Si u botua libri im i parë?

Nga: Dimitër Shuteriqi

Ishte viti 1935 kur botova librin “Kangët e rinisë së parë”. Vitin tjetër botova përmbledhjen time të dytë poetike, “Kangë?” Që ky titull përcillej me një pikëpyetje nuk ishte çështje modestie, ishte pohimi se ende nuk jam i sigurt për një arritje të vërtetë. Kisha një kuptim të lartë për artin. Që botova ka qenë një guxim. Por si bëhet pa botuar?

Si gjithë poetët që sapo nisin të shkruajnë, edhe mua nuk më durohej t’i shoh sa më shpejt vjershat e mia në një libër, le të ishte ky libër një broshurë e vogël fare. Vjershat që kisha shkruar ishin ende pak, por u gjend dikush që sapo lexoi diçka prej krijimeve të mia u entuzias e më tha: “Si të mos i botosh? Doemos duhen botuar dhe sa më parë, që sivjet, me këtë shterpësi letrare që kemi.” Ishte koha kur flitej për “shterpësi letrare”. Unë, sipas tij, do të provoja se letërsia jonë nuk na qenka aq “shterpësi”, të paktën në poezi. Këto fjalë të shokut më bënë të skuqem nga turpi. Numërova paratë që kisha dhe më dolën pak më shumë se tre napolona. Mora guxim e vajta drejt te Dhori Koti, një nga shtypshkronjësit e librashitësit më të njohur të asaj kohe. Librat shtypshkronja e Dhorit i botonte si mos më keq, aq sa Tasi Pika (vëllai i piktorit Vangush Mio), në librat që botonte tek ai vinte shënimin “Made in Albania”, d.m.th. bërë më shumë me këmbë se me dorë. Po ç’të bëja? Në Korçë ishte edhe shtypshkronja “Evangjeli”, por ajo s’mund të lëvdohej për më mirë, përkundrazi. Sidoqoftë, unë kisha besim se, po të mbikëqyrja vetë botimin e librit, diçka kishte për të dalë, huq që më mbeti për gjithë jetën, dhe jo vetëm për librat, por edhe për botimin e artikujve të mi.

Prita pak në dyqanin e Dhorit kur nga një derë, prej ku vinte zhurma e makinave, hyri një burrë i shkurtër me duar të llangosura, fizionomi e njohur për mua. Më vështroi pak e tha:

– Këtu nuk shes gjë, more djalë, siç sheh, dyqanin e kam matanë – duke pandehur se doja të blija ndonjë libër a fletore.

– Kam ardhur për tjetër punë – i thashë. Ai më hetoi e pastaj tha:

– Urdhëro e fol. Çfarë të ka sjellë?

– Dua të shtyp një libër, zoti Dhori.

– Kërkon të shtypësh një libër, more djalë? – m’u drejtua ai.

– Një libër – përsërita unë me një zë edhe më të vendosur.

– Po përse e ke atë libër? – tha Dhori.

– Kam shkruar vjersha – iu përgjigja unë.

– Vjersha? – tundi kokën ai dhe më pa mëshirueshëm e pak ironik. – Tërë bota vjersha shkruajnë, vjersha more bir. Sapo nisën shqipet të mësojnë e të këndojnë gjuhën e tyre, nisën të vjershërojnë. Se jemi edhe soj vjershëtorësh, de. Një të vritet, njëzet këngë i thurin. Para e humbur, more bir. Librat s’para shiten, kurse librat me vjersha… Ç’të të them? Mos shiko ato të Naimit. Lehtë shkruhen librat, por me zor shumë shtypen, se për të shitur, nuk shiten.

Dhori e pa që isha pak i ofenduar, e shpuri gjetkë fjalën:

– A s’më thua, more djalë i mbarë, cili të dërgoi tek unë?

– S’më dërgoi njeri, erdha vetë. Dua të shtyp një libër me vjersha dhe paratë i kam.

– Bukuri, bukuri, me këtë krizë ne punë duam, po a s’më thua: i kujt je ti këtu në Korçë, more bir? – tha Dhori.

– S’jam korçar, jam elbasanas – i thashë.

– I shkruan vjershat gegërisht demek, po ta dish që hundake dhe të mprehta s’para kemi. Sa vjersha ke? – pyeti së fundi Dhori.

Unë nxora nga xhepi radhuan. Ai i hodhi një sy dhe së fundi më pyeti:

– Sa napolona ke, more bir?

– Tre – i thashë. Futa dorën në xhep e i zgjata të tre napolonat, të cilat i numëroi dollar për dollar dhe më tha se libri im kushtonte tre napolona e gjysmë, por reston do t’ia jepja pas botimit.

Një mik librar mori përsipër ta vinte në shitje e ta shpërndante për hesap të tij librin “Kangët e rinisë së parë” dhe kështu u botua libri im i parë në vitin 1935.