha yje-formuese dhe një burim i pasur i emetimit të Lyman-alfa. Shumica e emetimeve u bllokuan nga hidrogjeni fillestar neutral që mbushi hapësirën midis galaktikave në universin e hershëm. Shumica e objekteve që emetojnë rrezatim Lyman-alfa janë galaktika me fqinjët e afërt, gjë që tregon se bashkimet galaktike dhe formimi i tyre i bollshëm i yjeve janë prapa emetimeve Lyman-alfa.

Shkencëtarët e testuan këtë ide duke simuluar bashkimet galaktike dhe ndërveprimet e tyre. Simulimi tregoi se yjet që lëshojnë rrezatim Lyman-alfa krijuan rajone të hidrogjenit të jonizuar brenda hidrogjenit neutral që bllokon dritën që lejon emetimet e Lyman-alfa.

Hulumtimi tregoi se kishte më shumë bashkime galaktike në universin e hershëm sesa mund të shihnim përpara shfaqjes së JWST. Këto bashkime, ndërveprime dhe krijimi i bollshëm janë përgjegjës për krijimin e emetimeve Lyman-alfa dhe depërtimin e tyre nëpër errësirën e universit të hershëm.

Studimi, i quajtur zbulimi i AstroSat i emetimit të vazhdimësisë së Lyman nga një galaktikë z = 1.42, u botua në revistën Nature Astronomy. /Telegrafi/